تیم چیست؟
به‌طورکلی تیم، واژه‌ای ایرانی است و در لغت‌شناسی، به هر چیز گرد و جمع‌وجور گفته می‌شود. «تیمچه» سرایی کوچک دارای چند دکان با حیاط مرکزی است؛ همچنین می‌توان آن را فضایی برای دادوستد عده‌ای تجار، بازرگانان و مشتریان آن‌ها تعریف کرد و این گونه فضاها، تحت کنترل گروهی خاص از تجار قرار داشته است و امکان استفاده از آن‌ها در ایران دوران اسلامی، در بیشتر اوقات شبانه‌روز برای عموم مردم فعال بوده که در موسوم اعیاد و سوگواری مورداستفاده قرار می‌گرفته است و همچنین به نظر می‌رسد که رونق آن در دوران متأخر به‌خصوص از صفوی به بعد جزو فضاهای اصلی بازار به حساب می‌آمدند.
در شهر تاریخی اصفهان که از زمان‌های سلجوقیان شهری مهم در زمینه دادوستد بوده است، بی‌نصیب از عنصر معماری بازار نبوده و تاکنون این شریان‌های اقتصادی فعالیت روزانه خود را به خوبی در قلب اصفهان ایفا می‌کنند و نیز میدان نقش‌جهان که در ثبت جهانی یونسکو قرار دارد، دارای بازارهای مهم ازجمله قیصریه، فرش‌فروشان، طلافروشان و… است که در کنار این بازارها تعداد زیادی سرا، تیمچه و عنصرهای دیگر وابسته به بازار را در خود جای داده است. خوشبختانه راسته‌بازارهای اطراف میدان نقش‌جهان مرمت شده و قابل استفاده هستند و همچنان رونق خود را البته نه به خوبی گذشته بلکه بافت سنتی‌اش را که وام‌دار صنایع‌دستی این شهر است، حفظ کرده است.
وضعیت نامطلوب تیمچه ها و سراها
متأسفانه سراها و تیمچه‌ها وضعیت درخور و شایسته میراث فرهنگی را ندارند و حتی تعدادی از آن‌ها مخروبه یا بهتر است گفته شود متروکه شده‌اند؛ برای مثال سرای ملک‌التجار که در ابتدای بازار قیصریه است، آثار هیچ نوع مرمت اصولی در آن وجود ندارد و اکثر مغازه‌ها به صورتی نامناسب باقی مانده‌اند؛ مانند کف‌سازی این سرا تقریبا غیرقابل استفاده و تردد است. همچنین سراهای دیگر نه‌تنها مرمت آن‌ها نیمه‌کاره رها شده است، بلکه مانند تیمچه ارباب سیم‌کشی‌های برق آن به حال خود آویزان و در هم هستند که امکان خطر آتش‌سوزی بازار را به همراه دارد.
در بعضی از این تیمچه‌ها همچنان هیچ نوع مرمتی صورت نگرفته است و گاهی آنچنان رها به حال خود هستند که گویی در بیابانی بی‌حاصل کاروان‌سرایی تاریخی با بی‌مهری در حال متروکه‌شدن، یافت می‌شود. در صورتی که این تیمچه‌ها مانند تیمچه رنگرزی در محل بازار فرش‌فروشان، بازاری با اهمیت ویژه قرار گرفته است و در واقع می‌توان گفت این تیمچه مخروبه‌ای در نزدیکی بازار قیصریه و میدان نقش‌جهان اصفهان، شهری ملــقب به نصف‌جهان است.
