دو وزیر رو به دوربین در حالی که تفاهم‌نامه را در دست داشتند، لبخند زدند؛ ایـن تـصویـری است کـه برای گردشگران ایران و روسیه می‌تـوانـد خوشایند باشند و نویددهنده اتفاقی خوش که تسهیل سفر در آن معنا پیدا می‌کند. هر چند در پشت این تصویر مشکلات فراوان است؛ از عوارض خروج گران بگیرید تا پروازهایی که مدت‌هاست متـوقـف شده‌انــد و تب‌وتاب واکـسـن و مـفهـوم جـدیــد پاسپورت واکسن و هزار و یک موضوع دیگر. اما به هر حال همین که غول ویزا که طی چهار دهه اخیر پیش پای گردشگران ایرانی بوده، کمی رام شود، خبر خوشی است.
ماجرا البته به فروردین ۱۳۹۶ (۲۰۱۷) بازمی‌گردد؛ وقتی موافقت‌نامه لغو روادید گروهی شهروندان ایرانی و روسی به امضای دولت‌های جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه رسید؛ اما در سفر وزیر گردشگری و میراث به روسیه میخ توافق‌نامه بعد از چهار سال بالاخره بر زمین کوبیده شد! دوشنبه۱۷خرداد در مسکو، علی‌اصغر مونسان، وزیر میراث و گردشگری ایران و زارینا دراگوزووا، رئیس آژانس فدرال گردشگری روسیه، برنامه اجرایی این موافقت‌نامه را امضا کردند؛ موافقت‌نامه‌ای که تا سال ۲۰۲۳ اعتبار دارد.
از جمله بندهای برنامه اجرایی این تفاهم‌نامه، توسعه همکاری‌های بلندمدت سودآور متقابل میان شرکت‌های گردشگری جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، توسعه همکاری‌های درون‌منطقه‌ای در حوزه گردشگری، تبادل اطلاعات مربوط به ارزیابی میزان پیشرفت در اجرای موافقت‌نامه و نیز تبادل منظم اطلاعات مربوط به امنیت گردشگران در قلمرو دو کشور است.
نـکـتـه مــهـم این است که حالا دو کشور بـایــد فـهرست شرکت‌های گردشگری معتبری را که در چهارچوب موافقت‌نامه حق فعالیت دارند با ذکر نام نهادهای هماهنگ‌کننده، شماره ثبت این شرکت‌ها، اطلاعات تماس و همچنین نمونه مهرهای نهادهای هــمــاهـــنـگ‌کـنـنــده و شرکــت‌هـــــای گردشگری را سالانه باهم مبادله کنند.
این مـوافــقـت‌نــامــــه یک معاهده بین‌المللی محسوب نمی‌شود و برای هیچ‌یک از طرف‌ها تعهد و حقی را که براساس قوانین بین‌المللی باشد، ایجاد نمی‌کند و اجرای آن باید مطابق با مقررات دو کشور باشد.
اعلام شده این برنامه از تاریخ اجرای «موافقت‌نامه میان دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه در زمینه لغو روادید سفرهای گروهی شهروندان جمهوری اسلامی ایران و شهروندان فدراسیون روسیه» منعقدشده در تاریخ ۸فروردین۱۳۹۶ شــمـســــی بــرابـــر با ۲۸ مارس ۲۰۱۷ میلادی، تا تاریخ ۳۱ دسامبر سال ۲۰۲۳ میلادی قابل اجراست.
طبق اعلام قبلی مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری، قرار بود این برنامه اجرایی در سال ۲۰۱۸ امضا شود که تاکنون به تأخیر افتاده بود. وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سال گذشته از امضای برنامه اجرایی این تفاهم‌نامه خبر داده بود که به دلیل تشدید ویروس کرونا، روسیه امضای این برنامه را بار دیگر به تأخیر انداخت. فهرست شهرهایی در ایران که تفاهم‌نامه خواهـرخـوانـدگـــی با شـهـرهـایـــی در روسیه را امضا کرده‌اند به این ترتیب است: تـهـران و مـسکـو، اصفهان و سن‌پترزبورگ، تبریز و قازان، قزوین و چاباق‌سر چواشــسـتــان، رشــــت و قازان، رشـــت و آســتـاراخــان، یزد و مخاچ‌قلعه داغستان، همدان و یکاترین‌بورگ و البته اردبیل و استان ولگوگراد.
درباره تـاریــخ روســـیـه بـــه روایــت سایت سفارت ایران در مسکو، این کشور در قرن 12 بنیان نهاده شد. پس از آنکه شـاهـزاده‌نـشـیـن مسکو توانست به دوران تسلط 200 ساله مغول‌ها (قرن 13 تا 15) پایان دهد، شاهزاده‌نشین‌های اطراف را نیز تسخیر و به قلمرو خود ملحق کرد. در اوایل قرن 17 سلسله جدید رومانف این سیاست را ادامه داد و توانست مرزهای روسیه را از سیبری تا بالتیک بگستراند. با حکومت پیتر اول (1682 تا 1725) این سلطه به دریای بالتیک رسید و این کشور دوباره به امپراتوری روسیه تغییر نام پیدا کرد. در طول قرن نوزدهم سرزمین‌های بیشتری در اروپا و آسیا به این امپراتوری اضافه شد. اما در اوایل قرن بیستم، شکست این کشور در جنگ با ژاپن (1904 – 1905) به انقلاب سال 1905 انجامید که نتیجه آن تغییر پارلمان و برخی اصلاحات دیگر بود.
همچنین ورود روسیه به جنگ جهانی اول و شکست آن در این جنگ به شورش‌های زیادی در شهرهای بزرگ منجر شد که در نهایت سرنگونی خاندان سلطنتی را در سال 1917 در پی داشت. در این میان کمونیست‌ها به رهبری ولادیمیر لنین به سرعت قدرت را در دست گـرفـتند و اتحاد جماهیر شوروی را تشکیل دادند. روند رکود شوروی با ژوزف استالین (1928 تا 1953) و میخائیل گورباچف (1985 تا 1991) اتفاق افتاد و به فروپاشی کشور و تبدیل آن به روسیه و چهارده جمهوری مستقل در سال 1991 انجامید.
