کرونا سزارین را افزایش داد!

به گزارش اصفهان زیبا؛ با آغاز طرح تحول نظام سلامت از سال ۹۳ طرح ترویج زایمان طبیعی به‌منظور حفظ سلامت مادر و نوزاد در بسیاری از بیمارستان‌ها اجباری شد.

از آن زمان تاکنون گرایش زنان به سزارین همچنان در صدر قرار دارد و حتی اجباری شدن زایمان طبیعی نیز نتوانسته است در افزایش درخواست زنان به سزارین مؤثر باشد.

عده‌ای ترس مادران باردار و عده‌ای دیگر تجویز سزارین توسط خود پزشکان و حتی ماماها را علت اصلی می‌دانند.

البته برخی از زنان نیز معتقدند که ترویج زایمان طبیعی و اصرار بر اجرای آن عامل مهمی در عدم فرزندآوری بسیاری از زوجین شده است.

حتی عده‌ای ترس از خطاهای پزشکی در حین زایمان را عامل مهمی در گرایش به سزارین می‌دانند.

محبوبه والیانی، رئیس جمعیت مامایی استان اصفهان علت‌های زیادی را در افزایش زایمان‌های طبیعی دخیل می‌داند و می‌گوید: اولین علت، عدم آگاهی مادران است، مادران از مزایای زایمان طبیعی آگاهی ندارند. فقط چون می‌ترسند و فکر می‌کنند با بیهوشی هیچ دردی احساس نمی‌کنند؛ بنابراین سزارین گزینه بهتری است.

او معتقد است که برای زایمان باید یک تیم متشکل از متخصص زنان و زایمان، ماما، متخصص کودک و متخصص بیهوشی با یکدیگر همکاری کنند تا زایمان موفقیت‌آمیزی انجام شود و می‌افزاید: ما در تیم مراقبت و مامایی وظیفه داریم در اولین دیدار و مراقبت از مادران باردار به گونه‌ای عمل کنیم که آرام‌آرام ترس و اضطراب آنان کاهش یابد، خود کارآمدی و اعتمادبه‌نفس بالا برود و مادران باردار احساس توانمندی کنند و به این نتیجه برسند که ما می‌توانیم زایمان طبیعی را انجام دهیم.

والیانی تک‌فرزندی را عامل دیگری در گرایش زنان باردار به سزارین عنوان می‌کند و می‌گوید: با وجود تلاش‌هایی که در حال حاضر برای فرزندآوری می‌شود اما همچنان تک‌فرزندی در بسیاری از خانواده‌ها حرف اول را می‌زند؛ بنابراین با وجود عوارض زیادی که سزارین برای مادر باردار به دنبال دارد بسیاری از آنان حاضرند این مشکلات را بپذیرند؛ اما زیر بار زایمان طبیعی نروند. در هیچ کجای دنیا بدون تلاش برای زایمان طبیعی اقدام به سزارین نمی‌کنند.

او شرایط مناسب برای زایمان طبیعی را لگن مادر، شرایط و وضعیت جنین و شرایط مادر از نظر جسمی و روان‌شناختی عنوان می‌کند و می‌افزاید: گروه مامایی از سال ۸۵ تاکنون، دوره آموزشی ۶۰ ساله را می‌گذرانند و از این نظر از مهارت بیشتری نسبت به گذشته برخوردار هستند، آنان بیشتر از قبل روش‌های کاهش درد و روش‌های پیشگیری از زایمان سخت را فرا گرفته‌اند؛ بنابراین در حوزه مامایی مشکلی نداریم.

پزشکان مادران را به سمت سزارین ترغیب می‌کنند

رئیس جمعیت مامایی استان اصفهان به مطالعه‌ای که ۱۲ سال پیش در رابطه با علت گرایش زنان به سزارین انجام گرفته است اشاره می‌کند و می‌گوید: در این مطالعه مشخص شد که ۷۶ درصد پزشکان مادران را به سمت سزارین ترغیب می‌کنند، گرچه این مطالعه مربوط به ۱۲ سال گذشته است اما این قصه همچنان ادامه دارد؛  از آن طرف نیز تعدادی از ماماها هستند که مادران را به سمت سزارین سوق می‌دهند.

والیانی عدم مشارکت همسران را از دیگر علت‌های افزایش سزارین می‌داند و می‌گوید: تحقیقات نشان می‌دهد تنها ۶ درصد مردها رغبت به سزارین همسرانشان داشتند و باقی ترجیح می‌دهند که همسر آنان زایمان طبیعی داشته باشد؛ بنابراین مشارکت دادن همسران در امر زایمان در افزایش زایمان طبیعی مؤثر است. در جلسات آمادگی برای زایمان دو جلسه برای همسران در نظر گرفته شده است اما کافی نیست و لازم است تا مردان در زمان زایمان با زن باردار همراه شوند.

