به گزارش اصفهان زیبا؛ بیستونهم مهرماه، روز ملی صادرات فرصتی است برای بررسی چالشها و فرصتهای صادرات در ایران و استان اصفهان؛ استانی که با ظرفیتهای صنعتی و کشاورزی بالا، سهم بزرگی در اقتصاد صادراتی کشور دارد. بااینحال، مشکلاتی همچون نوسانات ارزی، محدودیتهای تحریمی، ضعف زیرساختها و نبود برنامهریزی هدفمند، مسیر توسعه صادرات را دشوار کرده است.
بیستونهم مهر در تقویم رسمی کشور بهعنوان «روز ملی صادرات» نامگذاری شده است؛ روزی برای ارجنهادن به تلاش صادرکنندگان، فعالان اقتصادی و کارآفرینانی که با کوششهای مستمر خود، نقش مهمی در پویایی و توسعه اقتصادی کشور ایفا میکنند. صادرات، یکی از ارکان اصلی رشد اقتصادی، افزایش تولید داخلی، ایجاد اشتغال و ارتقای جایگاه ایران در بازارهای جهانی است. این امر همچنین به تثبیت ارزش پول ملی، بهبود تراز تجاری و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی کمک میکند.
استان اصفهان بهعنوان یکی از مهمترین قطبهای صنعتی و اقتصادی کشور، با دارابودن صنایع متنوع از جمله فولاد، پتروشیمی، صنایعدستی، فرش ماشینی و کشاورزی، سهم قابلتوجهی در صادرات کشور دارد. ظرفیتهای بالا و نیروی انسانی متخصص این استان را به یکی از قطبهای صادراتی ایران تبدیل کرده، اما در شرایط فعلی، صادرکنندگان ایران و بهویژه استان اصفهان با چالشهای متعددی مواجه هستند که روند توسعه صادرات را پیچیدهتر کرده، از جمله مهمترین این چالشها میتوان به نوسانات نرخ ارز و مشکلات مربوط به انتقال پول در مبادلات بینالمللی، محدودیتهای تحریمی و مقررات پیچیده گمرکی، ضعف زیرساختهای لجستیکی و حملونقل، همچنین کمبود حمایتهای مالی و بیمهای و از همه مهمتر نبود یک تشکل واحد و منسجم برای نظارت بر این زمینه اشاره کرد؛ علاوه بر این تحولات جهانی و تغییر در سیاستهای اقتصادی کشورهای مقصد، موجب افزایش عدم قطعیت در بازارهای صادراتی شده است.
برای عبور از این موانع، نیازمند اتخاذ راهکارهای هوشمندانه، تقویت دیپلماسی اقتصادی، ارتقای فناوریهای صادراتی و تسهیل فرایندهای قانونی و مالی هستیم. حمایت بیشتر دولت، تشویق به نوآوری و توسعه بازارهای جدید میتواند فرصتهای پیش روی صادرکنندگان را گسترش دهد و به تثبیت جایگاه ایران در تجارت جهانی کمک کند.
در نهایت، روز ملی صادرات فرصتی است تا ضمن قدردانی از فعالان این عرصه، نگاه دقیقتری به چالشها و فرصتهای پیشروی صادرات کشور و استان اصفهان داشته باشیم و باهمت و همکاری بیشتر راه را برای شکوفایی هرچه بیشتر اقتصاد صادراتمحور هموار سازیم.
به همین بهانه، خبرنگار «اصفهان زیبا» با فروزان آقابزرگی، عضو انجمن صادرکنندگان اصفهان و صادرکننده نمونه بخش مواد غذایی و محصولات کشاورزی استان اصفهان به گفتوگو پرداخت. آقابزرگی چالشها و دیدگاههای ارزشمندشان را درباره وضعیت فعلی صادرات و راهکارهای توسعه این حوزه با ما در میان گذاشتند.
وی در باره مطالبات و چالشهای حوزه صادرات اظهار میکند: صادرات و بهخصوص محصولات کشاورزی و مواد غذایی حوزهای حیاتی و حساس است؛ نهتنها به دلیل ارزآوری، بلکه بهخاطر تأثیری که بر امنیت غذایی و سبد مصرفی مردم دارد.
عضو انجمن صادرکنندگان اصفهان با اتکا به تجربیات خود بیان میکند: مشکل اصلی فقدان برنامهریزی اصولی و هدفگذاری است؛ مسئلهای که موجب میشود، صادرات بیضابطه و بدون زمانبندی مناسب، منابع کشور را هدر دهد و در نتیجه در بلندمدت بازارهای هدف از دست بروند.
آقابزرگی به چند نکته کلیدی ازجمله، لزوم برنامهریزی زمانبندی و اصولی برای صادرات اشاره میکند و میگوید: صادرات محصولات کشاورزی باید بر اساس یک برنامه بلندمدت و باتوجهبه الگوهای تولید کشورهای مقصد زمانبندی شود، هنگامی که صادرات در بازههایی انجام میشود که مقصد خود تولید داخلی بالایی دارد، دولتهای مقصد ممکن است محدودیت یا ممنوعیتهای وارداتی وضع کنند و در نتیجه صادرکننده ایرانی متضرر میشود، حتی باید بهگونهای برنامهریزیها انجام شود که برای مصارف داخلی به چالش افزایش و عدم تعادل قیمت و یا کمبود محصول روبهرو نشویم که موجب کوچکشدن سبد غذایی خانوار میشود.
وی با اشاره به استفاده از تجربیات گذشته میافزاید: تجربه سالهای گذشته باید در تدوین برنامهها لحاظ شود تا ریسکها و هزینههای ناشی از تصمیمات شتابزده کاهش پیدا کند و هدررفت منابع (اعم از محصول، زمان و سرمایه) به حداقل برسد.
