بعثت؛ سرآغاز تحول بشر

به گزارش اصفهان زیبا؛ «محمد» خود مستعد نور بود که نور را دید. او آن پاکباز و دل‌آگاهی است که جانش به آینه‌ای برای تابش روشنایی ازلی بدل شد. در خلوت خاموش حرا، وقتی چشمان حقیقت‌بینش را به افق غیب گشود، پیام‌آور وحی از آسمان بلند به او نزدیک شد و ندای جاودانه «اقْرَأْ باسْم رَبكَ الَّذي خَلَقَ» را سَر داد. این همان ندایی است که هستی را لرزاند و دل محمد را به نور حق آراست.

«محمد»، آن جانِ آگاه، خود مأمن وحی و مأوای نور بود. با نخستین آیات از کلام پروردگار، از ژرفای عشق الهی سخن گفت و دعوتی را آغاز کرد که طنین آن تا بی‌نهایت هستی پیچید. او بشر را از چاه ظلمت به قله‌های روشنایی خواند؛ از اسارت نفس به آزادی جان؛ از جهل به نور و از پراکندگی به همدلی و همبستگی. «مبعث» سرآغاز پیوند زمین و آسمان‌هاست و «محمد» پیام‌آور مهر. او که تا همیشه روزگار، وجودش مقدس است و کلامش، نغمه‌ عشق.

بعثت؛ نوایی نشان از جاودانگی حق

«مبعث» لحظه‌ای است که زمین و زمان به تماشا ایستادند، لحظه‌ای که فرشتگان در حیرت عظمت آن واقعه سر به سجده نهادند. این روز، آغازی بر پایان ظلمت و طلوعی بر خورشید عدالت است و چنین بود که محمد، برگزیده شد تا پیامبر مهر و هدایت باشد و دست انسان را بگیرد و او را از غبار جهل به سپیدی ایمان برساند. «مبعث»، روز تولد عشق و معرفت است؛ روزی که دل‌های گمشده را به سوی سرچشمه‌ حقیقت بازگرداند.

قرآن کریم بعثت را نعمت عظیم و منتی بی‌همتا از سوی خداوند برای مؤمنان می‌داند؛ نعمتی که نه‌تنها نشانه‌ای از لطف الهی است؛ بلکه گواهی بر ارزش و جایگاه انسان در طرح آفرینش است. در سوره آل‌عمران، آیه ۱۶۴ می‌خوانیم: «یقینا خدا بر مؤمنان منت نهاد که در میان آنان پیامبری از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنان می‌خواند و [از آلودگی‌های فکری و روحی] پاکشان می‌کند و کتاب و حکمت به آنان می‌آموزد و به‌راستی‌که آنان پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند.»چنان‌که کلمه «منت» در زبان عربی، به معنای سنگینی و وزن عظیم به کار می‌رود. این نشان می‌دهد که بعثت پیامبر(ص) بار سنگین معرفت و هدایت را به دوش بشر گذاشت؛ باری که انسان را به‌سوی شکوفایی و کمال هدایت می‌کند و چنین است که بعثت، فقط روزی در تقویم تاریخ نیست؛ بلکه لحظه‌ای جاودانه در حیات بشر است؛ لحظه‌ای از آگاهی انسان که او می‌تواند در سایه تعالیم وحی، روح خود را از تاریکی‌ها برهاند.

عام‌الفیل؛ معجزه‌ای برای تولد نور

ارتباط معنوی میان بعثت پیامبر و واقعه شگفت‌انگیز در حمله اصحاب فیل به مکه، حکایتی است که در دل تاریخ، نقشی جاودان بر جای گذاشته است. این دو رخداد، هریک به شکلی، بیانگر قدرت لایزال الهی و مهر او بر انسان‌هاست و گویی مقدمه‌ای بود بر رسالتی عظیم که پیامبر خاتم آن را به دوش کشید.واقعه اصحاب فیل، روایتی است از چیرگی ایمان بر تکبر و پیروزی حق بر طغیان. اَبرَهه، پادشاه مغرور یمن، با سپاهی مجهز به فیل‌های جنگی، با هدف ویران ساختن کعبه، آن خانه‌ مقدس و نماد توحید، به‌سوی مکه شتافت. اما اراده الهی، در هیئتی شگفت‌انگیز از آسمان‌ها نازل شد. پرندگان کوچکی که در چنگال‌های خود سنگ‌هایی کوچک اما مرگبار داشتند، لشکر عظیم ابرهه را در هم کوبیدند.