او تغییر ساختار بیمارستان‌ها به‌گونه‌ای که همسر در زمان زایمان در کنار مادر باردار باشد را عامل مهمی در افزایش زایمان طبیعی می‌داند و معتقد است: همسران در کنار مامای همراه می‌توانند مادر را در جریان آمادگی برای زایمان همراهی کنند. این کار موجب همدلی و کاهش ترس مادران باردار می‌شود و در افزایش زایمان طبیعی نقش مؤثری دارد.

والیانی به بیمارستان‌های دوستدار مادر اشاره می‌کند و می‌افزاید: این بیمارستان‌ها علاوه بر طرح مراقبت صحیح از کودک که خودش ۱۰ گام دارد باید مراقبت صحیح از مادر را انجام دهند. در این بیمارستان‌ها مادر در کنار کودک قرار می‌گیرد و ارتباط پوست با پوست و شیردهی از همان اول انجام می‌شود.

او وظایف دیگر این دست بیمارستان‌ها را انجام زایمان طبیعی فیزیولوژیک، به‌کارگیری روش‌های کاهش درد غیردارویی، همراهی ماما در کنار مادر باردار و بهره‌مندی از امکانات کافی و تجهیزات برای زایمان طبیعی و تهیه صحیح آمار و ارقام برای دانشگاه‌ها و معاونت درمان به‌منظور برنامه‌ریزی دقیق را از دیگر وظایف این بیمارستان‌ها عنوان کرد.

رئیس جمعیت مامایی استان اصفهان در رابطه با چگونگی دریافت لوح دوستدار مادر و کودک می‌گوید: اولین گام برای دریافت این لوح این‌گونه است که زمانی که مادر وارد اتاق زایمان می‌شود تمام خدمات از ابتدا تا انتها باید برای او فراهم شود؛ به‌طور مثال در زمینه تجهیزات نیازمند LDR بود که برای بسیاری از بیمارستان‌ها فراهم شد؛ اما باقی شرایط مثلا انجام زایمان طبیعی بود که در این زمینه موفق نبودند.

آمار زایمان طبیعی در بیمارستان دوستدار مادر باید بیشترین رقم را به خود اختصاص دهد؛ ماما لحظه‌به‌لحظه در کنار مادر باشد، از روش‌های غیر دارویی استفاده شود که متأسفانه این پروسه به علت کمبود نیروی انسان امکان‌پذیر نبوده است.

چاره‌ای نداریم که مراکز سنتر برای زایمان راه‌اندازی شود، این‌ها مراکز زایمانی هستند که تنها زایمان در آن‌ها انجام می‌شود؛ بنابراین بهتر است این مراکز در کنار بیمارستان‌های تخصصی قرار گیرند که اگر احیانا مادر مشکلی داشت سریع‌تر او را به بیمارستان برسانند، البته در بسیاری از اوقات زایمان طبیعی به‌راحتی و بدون هیچ عارضه‌ای انجام می‌شود.

سرانجام طرح ترویج زایمان‌های طبیعی

طرح ترویج زایمان طبیعی از سال ۹۳ هم‌زمان با اجرای طرح تحول نظام سلامت و در قالب دستورالعمل‌های طرح تحول نظام سلامت همراه با بسته‌های دیگر از سوی وزارت بهداشت و درمان با دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها جهت اجرا ابلاغ شد و در سال ۹۷ مدل جدیدتری از این طرح معرفی و به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ شد. زهرا جوانمردی، رئیس امور مامایی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی در رابطه با بندهای طرح ترویج زایمان طبیعی می‌گوید: این طرح در جهت کاهش سزارین وارد عمل شد، بنابراین نخستین گام رایگان‌شدن زایمان طبیعی در مراکز درمانی دولتی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی بود که هم‌اکنون نیز این طرح در بسیاری از بیمارستان‌ها در حال اجراست. دومین گام بهسازی و بازسازی بخش‌های بلوک زایمان مراکز درمانی و تجهیز اتاق‌های زایمان بود که انجام شد.

او در ارتباط با چگونگی بهسازی بلوک‌های زایمانی می‌گوید: در گذشته اتاق‌های زایمان و بلوک‌های زایمان به‌صورت سنتی طراحی شده بود که مادر مراحل قبل از زایمان را در یک اتاق مجزا در کنار مادرهای دیگر می‌گذراند و زمانی که به مرحله زایمان می‌رسید به اتاق دیگری برای زایمان می‌رفت و بعد از زایمان به اتاق دیگری که پس از زایمان بود وارد شده و درنهایت دو ساعت بعد از زایمان با انجام اقدامات لازم به بخش مامایی منتقل شده و درنهایت مرخص می‌شدند.