آسیبهای صادرات بیضابطه
عضو انجمن صادرکنندگان اصفهان با اشاره به آسیبهای صادرات بیضابطه و حضور «آماتورها» ادامه میدهد: وجود صادرکنندگان غیرحرفهای و کارتهای یکساله (پرداختنکردن مالیات ارزش افزوده) و بدون ساختار (کارتهای بازرگانی بداهه) باعث میشود صادرات کنترل نشده افزایش پیدا کند؛ صادراتی که ممکن است ارزآوری مناسب نداشته و بازگشت ارز به چرخه تجاری کشور را تضمین نکند، مدیریت و ساماندهی صدور کارتها و تقویت فعالان رسمی و ثبتشده برای کنترل بیشتر ضروری است.
آقابزرگی در خصوص تأثیر نوسانات نرخ ارز و رفتار تولیدکنندگان میگوید: شوکهای ارزی (افزایش ناگهانی دلار با فرایند تنشهای سیاسی همچون مکانیسم ماشه) باعث میشود تولیدکنندگان کالای خود که قابلیت نگهداری دارند، همچون زعفران، خشکبار و غیره که قیمت آنها با نرخ دلار مرتبط است را نگهداری و از فروش در بازار داخلی یا صادرات امتناع کنند؛ این حرکت به دلیل امید به افزایش قیمت و کسب سود بیشتر است، اما این رفتار موجب کمبود مقطعی در بازار، افزایش قیمت و آسیب به مصرفکننده داخلی نیز میشود و در بلندمدت رقابتپذیری صادرکنندگان ایرانی را تضعیف میکند، چرا که خریداران خارجی به دلیل وجود عرصه رقابت ممکن است، تأمینکنندگان دیگر را جایگزین کنند، به همین دلیل وجود یک تشکل و یا اتحادیه که دارای نظارتهای قوی در تمامی حوزهها اعم از صادرات، نظارت بر بازار، تشویق و ترغیب و غیره است، لازمه کشور است.
وی در ادامه در خصوص خطر ازدسترفتن بازارهای هدف، متذکر میشود: زمانی که صادرکننده نتواند بهموقع بار را تحویل دهد یا بازار را رها کند، واردکننده خارجی از منابع جایگزین (از کشور ثالث یا تولید داخلی خود) استفاده میکند، بهعنوان نمونه کشورهای دیگر میتوانند تولید پسته (همچون کشور آمریکا که در حال حاضر به تولید در زمینه کشت پسته پرداخته) یا محصول مشابه را تقویت کرده و در عمل سهم بازار ایران کاهش پیدا میکند.
اهمیت تعادل بازار داخلی و صادرات
عضو انجمن صادرکنندگان اصفهان درباره نمونههای واقعی هدررفت محصول میگوید: تجربههایی از گذشته وجود دارد که تولیدکنندگان برای سود بیشتر بار خود را نگه داشته، مثلاً برای محصولات سیب یا سیبزمینی و در پی افت قیمتها مجبور شدهاند محصولات را معدوم یا با زیان بفروشند، این نمونهها نشان میدهد پیشبینی و مدیریت ریسک بخش کشاورزی حیاتی است.
آقابزرگی با اشاره به اهمیت تعادل بازار داخلی و صادرات اظهار میکند: صادرات باید طوری مدیریت شود که منابع داخلی تأمین و قیمتها برای مصرفکننده داخلی بهصورت قابلقبول حفظ شود تا سبد غذایی خانوارها کوچکتر نشود، ازدستدادن تعادل میتواند به نارضایتی اجتماعی و کاهش دسترسی به غذاهای پایه منجر شود.
وی در خصوص نقش تشکلها و انسجام سازمانی در استان بیان میکند: اصفهان بهعنوان یکی از قطبهای صنعتی و تولیدی کشور از صنایع فولادی تا صنایع غذایی و محصولات کشاورزی ظرفیتی بالایی برای توسعه صادرات دارد، اما مشکل اصلی جزیرهای بودن فعالیت تشکلها، تعارض منافع و نبود انسجام و سازماندهی قوی است، اگر اتحادیهها و انجمنها بتوانند نقش نظارتی و هدایتکننده قویتر و وحدت (انسجام بیشتر) ایفا کنند از جمله ترغیب تولیدکنندگان به همکاری، تنظیم قیمت و زمانبندی صادرات میتوانند از خروج بازارها و ازبینرفتن فرصتهای صادراتی جلوگیری کنند.صادرکننده نمونه بخش مواد غذایی و محصولات کشاورزی استان اصفهان درباره لزوم نظارت بر بازگشت ارز و شفافیت مالی توضیح میدهد: صادرات هدفمند، آن است که ارز حاصل از صادرات به چرخه کشور بازگردد و منابع به طرز شفاف و قانونی مدیریت شود، این نیازمند فعالان رسمی، شرکتهای ثبتشده و شفافیت مالیاتی است.آقابزرگی یادآور میشود: اصفهان پتانسیل عظیمی برای مانور در حوزه صادرات از صنایعدستی و فرش تا محصولات کشاورزی و صنایع بالادستی دارد؛ اما این ظرفیت تنها با برنامهریزی استراتژیک، تقویت تشکلها، کنترل صادرات آماتور و سازوکارهای حمایتی و نظارتی قابلتحقق است، اگر این انسجام برقرار شود، نهتنها ارزش افزوده و تولید ناخالص استانی افزایش پیدا میکند، بلکه سهم اصفهان در تجارت خارجی کشور نیز به طرز چشمگیری تقویت خواهد شد.وی در خصوص زمینه فعالیت خود اظهار میکند: در حوزه صادرات مواد غذایی و بیشتر محصولات کشاورزی مشغول به فعالیت هستم.
