به گزارش اصفهان زیبا؛ وقتی پدر و مادر از بیمارستان وارد خانه شدند، میکائیل، پسر ده‌ساله‌شان از شادی فریاد کشید. چیزی که سال‌ها منتظرش بود رخ داده بود و حالا خواهر کوچکش را کنارش داشت. نوزاد کوچک، پیچیده در پتوی صورتی‌رنگ، مثل فرشته‌ها خوابیده بود و پسرک حتی می‌ترسید به او دست بزند! پدر و مادرش هم خوشحال بودند، گرچه گاهی صورت مادرش از درد جمع می‌شد.
دیابت بارداری، فشارخون بالا، رژیم غذایی مناسب و این‌ها کلماتی بود که این ماه‌های آخر در مکالمات مادرش با اطرافیان زیاد شنیده بود و حالا با آمدن خواهر کوچکش همه این‌ها تمام شده بود. دیگر لازم نبود مادرش تندتند به بیمارستان برود.
اما شب سوم آمدن نوزاد کوچک، که نامش را به درخواست میکائیل، «مینو» گذاشته بودند، صدای جیغ مادربزرگ را شنیدند که کنار مینو مانده بود تا آن‌ها شام بخورند. همه به سمت اتاق نوزاد رفتند، مادربزرگ گریه‌کنان می‌گفت: «بچه سرد شده و نفس نمی‌کشه!» باور نمی‌کرد.
مادرش سر جایش خشک شده بود و جلوتر نمی‌رفت. پدر دستش را روی صورت میکائیل گذاشت. بعد سرش را نزدیک قلبش. دستان پدر به لرزه افتاد، داد زد: «مینو نفس نمی‌کشد…!» از دست رفتن مادران باردار و نوزادان، هرچند به تعداد کم، اتفاقی بسیار ناراحت‌کننده است، اما خوشبختانه در ایران پس از انقلاب، مرگ‌ومیر مادران باردار و نوزادان، آمار کاهشی داشته است.
براساس آمار منتشرشده وب‌سایت سازمان جهانی بهداشت (WHO) طی سال‌های 1990 تا 2020 میزان مرگ‌ومیر نوزادان در ایران همواره در حال کاهش بوده و روند کاهشی چشمگیری را طی کرده است؛ به‌طوری‌که تعداد مرگ‌ومیر نوزادان ایران از 44487 نوزاد در سال 1990 به 12419 در سال 2020 رسیده است و بیان می‌کند که با گذشت زمان پیشرفتی صورت گرفته که باعث می‌شود نوزادان کمتری در ایران جان خود را از دست بدهند. گزارش ذیل مروری است کوتاه بر وضعیت مرگ‌ومیر مادران و نوزادان در پنج سال گذشته.
موفقیت اصفهان در کنترل مرگ‌ومیر مادران و نوزادان
محبوبه والیانی، مدیر گروه مامایی و بهداشت باروری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره علل عمده مرگ‌ومیر مادران به عفونت‌ها و خونریزی‌های پس از زایمان سزارین اشاره می‌کند و می‌گوید: «در حال حاضر در استان ما بیشتر بیماری‌هـای زمینه‌ای باعـث مرگ‌ومیر می‌شود و از این بابت الان ما مثل کشورهای پیشرفته شده‌ایم. در این کشورها از طریق آگاهی‌رسانی و رسیدگی و مراقبت درست، آمار سزارین‌ها و خونریزی‌ها و عفونت‌های ناشی از آن‌ها کاهش یافته و اکنون در این کشورها، اغلب، بیماری‌های زمینه‌ای مثل چاقی، فشارخون و بیماری‌های قلبی منجر به فوت مادران باردار می‌شود. به‌نظرم مادران ما آگاه‌تر شده‌اند و متوجه مزایای زایمان طبیعی و معایب سزارین شده‌اند و چون آمار سزارین روند کاهشی داشته، به همان نسبت هم مرگ‌ومیر مادران کاهش داشته است. گفتنی است در حال حاضر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در کنترل مرگ‌ومیر مادران باردار رتبه دوم کشوری را دارد.»
