به گزارش اصفهان زیبا؛ شهر تاریخی اصفهان در دوره آلبویه و سلجوقیان بهعنوان پایتخت انتخاب شد. اصفهان در زمان امپراتوری سلاجقه یکی از بزرگترین و ثروتمندترین شهرهای توسعهیافته بهشمار میآمد؛ زیرا مالیات سرزمینهای پهناور سلجوقیان به این شهر میآمد و زمینه لازم برای آبادانی و رونقی مضاعف این شهر را ایجاد میکرد.
در این رونق، سهم موقوفات نیز بسیار درخور توجه بود.اما قرن دهم و یازدهم هجری قمری را میتوان دوران شکوفایی موقوفات شهر اصفهان دانست؛ چراکه در آن زمان کمتر املاک، اراضی زراعی، خانهها و بناهای مسکونی در اصفهان یافت میشد که جزو موقوفات نباشد؛ به همین دلیل دوره صفویه دوران طلایی وقف در اصفهان محسوب میشود.
در عهد صفویه با توجه به ایجاد و تأسیس مراکز متعدد آموزشی و عبادی وقفی، موقوفات بسیاری بهمنظور پشتوانه مالی این مراکز وقفشده بود. این موقوفات در آن زمان ارزش مادی بسیاری داشته و درآمد حاصل از آنها مبالغ عظیمی را شامل میشد. بنا بر گزارشهای تاریخی، وقفنامه این موقوفات را شیخ بهاءالدین عاملی مینوشت و رسیدگی به امور اوقاف را اشخاصی مانند میرمحمدباقر داماد، ملا محسن فیض کاشانی، ملا عبدالله شوشتری و وزیر شاهعباس برعهده داشتند.
ازجمله نهادهای آموزشی وقفی اصفهان که پس از گذشت سالها همچنان پابرجاست، مدارسی همچون چهارباغ، امام صادق (ع)، کاسهگران و نیمآورد است. بهمنظور تأمین و فراهمآوردن هزینههای جاری این مدارس، میزان قابلتوجهی از املاک و مستغلات وقفی وجود دارد که باعث رونق آنها و فراهمآوردن امکانات بهروز برای تحصیل طلبهها، محصلان، مدرسان و استادان شده و همین موضوع خود ضمانت بقا و پایداری موقوفات را فراهم آورده است.
سنت حسنه وقف حتی در بعضی از سفرنامههای سیاحان اروپایی نیز منعکس شده است؛ مثلا کمپفر که در دوران شاه سلیمان صفوی در اصفهان به سیر و سیاحت مشغول بود، به رواج و گسترش فرهنگ وقف و حتی رقابت بهوجودآمده بین درباریان در ساخت و تأسیس مراکز عامالمنفعه و قراردادن موقوفاتی برای اداره امور آنجا اشاره کرده است. به گفته او، سراسر ایران و بهخصوص اصفهان، مملو از موقوفههای دینی و مدارس مذهبی بوده است. کمپفر در سفرنامه خود از صد موقوفه کلان در اصفهان، بهجز موقوفات جزئی و متفرقه، نام برده است.