جوانمردی بازسازی بلوک‌های زایمان را در راستای تکریم مادران باردار و حفظ خصوصی‌سازی می‌داند و می‌افزاید: با بهسازی این بلوک‌ها به‌صورت واحدهای تک‌نفره، مادر باردار می‌تواند از نخستین مرحله زایمان طبیعی تا خود زایمان و حتی بعد از زایمان در همان محل بوده و امکان حضور همراه یا همسر آموزش‌دیده در کنار مادر فراهم است.

البته از دیگر مزایای این بلوک‌های زایمانی می‌توان به تعبیه و نصب زایمان در آب که مادران باردار می‌تواند زایمان خود را و حتی قبل از آن مراحل درد را در وان مخصوصی که در این اتاق‌ها نصب شده سپری کند و از آب گرم برای کاهش درد زایمان بهره‌مند شوند.

او برگزاری کلاس‌های آمادگی برای زایمان طبیعی را یکی دیگر از دستورالعمل‌های ترویج زایمان طبیعی عنوان می‌کند و می‌افزاید: در این طرح تأکید بیشتری بر این کلاس‌ها صورت گرفت و نظام‌مند‌تر شد و حتی در مراکز درمانی تحت پوشش دانشگاه به‌صورت رایگان برگزار می‌شود. در این کلاس‌ها مامای آموزش‌دیده‌ای که به‌عنوان مدرس معرفی می‌شوند به مادر و افرادی که به‌عنوان همراه معرفی می‌شود آموزش‌های لازم برای مواجهه با زایمان را انجام می‌دهند.

او به استفاده از روش‌های زایمان بدون درد که به دو روش دارویی و غیر دارویی انجام می‌شود اشاره می‌کند و می‌گوید: روش‌های دارویی زایمان بدون درد در بسیاری از بیمارستان‌ها توسط متخصص بیهوشی و تیم آموزش‌دیده در حال انجام است؛ البته در رابطه با روش‌های غیر دارویی نیز تکنیک‌های بسیار ساده‌ای است که در کلاس‌های آموزشی به مادر آموزش داده می‌شود. در حین زایمان نیز ماما در کنار مادر آموزش‌داده قرار می‌گیرد و با بهره‌گیری از این روش‌ها درد به میزان قابل‌ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد.

این روش‌ها شامل ریلکسیشن، استفاده از آب سرد و گرم، موسیقی‌درمانی و تکنیک‌هایی دیگر است که در بسیاری از بیمارستان‌ها و زایشگاه‌ها در حال انجام و اجراست.

البته ارائه خدمات زایمان نیازمند کار تیمی است، به‌خصوص برای زایمان طبیعی باید تیمی باشد که با هم همکاری لازم را داشته باشند تا بتوانند مادر را به سمت زایمان طبیعی سوق دهند.

۴۳ بیمارستان دوستدار مادر و کودک در استان اصفهان

او در پاسخ به این سؤال که هم‌اکنون چند بیمارستان مادر و کودک در استان فعال است، می‌گوید: در حال حاضر ۴۳ بیمارستان دارای بخش زایمان بوده که ۲۰ بیمارستان در شهر اصفهان و ۲۳ بیمارستان در شهرستان‌های اصفهان قرار دارند. حدود ۲۷ بیمارستان نیز شامل طرح رایگان زایمان طبیعی بوده که این بیمارستان‌ها تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی اصفهان هستند.

جوانمردی با اشاره به طرح ترویج زایمان طبیعی، آن را راه‌حل مناسبی در کاهش گرایش زنان باردار به سزارین می‌داند و می‌افزاید: با شروع اقدامات طرح تحول نظام سلامت و تحولی که در بیمارستان‌ها به‌خصوص در بازسازی فضای فیزیکی بلوک زایمان انجام گرفت و با رایگان شدن زایمان طبیعی کاهش خوبی در زمینه گرایش مردم به سزارین داشتیم. این سیر کاهشی تا پایان سال ۹۸ وجود داشت؛ اما با همه‌گیری کرونا و شرایط خاصی که در جامعه و بیمارستان پیش آمد، همچنین عدم تشکیل کلاس‌های آمادگی زایمان، متأسفانه روند کاهشی متوقف شود و با افزایش سزارین در طول این سه سال اخیر مواجه شدیم.