سراها و تیمچه ها چشم انتظار احیا و تغییر کاربری هستند
می‌توان با رویکرد احیا و مرمت تمامی تیمچه‌ها و سراهای میدان نقش‌جهان اصفهان فضاهایی مناسب گردشگری فراهم آورد؛ برای مثال فرصتی برای ایجاد گالری‌های هنری درخور هنرمندان یا حتی کارگاه‌های صنایع‌دستی بازاریان اصفهان که خاطر معنوی به آن را دارند، قرار داده شودو استفاده لازم را ببرند. همچنین می‌توان با ایجاد موزه‌های صنایع‌دستی استان در هرکدام از تیمچه‌های مخصوص خود، روند تولید تاریخی این صنایع دستی را برای توریست‌ها به نمایش در آورد یا با ایجاد فضایی مناسب با همستان‌های هنری در آن می‌توان حتی با داشتن فضاهای کافی‌شاپ، رستوران و پاساژهای اجناس مرغوب جذب گردشگر را در این تیمچه‌ها و سراها چندین برابر کرد. این امکان با درنظرگرفتن و توجه ویژه سازمان میراث فرهنگی و همکاری بازاریان اصفهان مقدور است؛ زیرا با همیاری یکدیگر رونق خفته این بناهای باارزش همچون گذشته بیدار می‌شود و می‌توانیم آن‌ها را از بی‌سرپرستی، مظلومی و یتیمی در آوریم.
نگاهی به میراث جهانی بازار اصفهان
بازار اصفهان یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بازارهای خاورمیانه است. ژان شاردن فرانسوی از بازار قیصریه و بازار بزرگ اصفهان با سردر عالی و تزیینات آجرهای چینی، کاشی‌کاری و سکوهای وسیع از سنگ یشم و سماق که بر آن‌ها جواهرفروشان و زرگران انواع و اقسام زیورآلات و جواهرآلات و سکه‌های کمیاب را به فروش می‌رساندند، یاد کرده است.
امتداد بازار بزرگ اصفهان به مسجد جامع و سپس به بازار عریان منتهی می‌شود. این بازار را به مناسبت مجاورت با گنبد نظام الملک و مسجد جامع، بازار نظامیه یا نظام الملکی نیز گفته‌اند و تا نیم قرن پیش رشته‌های طولانی و متعددی این بازار را به بازارهای دروازه طوقچی و بازار غاز وصل می‌کرده است.
از انشعابات دیگر آن، بازار ریسمان و مدرسه کاسه‌گران است.مجموعه آثار تاریخی دیگری مانند مدرسه ملا عبدالله، مسجد جارچی‌باشی، مدرسه صدر، مدرسه نیم‌اورد و کاروان‌سراهایی از عهد صفویه و قاجاریه مانند کاروان سرای مخلص، گلشن و تیمچه ملک و بسیاری کاروان سراها و تیمچه‌های دیگر و حمام‌هایی از عصر صفویه بر اهمیت تاریخی مجموعه معماری بازار بزرگ اصفهان که از سر در قیصریه تا سر در مسجد اصفهان امتداد دارد، افزوده است.
مهم‌ترین بازار اصفهان بازار قیصریه است که میدان نقش جهان را به میدان عتیق(کهنه) و به اصفهان عصر سلجوقی مربوط می‌کند. در اطراف میدان نقش‌جهان نیز بازارهای مشهوری همچون بازار مسگر‌ها، ترکش‌دوز‌ها، کلاهدوز‌ها، لواف‌ها، آهنگر‌ها وجود داشته‌اند که تاکنون نام خود را حفظ کرده‌اند و به همان اسامی نامیده می‌شوند. علاوه بر بازار قیصریه و بازارهای منشعب از آن بازارهای دیگری هم در اصفهان وجود داشته‌اند که معروف‌ترین آن‌ها بازار هنر یا بازارچه بلند است که در سال ۱۱۱۸ هجری برابر با ۱۷۰۶ میلادی به همراه مدرسه و سرای فتحیه در زمان شاه‌سلطان حسین آخرین حکمران صفویه ساخته شد. چهارسوی مشهوری مانند چهارسوی نقاشی و علیقلی‌آقا و شیرازی‌ها و چهارسوی آجری از آثاری هستند که هم‌زمان با شکل‌گیری بازارهای اصفهان برای انشعاب مسیر‌ها و زیبایی بازارها احداث می‌شده‌اند. محله‌های اصفهان هم دارای بازارهایی بودند که برخی از آن‌ها هنوز باقی هستند. مشهور‌ترین آن‌ها بازار در دشت، بازار بید‌آباد، بازار ریسمان و بازار غاز هستند.
