به گزارش اصفهان زیبا؛ چند سالی است که غذا دادن به سگ‌های ولگرد و همچنین رها‌کردن پسماندهای غذایی در کنار خیابان به امری مرسوم و رایج تبدیل شده است؛ موضوعی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و فعالان محیط‌زیست سبب افزایش جمعیت سگ‌ها شده است؛ آنچنان که این روزها شاهد حضور سگ‌ها در خیابان‌های اصلی یا کوچه‌ها و همچنین تصادفشان با خودروهای سبک و سنگین هستیم.
این درحالی است که حمیدرضا خواجه، کارشناس محیط‌زیست در گفتوگو با «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: غذا دادن به حیوانات، کاری نادرست است و باعث افزایش جمعیت آن‌ها و همچنین تهدید گونه‌های دیگر می‌شود.
در سال‌های اخیر، بسیار شاهد آن هستیم که شهروندان اقدام به غذا‌دادن به سگ‌ها می‌کنند یا اینکه پسماندهای غذایی خود را در کوچه و خیابان رها می‌کنند تا این حیوانات از آن‌ها تغذیه کنند. غذا‌دادن به سگ‌های ولگرد، آیا کار درستی است؟
غذا‌دادن به جانوری که تحت سرپرستی کسی نیست اشتباه است. درواقع، غذا دادن به هر حیوانی به غیر از حیوان خانگی که در خانه و مکان مشخصی نگهداری می‌شود، نادرست است؛ مثلا شاید دیده باشید که کنار زاینده‌رود هم عده‌ای به پرنده‌ها غذا می‌دهند؛ حتی این کار نیز اشتباه است و باعث ازدیاد جمعیت آن‌ها و همچنین افزایش میزان تصادف و برخورد این حیوانات با خودروها می‌شود.
یعنی اگر شهروندان به این سگ‌ها غذا نمی‌دادند یا پسماندهای غذایی خود را ساماندهی می‌کردند، میزان تصادفات آن‌ها نیز کاهش می‌یافت؟
صددرصد. هر قدر تعداد جمعیت این حیوانات افزایش یابد، تصادفات آن‌ها نیز بیشتر خواهد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد، تصادفات گربه‌ها و سگ‌ها افزایش یافته و این موضوع به‌خوبی ملموس است؛ پس شهروندان با غذا دادن به این حیوانات کمک به بیشتر‌شدن جمعیت حیواناتی می‌کنند که خیلی وقت‌ها در زباله‌ها زندگی می‌کنند و غذایی برای خوردن ندارند؛ درحالی‌که تاکنون هیچ سگی به خاطر گرسنگی هلاک نشده است.
از سوی دیگر، سگ‌ها دارای بیماری‌های مشترک با انسان هستند که مهم‌ترین آن هاری است. بنا به گزارش‌های وزارت بهداشت در سال‌های اخیر این بیماری‌ها افزایش هم پیدا کرده است؛ بیماری‌هایی که دلیل بروز آن‌ها ارتباط انسان با حیوان است. همچنین حمله یا حالت حمله یک سگ به سوی افراد می‌تواند باعث ایجاد استرس و تصور ذهنی نامطلوب نسبت به حیوانات شود. سگ‌ها برای حیات‌وحش نیز می‌توانند معضل ایجاد کنند.
سگ‌ها چگونه به تهدیدی برای حیات وحش تبدیل می‌شوند؟
سگ ولگرد به سگی گفته می‌شود که بدون نظارت در عرصه‌های طبیعی یا در عرصه‌های انسانی و مسکونی رها شده و پرسه می‌زند. سگ‌های گله هم اگر بدون نظارت و کنترل در طبیعت رها شده باشند به آن‌ها سگ ولگرد می‌گویند.
برخی از این سگ‌ها می‌توانند به «فرال» یا سگ بازوحشی‌شده تبدیل شوند. سگ‌هایی که توسط انسان به طبیعت معرفی می‌شوند، در طبیعت باقی می‌مانند و به صورت وحشی زندگی می‌کنند. این سگ‌ها امکان دارد، شب‌ها به سمت دپوی پسماند و زباله در اطراف شهر بروند و آنجا تغذیه کنند و دوباره صبح‌ها برگردند به سمت مناطق طبیعی و نظم طبیعت و زیستگاه را به هم می‌زنند.
به طور کلی، سگ‌ها به چندین دلیل برای حیات‌وحش مشکل ایجاد می‌کنند؛ مثلا آن‌ها به دلیل رقابت با گوشت‌خواران تهدیدی برای گونه‌های در معرض انقراض به شمار می‌روند و توله‌ها یا طعمه‌های آن گونه‌ها را از بین می‌برند و باعث می‌شوند که جانوران در تنگنا قرار بگیرند.
