همین چند هفته اخیر، صحبتهای عزتالله ضرغامی درباره هرکول و نابلدی راهنمایان گردشگری با واکنشهای منفی زیادی روبهرو شد و حالا در جدیدترین اقدام، عکسهایی منتشر شده است که در آنها وزیر میراث از جام زرین سههزارساله ایران در جانونی 63هزارتومانی آبی رونمایی میکند! آیا تلفیق عدم آگاهی و دانش میراثی ضرغامی با علقههای رسانهای او و تیمش، پاشنه آشیل وزیر میراث، گردشگری و صنایعدستی شده است؟! یا تیم رسانهای وزیر بهعمد چنین ویدئوهایی را به هدف وایرالشدن و بدون توجه به بروز نارضایتی و بیاعتمادی عمومی منتشر میکنند؟
اشتباهِ رسانهای جام و جانونی!
«فرض کنید در پاتختی دختر یکی از همین حضرات یک گردنبند طلا به عروس هدیه داده شود. آیا گردنبند را درون یک ظرف پلاستیکی نگهداری میکنند؟ آیا جلوی مهمانها آن را از ظرف پلاستیکی بیرون میآورند و نشان میدهند؟ غیر از این است که حتی همینها هم در حد سلیقهشان یک جعبه معقول انتخاب میکنند که ارزش و اهمیت آن تکه طلا بیشتر به چشم بیاید؟» این روایت صدرا محقق است که در صفحه اینستاگرامش (sadramohaqeq@) در نقد عملکرد وزیر میراث برای رونمایی از یکی از ارزشمندترین جامهای طلایی تاریخ ایران، منتشر کرده. در این پست، عکسی از یک فروشگاه اینترنتی هم میبینید که همین جانونی را با عنوان «ظرف نان ممتاز پلاستیک مدل 530 ظرفیت 17لیتری، قیمت: 63هزار تومان» به فروش میرساند.
محقق در توضیح این پست نوشته است: پیشینه این جام طلایی معروف به «جام زرین مشکینشهر» که اوایل دهه ۹۰ با دستگیری تعدادی از قاچاقچیهای آثار تاریخی کشف شد، به هزاره اول قبل از میلاد میرسد. میبینید! جام زرین بازمانده از سههزار سال پیش تاریخ کشورمان را داخل یک «جانونی» پلاستیکی ۶۳هزارتومانی گذاشتهاند و دورش مقداری پنبه ریختهاند. ممکن است یکی بگوید حالا مگر این «جانونی» چه ایرادی دارد و مهم این است که جام طلایی آسیب نبیند. اینکه این اثر آسیب نبیند که از بدیهیات ابتدایی حفاظت است. مسئله اصلی، سطح سلیقه و میزان اهمیتی است که متولیان مملکت برای ارزشمندترین میراث تاریخی و فرهنگی ایران خرج میکنند؛ مسئله، اختصاص یک «جانونی» زشت پلاستیکی برای یک جام طلایی سههزارساله است. حالا به نظرتان چرا کسانی که متولی امور هستند، حتی همین حد از فهم و سلیقه (در حد هدیه پاتختی دخترشان) را برای میراث تاریخی این کشور ندارند؟ بدون ذرهای شک اگر قرار باشد یکی را تصادفی از خیابان انتخاب کنیم و بیاوریم و از او درباره جعبه محل نگهداری یک شیء تاریخی مهم مشورت بخواهیم، قطعا بهتر از این عمل میکند، یا دستکم حتما برای این کار «جانونی» را پیشنهاد نمیدهد. این سطح از سلیقه نشان میدهد که مسئله حتی نفهمیدن ارزش میراث تاریخی این سرزمین نیست؛ چون بالاخره این جام، فارغ از اهمیت تاریخیاش از جنس طلاست و یکی، هرچقدر هم نادان باشد، میداند که طلا به لحاظ ریالی و دلاری ارزشمند است. میفهمد که نباید از چنین شیء ارزشمندی با «جانونی» پلاستیکی رونمایی کرد. شاید کسی بگوید ممکن است به خاطر مسائل حفاظتی این جام زرین را درون «جانونی» نگهداری میکنند. فرض کنیم اینطور باشد؛ ولی وقتی با همان «جانونی» پلاستیکی ۶۳هزارتومانی از آن بهصورت رسمی و با حضور وزیر رونمایی کرده و عکسش را هم منتشر میکنند، میشود فهمید که قضیه این نیست. قضیه حتی فراتر از نفهمی در خصوص تاریخ و میراث فرهنگی این سرزمین است.