نادیا رحیمی، رئیس گروه سلامت مادران معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی نیز در این باره به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «حمایت خانواده مخصوصا همسر از مادر باردار در تأمین آرامش و سلامت مادر و جنین او از اهمیت بسزایی برخوردار است و در واقع نقش پدری همسران، از زمان پیش از بارداری و تصمیم زوجین به فرزندآوری آغاز می‌شود.» او همچنین یکی از شایع‌ترین علل ایجاد عوارض و مرگ‌های ناشی از بارداری و زایمان را وجود بیماری‌های زمینه‌ای کنترل نشده در مادر دانست و مراجعه خانم‌های خواهان فرزند جهت دریافت مراقبت پیش از بارداری، حداقل یک ماه قبل از بارداری به واحدهای بهداشتی یا متخصص زنان و زایمان یا مطب مامایی را ضروری خواند تا بررسی‌های لازم انجام و سلامت مادر و نوزاد آینده او تضمین شود. »
رحیمی در بخش دیگری از سخنان خود به لزوم انجام حمایت‌های قانونی از مادران باردار شاغل اشاره می‌کند و می‌گوید: «در قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده تمهیدات مناسبی در راستای حمایت از مادران شاغل پیش‌بینی شده است.
خوشبختانه وضعیت شاخص میزان مرگ‌ومیر مادران که برمبنای تعداد مرگ مادران در اثر عوارض ناشی از بارداری و زایمان به ازای هر صدهزار تولد زنده محاسبه می‌شود، در ده سال گذشته در دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان همواره کمتر از میانگین کشوری بوده و به‌جز در زمان پاندمی کرونا که عوارض آن نه‌تنها استان ما بلکه کل کشور و جهان را تحت تأثیر قرار داد، این آمار در استان اصفهان روند کاهشی داشته است؛ به‌نحوی‌که شاخص میزان مرگ مادران باردار در استان اصفهان در سال ۱۴۰۱ معادل ۲۲.۷ در یکصد هزار تولد زنده بود که در سال ۱۴۰۲ به ۱۴ در یکصد هزار تولد زنده کاهش یافت.»
بار مالی عمل سزارین بر دوش خانواده‌های ایرانی
به گفته صابر جباری، رئیس اداره جوانی وزارت بهداشت در بهمن سال گذشته، آمار عمل سزارین در کشور ما 56 درصد است؛ یعنی بیش از نیمی از زایمان‌ها هنوز از طریق سزارین انجام می‌شود. در حالی‌که طبق ماده 50 قانون جوانی جمعیت وزارت بهداشت مکلف شده است سالانه 5درصد از آمار سزارین را کاهش دهد.
متأسفانه هنوز بسیاری از مادران زایمان سزارین را به زایمان طبیعی ترجیح می‌دهند، درحالی‌که این اقدام، علاوه بر خطر و ریسک بالا برای مادر و عوارض ناشی از آن، متأسفانه گاه ناشی از تشویق بعضی از متخصصان زنان و زایمان به انجام عمل سزارین و کسب منفعت مالی نیز هست.
از سوی دیگر، وجود چشم‌وهم‌چشمی میان برخی از بانوان نیز مزید بر علت شده و بسیاری از مادران حتی اگر شده با گرفتن وام و فشار به اقتصاد خانواده، اقدام به سزارین می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال 1402 هزینه عمل سزارین در بیمارستان دولتی بین 10 تا 13 میلیون تومان و در بیمارستان خصوصی بین 16 تا 20 میلیون تومان بوده است و تا آنجا که نگارنده مطلع است، در بعضی کلان‌شهرها مبالغ بالاتر از این نیز بوده است.
به گفته یک پزشک زنان، این موضوع به‌ویژه برای مادرانی که برای اولین بار در شرف زایمان هستند، تصمیم بسیار اشتباهی است؛ زیرا اغلب به دلیل احتمال پارگی جای سزارین قبلی، در زایمان‌های بعدی هم مجبورند تن به سزارین بدهند و در واقع گاهی برای همیشه امکان زایمان طبیعی را از خود می‌گیرند، درحالی‌که در زایمان طبیعی بدن یک فرایند کاملا طبیعی را طی می‌کند؛ بنابراین هرچه اطلاعات و آموزش مادران پیش از بارداری بیشتر باشد و مادران بایدها و نبایدهای این دوران را بهتر بدانند شانس بیشتری برای شروع و پایان یک بارداری موفقیت‌آمیز را خواهند داشت.
