به گزارش اصفهان زیبا؛ «معلومه که ما اون‌ها رو کشتیم! بدون هیچ تاسفی… .» این جمله تکان‌دهنده از زبان یکی از سربازان سابق رژیم صهیونیستی است؛ روایتی مختصر و البته هولناک از آنچه در پانزدهم ماه می 1948 میلادی بر سر مردم فلسطین آمد؛ روزی که فلسطینی‌ها از آن با نام «نکبت» یاد می‌کنند.
شاید تا به حال کمتر کسی، به نسبت بین مفهوم ابتذال شر و جنایات اسرائیل توجه کرده باشد. این مفهوم اولین بار در کتاب «آیشمن در اورشلیم: گزارشی در باب ابتذال شر»، توسط هانا آرنت، فیلسوف یهودی‌تبار آمریکایی مطرح شد. به بیان زهرا شمس، مترجم این کتاب به زبان فارسی، «شر» نوظهوری است که وجود افراد را از اندیشه و وجدان تهی می‌کند؛ قدرت افسارگسیخته‌ای که در ذیل آن هر فرد عادی می‌تواند دست به جنایت بزند؛ بی‌آنکه حتی لحظه‌ای به معنا و آثار هولناک عمل خود «فکر» کند یا به «داوری» افعال خود بنشیند. مستند «طنطوره»، اثر آلون شوارز، محصول 2022 میلادی است که به واکاوی و بازخوانی روایت‌ها از جنگ اعراب و اسرائیل در 1948 میلادی می‌پردازد.
این مستند با نگاهی هنجارشکنانه نسبت به آنچه در سرزمین‌های اشغالی از تاریخ اسرائیل بازگو می‌شود، ماجرای کشتار، تجاوز و غارت بی‌رحمانه روستای طنطوره فلسطین، توسط سربازان اسرائیلی را بررسی می‌کند. محور اصلی روایت این مستند، مصاحبه با افراد گوناگون ازجمله سربازان جوخه الکساندرونی و ساکنان سابق روستای طنطوره است؛ هرچند علاوه بر آن، از تصاویر آرشیوی و صداهای ضبط‌شده‌ای که برای اولین‌بار در این فیلم منتشر شده‌اند، بهره می‌برد.
کارگردان با اینکه از همان ابتدا دغدغه خود، یعنی تاریخچه سیاه و فراموش‌شده تشکیل رژیم صهیونیستی را به‌وضوح بیان می‌کند، سعی دارد با ضرب‌آهنگی آهسته و تا حد امکان به‌دوراز تنش ذهنی برای مخاطب، به جزئیات ماجرا بپردازد؛ هرچند تدوین موازی مصاحبه‌ها، در کنار دوگانگی فراوانی که در خوانش افراد مصاحبه‌شونده دیده می‌شود، پارادکس عجیبی را می‌سازد. مخاطب در فضای آرام فیلم ناگهان با جملات نفس‌گیر و تکان‌دهنده‌ای بمباران می‌شود.
موسیقی، فیلم‌برداری و حتی حالات سوژه‌ها همگی در خدمت انتقال این پارادکس عمل می‌کنند. روند فیلم بدون اوج و فرود خاصی پیش می‌رود و مستندساز مخاطب را پذیرای ایده خود می‌سازد. هرچند روایت شوارز و تلاش او برای پرده‌برداری از راز پنهانی این واقعه تاریخی به نحو قابل قبولی به تصویر کشیده می‌شود، ایراد مهمی متوجه این اثر است و پس از پایان فیلم مخاطب را آزار می‌دهد. کارگردان، مخاطب خود را در سردرگمی این پرسش رها می‌کند که هدف بررسی چنین واقعه اسفناکی از جانب افرادی که همچنان خود را اسرائیلی می‌دانند و در سرزمین‌های اشغالی زندگی می‌کنند، چیست؟
در این اثر، جنایت توجیه‌ناپذیر اسرائیلی‌ها نه‌تنها اثبات، بلکه سرزنش نیز می‌شود؛ اما همچنان تفکر خودبرتربین و حق‌به‌جانب صهیونیستی کاملا مشهود است. نمایش جلوه‌های گوناگونی از این تفکر، در عادی‌سازی و طبیعی بودن چنین وقایع تراژیکی که به‌طور ناچار رخ می‌دهد نیز کارکرد پیدا می‌کند و این دقیقا همان چیزی است که ابتذال شر را برای ما یادآور می‌شود. فارغ از هدفی که فیلم و کارگردان اثر در پی آن بوده، مستند «طنطوره» توانسته است به‌خوبی ابتذال شر را در جامعه صهیونیسم به تصویر بکشد.
این فیلم نشان می‌دهد که پیش‌فرض‌های ذهنی مردم اسرائیل از خودشان و آنچه در طول تاریخ، برای آن‌ها رخ‌داده، چگونه و تا کجا پیش رفته است که برای ازبین بردن عذاب وجدان طاقت‌فرسای خود بخشی از حافظه‌شان را پاک کرده‌اند و این فراموشی خودخواسته، به‌صورت سازمان‌یافته به نسل‌های بعد انتقال می‌یابد. همان‌طور که در ابتدای فیلم با نقل‌قولی از ایگال آلون، وزیر امور خارجه سابق اسرائیل، بدان اشاره شده است «ملتی که گذشته خود را نمی‌داند، زمان حالی ملالت‌بار و آینده‌ای سرشار از ابهام دارد.»