موضوع دیگر نیز دورگه‌شدن آن‌هاست؛ چرا که سگ‌ها توانایی جفت‌گیری و زادآوری با برخی از گونه‌های سگ‌سانان را دارند؛ مثلا در ایران سگ‌ها به راحتی با گرگ‌ها و شغال‌ها جفت‌گیری می‌کنند؛ درحالی‌که این موضوع باعث از بین رفتن یکپارچگی آن‌ها می‌شود.
چطور می‌توان از این مسئله جلوگیری کرد؟
حفاظت از حیات‌وحش چند سطح دارد و یکی از سطوح آن حفظ ژن است؛ یعنی ما باید ذخیره ژنی گونه‌ها را حفظ کنیم. زمانی که سگ‌های ولگرد به دلیل افزایش جمعیت و حضور در زیستگاه‌های طبیعی با گرگ‌ها جفت‌گیری می‌کنند، خزانه ژنی گرگ‌ها تهدید می‌شود.
حیوان جدیدی هم که متولد می‌شود و «سگ‌گرگ» نام دارد، دارای ویژگی‌های رفتاری متفاوتی است. این ویژگی‌های رفتاری معضل ایجاد می‌کنند؛ مثلا در جمعیت اصلی گرگ‌های وحشی معضل ایجاد می‌کنند و همچنین احتمال حمله به دام و انسان را افزایش می‌دهند. وقتی سگ‌گرگ به وجود می‌آید، احتمال حمله بیشتر می‌شود.
یکی دیگر از عوامل تهدید، شکار مستقیم حیات وحش است؛ یعنی سگ‌های ولگرد به طور مستقیم حیات وحش را شکار می‌کنند. 188 گونه در دنیا وجود دارند که در معرض انقراض هستند و توسط سگ‌ها نیز تهدید می‌شوند و سگ‌ها به آن‌ها حمله می‌کنند و آن‌ها را از بین می‌برند. همچنین سگ‌ها در انقراض 11 گونه نیز به طور مستقیم نقش دارند. این معضل شکار حیات‌وحش، توسط سگ‌ها در تمام دنیا مستند شده است.
سگ‌ها مخزن انتشار بیماری به حیات وحش نیز هستند و برخی از گونه‌ها مثل فوک و… به خاطر بیماری‌های مشترک با سگ تهدید شده‌اند. همچنین برخی از عوامل بیماری زا که در سگ‌ها وجود دارد، مثل هاری بین سگ‌سانان منتشر می‌شوند.
وجود سگ‌ها در طبیعت باعث القای ترس و استرس در حیات وحش می‌شود؛ به گونه‌ای که حیات وحش به دلیل ترس، آن منطقه را ترک کنند. امروزه در دنیا سگ‌ها به عنوان یک گونه مهاجم شناخته می‌شوند و همه این مسئله را پذیرفته‌اند؛ درحالی‌که برخی از شهروندان این موضوع را قبول ندارند!
پس با این وجود، با این سگ‌ها چه باید کرد؟
راهکارهای زیادی وجود دارد؛ عده‌ای می‌گویند سگ‌ها را نباید از بین برد؛ چون نفس این کار بد است. همان‌طور که اشاره کردم، یکی از دلایل افزایش جمعیت این حیوانات در دسترس‌بودن و همچنین غذا‌دادن به آن‌هاست؛ پس باید به مردم، آموزش داده شود که به سگ‌ها غذا ندهند.
غذا دادن به سگ‌ها در برخی از کشورها جریمه دارد. تا زمانی هم که پسماندها ساماندهی نشوند، افزایش جمعیت سگ‌ها امری طبیعی خواهد بود. سگ‌های ولگرد این روزها به معضلی برای شهرهای کوچک و بزرگ تبدیل شده‌اند.
برخی می‌گویند برای کنترل این سگ‌ها باید آن‌ها را عقیم کرد و بعضی دیگر اما این کار را غیراخلاقی می‌دانند.
تا زمانی که 50 درصد یا بیشتر از سگ‌های ولگرد عقیم نشوند، این کار سودی نخواهد داشت و عقیم‌سازی هم جواب‌گو نیست و نمی‌توان به‌عنوان یکی از راهکارهای کاهش جمعیت به آن اطمینان کرد. به نظر می‌رسد، برای کنترل جمعیت این سگ‌ها باید مثل کشورهای پیشرفته‌ای که در این باره به موفقیت رسیده‌اند، عمل کرد؛ هر‌چند به دلیل مشکلات اقتصادی و اجتماعی شاید انجام این کار ممکن نباشد.
چه کاری؟
در کشورهای پیشرفته سگ‌ها زنده‌گیری و به مراکزی منتقل می‌شوند و پس از آن از لحاظ داشتن بیماری مورد بررسی قرار می‌گیرند. آن‌هایی که مشکلی ندارند، امکان داشتن سرپرست را خواهند داشت. اگر کسی پیدا نشود که آن‌ها را به سرپرستی بگیرد، با تزریق مقدار زیادی داروی بیهوشی و به صورت مرگ آرام او را می‌کشند.
