به گزارش اصفهان زیبا؛ به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 57 و استقرار نظام جمهوری اسلامی در ایران، تشخیص و تصمیم امام (ره) مبنی بر تغییر ساختاری و بنیادی در بخش‌های مختلف جامعه بر اساس مبانی اسلامی بود.
تحول در سیاست‌های فرهنگی و آموزش عالی نیز ازجمله مباحثی بود که امام (ره) بر آن تأکید داشتند و در راستای ایجاد یک تغییر بنیادین در دانشگاه‌های سراسر کشور موضع تدوین و تبیین علوم دینی در فضای آموزشی کشور را در پیش گرفتند.
امام (ره) طی یک سخنرانی در جمع دانشجویان سراسر کشور فضای دانشگاهی پیش از انقلاب را وابسته و استعماری خواندند و خواستار ایجاد تحول در نظام آموزش عالی کشور شدند. سخنانی که مقدمه انقلاب فرهنگی در قالب اعتراض دانشجویان علیه جریان‌های غیر اسلامی و اساتید در تهران و شهرستان‌ها شد و هدف اصلی آن نزدیکی دو نظام آموزش دانشگاهی و حوزی و ترویج اسلام در فضای دانشگاهی در مبارزه با فرهنگ غرب بود.
هم‌اکنون نیز با گذشت 45 سال مزیت‌ها و فرصت‌های ایجاد‌شده در سایه انقلاب فرهنگی بسیار مطرح است و بر متناسب‌سازی این انقلاب با جامعه کنونی ایران بر اساس نیازهای موجود تأکید می‌شود. آنچه بیژن شمس، معاون بسیج اساتید استان اصفهان و محس نصری، استاد دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» به آن پرداختند و از ضرورت‌های انقلاب فرهنگی و الزامات آن متناسب با جامعه امروزی ایران گفتند که در ادامه خلاصه‌ای از اظهارات آن‌ها را می‌خوانید.
بیژن شمس
دانشگاه‌های ایران به یک سند تحول بنیادین نیاز دارند
انقلاب‌ها معمولا زمینه تحول را فراهم می‌کنند. انقلاب اسلامی اما یک تحول بنیادین را در ایران رقم زدند؛ تحولی در راستای قلوب، افکار و اندیشه‌ها. اسلام نیز جزو ادیانی است که در هرکجا که وارد شود، تحولی را در اندیشه و افکار ایجاد می‌کند. با بررسی فضای دانشگاهی پیش از انقلاب اسلامی ایران، خواهیم دید اندیشه‌های سکولار و فردی حاکم بود که رفته‌رفته دین را تحت تأثیر قرار می‌داد؛ فضایی که حتی با اعتقادات مردم به شکلی مبارزه می‌کرد.
با انقلاب اسلامی و در پی آن انقلاب فرهنگی اما یک به‌روزرسانی با هدف ایجاد یک تحول صورت گرفت. این انقلاب فرهنگی باعث شد بسیاری از افکار و اندیشه‌های آن زمان همچون افکار کمونیستی که البته رو به نابودی و زوال بودند و توسط خود بنیان‌گذاران آن‌ها نیز موردنقد قرار گرفته بودند، از بین برود. افکاری که با چالش‌های اجتماعی و خانوادگی بسیاری مواجه بود. چالش‌هایی همچون هم‌جنس‌گرایی که مورد تأیید دنیای غرب بود و حتی دانشگاه‌های بزرگ غربی که ازلحاظ علمی در رده بالایی قرار داشتند، در خصوص آن و با هدف مقابله باآنکه نابودکننده کانون خانواده است، حتی یک بیانیه هم صادر نکردند.
در این روند رو به انهدام ازلحاظ اندیشه‌ای و اعتقادی، انقلاب اسلامی و در پی آن انقلاب فرهنگی توانست تحول عظیمی را در راستای بهبود شرایط فرهنگی و اعتقادی جامعه ایجاد کند.