نابودی اصحاب فیل توسط پرندگان الهی

مأموریت الهی برای گروهی از پرندگان، نابودی اصحاب فیل بود؛ آنانی که با دل‌های پر از شرک و نیت شوم، از دیاری به دیار دیگر روانه شدند تا خانه‌ خدا را به زوال بکشانند. در سوره‌ فیل، خداوند عظمت این واقعه را به‌گونه‌ای بیان می‌کند که دل‌ها از درک آن به حیرت می‌افتند: «أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بأَصْحَاب الْفيل؛ آیا ندیدی چه کرد پروردگارت با اصحاب فیل؟» و در اینجا، نه‌تنها به قدرت بلامنازع خداوند اشاره می‌شود که قادر است هر طغیانگری را در هم شکند؛ بلکه به آزمونی الهی برای کسانی که دل‌هایشان از ظلم پر شده است، اشاره دارد.«وَأَرْسَلَ عَلَيْهمْ طَيْرًا أَبَابيلَ؛ و بر سر آنان پرندگانی را گروه‌گروه فرستاد.» پرندگان ابابیل، همچون قاصدانی از عالم غیب، آمده بودند تا نشان دهند که هر آن‌که بخواهد در برابر اراده‌ الهی بایستد، محکوم به شکست است. در حقیقت، پرندگان ابابیل، نه‌تنها جسم اصحاب فیل را خرد کردند؛ بلکه روح آن‌ها را به عبرتی برای آیندگان بدل کردند.

معجزات پیش از بعثت: نشانه‌های ظهور خاتم‌الانبیا

گروهی از متکلمان، ازجمله برخی معتزله که کرامات انبیا و اولیا را نمی‌پذیرند، وقوع معجزات پیش از دعوت و بعثت را انکار می‌کنند. بااین‌حال، اکثریت متکلمان شیعه و اهل سنت، از جمله اشاعره و برخی دیگر از معتزله، بر این باورند که وقوع چنین معجزاتی ممکن است و درمورد پیامبر اسلام نیز این رویدادها بارها به وقوع پیوسته است.

یکی از برجسته‌ترین این معجزات، ماجرای نابودی اصحاب فیل است که پیش از بعثت پیامبر رخ داد.اما این معجزه، از نوع معجزاتی که برای اثبات نبوت ارائه می‌شوند، نیست؛ چراکه آن دسته از معجزات، پس از ادعای نبوت و در راستای تأیید صدق این ادعا رخ می‌دهند. شاید به همین دلیل است که علامه شعرانی «ارهاص» را نوعی لطف الهی می‌داند که لزوما معجزه نیست؛ هرچند گاهی معجزه می‌تواند مصداقی از ارهاص باشد.علامه حلّی نیز جلوه‌هایی از این ارهاصات را برشمرده است؛ از شکاف‌برداشتن طاق کسری و خشکیدن دریاچه ساوه گرفته تا خاموشی آتشکده فارس و نابودی لشکر اصحاب فیل.

این حوادث شگفت‌انگیز همگی در لحظات نورانی ولادت پیامبر اسلام رخ داده‌اند. گویی که جهان هستی با زبان رمز و اشاره، آمدن خاتم‌الانبیا را مژده می‌داد و بر شکوه این طلوع آسمانی شهادت می‌داد.داستان اصحاب فیل رخدادی شگرف است که در سال ولادت پیامبر اسلام به وقوع پیوست و در قرآن کریم با بیانی روشن، جاودانه شد. این واقعه چنان نزدیک به عصر نبوت بود که شاهدان آن هنوز زنده بودند و آن را به یاد داشتند. حادثه اصحاب فیل، نه‌تنها تجلی قدرت لایزال الهی، بلکه مقدمه‌ای برای ایمان مردم به خوارق عادت و عنایت خداوند در احترام به کعبه بود؛ ازاین‌رو واقعه فیل در برابر چشمان مردمان مکه نه‌تنها رویدادی شگفت، بلکه مقدمه و بشارتی برای رخدادی عظیم‌تر بود؛ حادثه‌ای که در همان سرزمین و میان همان مردمان در شرف وقوع بود.

از دل این خانه و از کنار همین بیت، قرار بود نوری برخیزد و جهانی را به روشنایی دعوت کند. به تعبیر مرحوم رامیار، سپاهی که با نیت ویرانی کعبه قدم به میدان نهاده بود، به‌ناگاه در هم شکست و به نیستی کشیده شد. این رخداد، نه‌صرفا یک معجزه، بلکه نشانه‌ای آشکار از نزدیک‌شدن ظهور پیامبری بزرگ بود؛ ارهاصی الهی، هشداری لطیف و اسرارآمیز بر طلوع خاتم پیامبران.