به‌طوری‌که هیچ یک از کشورهای پیشرفته افت جمعیتی فعلی ایران را تجربه نکرده‌اند. برای خارج شدن از این شرایط و اصلاح چاله جمعیتی ایجاد شده، نیاز به اصلاح سیاست‌های جمعیتی داریم. چاله‌های جمعیتی شامل بحران میزان باروری و تجدید نسل، بحران سالمندی، کاهش نیروی کار و افزایش مهاجرت است و کشورهایی که با بحران جمعیت مواجه می‌شوند، برای تأمین نیروی کار سیاست‌های مهاجرپذیری را در پیش می‌گیرند که پیامد آن تغییر ساختار فرهنگی و اجتماعی کشور توسط مهاجران است.»
او تعداد جوانان و نوجوانان در اصفهان را از میانگین کشور پایین‌تر دانسته است؛ موضوعی که نشان می‌دهد جمعیت اصفهان در مقایسه با کل کشور سالمندتر است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نرخ سالمندی اصفهان بیشتر از نقاط دیگر کشور و نزدیک به ۱۱درصد است.
چرا نرخ جمعیت کاهش یافت؟
آهنگ کند جمعیت در کشور، اما باعث شده تا در سال‌های اخیر تصمیم‌ها و سیاست‌های مختلفی به‌منظور افزایش جمعیت اتخاذ شود، سیاست‌هایی مثل قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که یک سال پیش ابلاغ و قرار شد که به‌صورت آزمایشی و به مدت هفت سال اجرا شود. گزارش‌های نظارتی مجلس نشان می‌دهد که تاکنون بین ۲۵ تا ۳۵درصد مفاد قانون جوانی جمعیت قابلیت اجرا پیدا کرده است. کاهش نرخ جمعیت در کشور که اصفهان نیز شامل آن می‌شود، دلایل بسیاری دارد.
علی یاراحمدی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شیراز و عضو هیئت‌مدیره انجمن جمعیت‌شناسی ایران در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» چندی پیش گفته است: «منتهی سرعت کاهش با برآوردها متفاوت بود؛ زیرا انتظار می‌رفت نرخ باروری کندتر کاهش یابد؛ درحالی که این کاهش از سال 1397 شتاب گرفت. این پیش‌بینی وجود داشت که تا سال 1394 نرخ باروری افزایشی باشد؛ چون ساختار سنی به شکلی بود که جمعیت افرادی که در شرف ازدواج و پروسه باروری قرار داشتند، جزو متولدان دهه 60 بودند که تعدادشان زیاد بود؛ به همین دلیل انتظار می‌رفت که آن‌ها با وارد شدن به فرایند فرزندآوری نرخ موالید در استان‌های مختلف را افزایش دهند.
اما بعد از ورود متولدان دهه هفتاد به ازدواج و فرزندآوری، به خاطر جمعیت کم آن‌ها پیش‌بینی می‌شد بعد از 1395 با کاهش تعداد متولدان روبه‌رو شویم؛اما از 1397 به این طرف سرعت کاهش نرخ موالید شتاب گرفت؛ ولی این موضوع فقط مربوط به اصفهان نیست، بلکه نرخ موالید در این سال نسبت به سال 1396، 8درصد کاهش یافت و حتی در سال 1398 نیز به منفی 12 رسید.»
راهکار افزایش جمعیت چیست؟
یکی دیگر از دلایل کاهش نرخ موالید در این سال‌ها شرایط اقتصادی و اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران است. یاراحمدی می‌گوید: «شرایط نامطلوب اقتصادی احساس ناامنی ایجاد کرد و باعث شتاب کاهش تولدها شد. از سوی دیگر، شیوع کرونا نیز در سال 1399 (به‌ویژه در ماه‌های پایانی سال) فرزندآوری را کاهش داد. البته به احتمال خیلی زیاد این اتفاق دوباره نیز رخ خواهد داد؛ چرا که ساختار سنی تغییر می‌کند. انتظار می‌رود تعداد متولدان کاهش پیدا کند تا زمانی که متولدان دهه 80 و 90 به سن ازدواج و باروری برسند و آمار تولدها باثبات روبه‌رو شود؛ بنابراین ملاحظه اثر ساختار سنی جمعیت در فرزندآوری و به‌کارگیری سیاست‌های جمعیتی مطلوب اهمیت اساسی دارد.»
غفور شیخی، جامعه‌شناس نیز در گفت‌وگو با رکنا توضیح داد که در سال‌های اخیر کشورهای پیشرفته‌ای که دچار بحران جمعیت بوده‌اند، با اجرای سه راهکار ارائه بسته‌های تشویقی به خانواده‌ها، افزایش سطح مهاجرپذیری و حذف مرزهای جغرافیایی توانسته‌اند به جلوگیری از کاهش نرخ رشد جمعیت بپردازند. او البته معتقد است با توجه به وجود مشکلات اقتصادی و اجتماعی گوناگون کشور نمی‌تواند با استفاده از همین سه راهکار به افزایش جمعیت بپردازد؛ بلکه مهم‌ترین راهبردها برای رشد نرخ باروری در ایران، اصلاح زیرساخت‌های اقتصادی، افزایش سطح رفاه اجتماعی و فرهنگ‌سازی در جهت ترغیب خانواده‌ها به فرزندآوری است.
