به گزارش اصفهان زیبا؛ سندها، اجزای مهمی از میراث فرهنگی ملموس کهن‌شهرهای ارزشمندی مانند اصفهان محسوب می‌شوند. درک و شناخت این جایگاه، قدم اول در حفاظت و البته بهره‌مندی از این داشته‌های ارزشمند است. محمدعلی ایزدخواستی ، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» به شرح رویکردها و استراتژی‌های مهم این سازمان در رابطه با اسناد پرداخته است.
وقتی درباره میراث فرهنگی صحبت می‌کنیم و پای «حفاظت» به میان می‌آید، تأویل‌ها متفاوت است و گاهی هم متناقض!
قدم اول درک این موضوع است که برای حفاظت به شناخت و پاسداشت نیاز داریم و این بخش مهمی از «میراث‌داری» است که اگر میراث‌دار نباشیم، «میراثساز» و خالق میراث برای آیندگان هم نخواهیم بود.
در روایت‌هایمان از میراث‌بانی، میراث‌داری و خلق میراث، سراغ مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان رفتهایم و از او که در سازمان مطبوعش هر سال ده‌ها پروژه مرمت، احیا، بازآفرینی، نوسازی و بهسازی در بافت‌های شهر تاریخی اصفهان انجام می‌شود، درباره موضوع مهم نقش‌آفرینی اسناد پرسیده‌ایم.
رئیس سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا » در این باره بیان کرد: «یکی از مهم‌ترین ابزارهای حفاظت و مرمت بناهای تاریخی و بافت تاریخی شهر، اسناد تصویری هستند که می‌توانند در برنامه‌های مرمت ما را یاری کنند.
این اسناد در دوره‌های مختلف، مشخصه‌ها و مؤلفه‌های بناهای موردنظر را منتقل می‌کنند و می‌توان بر اساس آن‌ها بهترین طرح‌های مرمت را تدوین کرد.»
اسناد تاریخی؛ نقش‌آفرین پروژه‌های مرمت
محمدعلی ایزدخواستی ادامه داد: «در بسیاری از بناهای تاریخی ما با انواع ریختگی‌ها و تخریب‌ها مواجهیم. به عبارتی، قسمتی از اثر تاریخی اعم از اصل کالبد اثر یا تزئیناتش یا جزئی از نما و عناصر محوری آن با خدشه مواجه شده یا از بین رفته‌اند. مرمتگر بر اساس اسناد و شواهد تاریخی که در اختیار دارد تصمیم می‌گیرد و طرح مرمت را ارائه می‌دهد.»
به گفته ایزدخواستی به‌این‌ترتیب، اسناد تصویری نقش به‌سزایی در برنامه مرمت بناها دارند و برای یک شهر تاریخی بسیار ضروری محسوب می‌شوند.
از ثبت و ذخیره‌سازی تا خلق سند
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان در پاسخ به سوالی درباره رویکرد این سازمان درخصوص اسناد تاریخی، تصریح کرد: «در خصوص اسناد، دو استراتژی اساسی در سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان وجود دارند؛ استراتژی اول ثبت و ذخیره‌سازی اسناد است و استراتژی دوم خلق سند.»
او همچنین درباره فعالیت‌های انجام‌شده در این حوزه هم افزود: «در حوزه ثبت و ذخیره‌سازی اسناد باید گفت که در سال جاری بیش از 300 هزار سند تصویری ادوار گذشته شهر اصفهان را ثبت و دیجیتال‌سازی و آرشیوبندی کردیم که این اسناد بسیار به ما کمک می‌کند تا نسبت به هر بنایی بر اساس شواهد تصمیم‌گیری خاصی برای مرمت صورت بگیرد.»
لزوم مستندسازی منظم بافت و بناهای تاریخی
محمدعلی ایزد خواستی تصریح کرد: «مسئله دوم هم بحث مستندسازی تصویری بناهای تاریخی این دوره است که در این مورد برای سال آینده برنامه‌ریزی کرده‌ایم که بناهای تاریخی در دوره‌های زمانی 5 تا 10 ساله مستندسازی تصویری شوند و داده‌ها در اختیار کسانی که قصد مرمت یا احیای بناهای تاریخی را در سال‌های آینده دارند، قرار گیرند.»
او تأکید کرد: «اگر بتوانیم در شهر اصفهان، تمام بناهای تاریخی و بافت تاریخی را به‌صورت منظم مستندسازی تصویری کنیم در آینده مرمتگران و کسانی که حفاظت‌کنندگان بافت هستند به‌ویژه همین سازمان، می‌توانند از این اسناد و رویکرد برای حفاظت و مرمت دقیق بناها بهره ببرند.»
او اضافه کرد: «درعین‌حال که فراتر از بحث مرمت، در تحلیل تغییرات شهری و تغییرات بافت تاریخی هم این مستندسازی‌ها به ما کمک خواهند کرد.»
بازار بزرگ اصفهان؛ موضوع مستندسازی منظم 1403
ایزدخواستی در پاسخ به این سؤال که برای سال جدید شمسی چه پروژه‌ای در حوزه اسناد در این سازمان تعریف‌شده، تصریح کرد: «نخستین برنامه‌ای که داریم، مستندسازی تصویری بازار بزرگ اصفهان است که از ابتدای سال آینده شروع می‌شود و این به‌شدت به ما کمک می‌کند که در تحلیل فضاهای شهری و رخدادهای شهری در آینده پیشگام باشیم.»
به روایت او، این مستندسازی در نظام‌های طراحی شهری و شهرسازی هم بسیار کمک‌کننده هستند و روایت «آنچه گذشت» شهر را در ادوار تاریخی به دست می‌دهند.
او همچنین تأکید کرد: «اگر دوره‌هایی که مستندسازی صورت می‌گیرد، منظم باشند، با کنار هم قرار گرفتنشان اطلاعات زیادی در اختیار قرار می‌گیرد که منشأ الهام و مشخص‌کننده مسیر آینده است.»
به روایت ایزدخواستی پروژه آرشیوبندی، ثبت و دیجیتال‌سازی تصاویر گذشته که از ابتدای امسال در سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان شکل گرفته، قسمتی از مجموعه اقداماتی است که این سازمان از سال جاری برای بناهای تاریخی در عرصه نرم‌افزاری شروع کرد و قسمتی از این اسناد هم به پرونده‌های اطلاعاتی بناهای تاریخی و داده‌های جغرافیایی آن‌ها برمی‌گردد که به‌زودی در این مورد هم اطلاع‌رسانی خواهد شد.