اشتباه رسانهای هرکول و راهنمایان!
«آقا کو رئیس پایگاه؟ بیا باباجون! اسمتون چیه؟ آقای اجرایی چرا اوضاع اینجا این جوریه؟… اومده اینجا، لشکر اسکندر، دیده کرمانشاه همه پهلوانن، اینم برا اینکه کم نیاره یه مجسمه “هرکول” زده گفته آقا ما هم هستیم؛ اینو راهنماهای ما باید بگن که عمرا این چیزا رو بلد نیستن بگن.» ویدئوی این صحبتهای عزتالله ضرغامی در بیستون بیش از 72هزار بار در صفحه او (zarghami.video@) دیده شده است.
مهدی شادکام، پژوهشگر مطالعات ایرانشناسی و میراث فرهنگی، با انتشار این ویدئو نوشت: «بله راهنماها بلد نیستند؛ چون این مجسمه برای دوره سلوکیاشکانی است و حدودا ۱۵۰ سال بعد از حمله اسکندر ساخته شده است.»
ماجرا این است که زمان ساخت مجسمه آنطورکه در کتیبه آن ذکرشده ۱۵۳ قبل از میلاد است. این تاریخ با اواسط سلطنت مهرداد اول اشکانی (اشک نهم ۱۳۶-۱۷۴ ق. م) منطبق است. نام سازنده این مجسمه «امن کل» و احتمالا از فرماندهان محلی است. زمان ساخت این مجسمه با فتح ماد توسط اشکانیان همزمان است؛ اما ادبیات گفتوگوی وزیر همه را متعجب کرد؛ چراکه در چند ثانیه جمع اطلاعات غلط وزیر و صادرکردن حکم کلی غلط برای یکی از مهمترین گروههای فعال حوزه گردشگری، یعنی راهنمایان توسط وزیر را به نمایش گذاشت.
اشتباه رسانهای دردستگرفتن سفال 4500ساله
ابتدای امسال هم ویدئویی از حضور عزتالله ضرغامی در موزه ملی منتشر شد که انتقادهای زیادی بههمراه داشت. در این ویدئو وزیر میراث را به همراه رئیس موزه ملی میدیدیم؛ درحالیکه ضرغامی سفال ۴۵۰۰ساله شهر سوخته را با یک دست گرفته بود و اشیای مختلفی را در مخزن موزه بدون نگرانی در دست میگرفت و اینسو و آنسو میکرد و درباره ارزش تاریخی آنها صحبت میکرد. البته جبرئیل نوکنده، رئیس موزه ملی ایران، در گفتوگو با رسانهها، مخزن موزه ملی ایران را یکی از امنترین مخزنهای موزهای جهان که دارای استانداردهای موزهای است، معرفی کرد. طبق خبری که در ایلنا منتشر شده است، در موزه ملی ایران ۳۲۰۰ قطعه تاریخی ارزشمند در معرض دید علاقهمندان قرار دارد؛ درحالیکه ۳۵۰هزار قطعه ثبتشده دیگر به دلیل کمبود جا در «مخزن» نگهداری میشود و البته مجموع اشیای فرهنگی تاریخی به بیش از سهمیلیون قطعه میرسد!