از دیگر دستاوردهای انقلاب فرهنگی استقلال دانشگاهی ماست که در سطح بین‌الملل به وجود آمد. شهدای هسته‌ای ما در همین دانشگاه‌های ایران تحصیل کردند و توانستند استقلال فناوری‌پژوهشی هسته‌ای را به رخ جهانیان بکشانند. در دانشگاه‌های ایران پژوهشگرانی تربیت شدند که توانستند در سطوح مختلف بالای جهانی ازلحاظ علمی حرف برای گفتن داشته باشند.
زمانی ایران از خارج از کشور درخواست پزشک داشت؛ امروز اما هزاران پزشک متخصص از ایران به خارج از کشور ارسال می‌شود. شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی با رتبه‌های متعدد علمی در سطوح مختلف دنیا، دستگاه‌هایی را توسط دانشجویان و اساتید می‌سازند که مورد تأیید برندهای جهانی قرار گرفته است و آن‌ها را به جای‌جای دنیا صادر می‌کنند. در دوران کرونا نیز شاهد بودیم شش واکسنی که در داخل کشور تولید شد، توسط مجله‌های معتبر علمی و پزشکی مورد تأیید قرار گرفت و تحول عظیمی را در حوزه دانشگاهی ایران صورت داد؛ شرایطی که دانشجویان خارجی بسیاری را از کشورهای متعدد به ایران برای تحصیل روانه کرده است.
پیشتازی ایران در تولید علم سلول بنیادی در منطقه نیز از دیگر دستاوردهای انقلاب فرهنگی در ایران است. ایران در این حوزه رتبه نخست را در خاورمیانه کسب کرده است و تعداد بسیاری از بیماران از سراسر دنیا برای درمان به ایران سفر می‌کنند.
زمانی ما بیش از یک دانشگاه در کشور نداشتیم و مردم در بسیاری از شهرها و روستاها از تحصیل محروم بودند. امروز اما در همه شهرها چندین دانشگاه احداث‌شده است؛ به‌طوری‌که نزدیک به عدالت آموزشی هستیم و برای همه افراد جامعه زمینه تحصیل در دانشگاه‌ها فراهم شده است. ما توانستیم قله‌های علمی را در حوزه‌های مختلف فتح کنیم.
هرساله بسیاری از دانشجویان ایرانی در جشنواره متعدد جهانی مدال‌های مختلفی را از آن خود می‌کنند. چندین هزار استاد دانشگاه که به وطن، خاک و نظام جمهوری اسلامی حس تعلق دارند، در دانشگاه‌های ما تدریس و پژوهش می‌کنند و به‌نوعی موتور حرکت جامعه به شمار می‌روند. هم‌اکنون ده ها هزار دانشجو در دانشگاه‌های ما در حال تحصیل برای کسب مدارج عالیه هستند. زنان ما نیز طبق آمار جهانی در سطوح بالای علمی به تحصیل مشغول‌اند.
خدمات بسیار زیادی که دانشگاه‌های ایران به جامعه داده است، بی‌نظیر است. خوداتکایی، اعتمادبه‌نفس و متکی به دانش خود بزرگ‌ترین دستاوردهایی است که دانشگاه‌های ما بعد از انقلاب اسلامی به جامعه ایران هدیه کرده است. طبق آمار جهانی مؤسسه بروکینگز پیش از انقلاب رتبه 68 علمی جهانی به ایران تعلق داشت و پس از انقلاب اما رتبه ایران به 17 رسید. این یعنی یازده برابر رشد متوسط که حاصل انقلاب فرهنگی است و حاصل آن چیزی است که زمینه آن در انقلاب اسلامی فراهم شده است. اما در اینکه چه باید بکنیم تا کیفیت دانشگاه‌های ما بر مبنای انقلاب فرهنگی بالا رود، باید گفت ما نیاز به یک سند تحول داریم.
ما تا اینجای انقلاب اسلامی آمده‌ایم؛ اما باید متناسب با نیاز جامعه، متناسب با به‌روزرسانی و کارآمدی، متناسب با کاربردی‌تر شدن رشته‌های تحصیلی، متناسب با برون‌دادهایی که دانشگاه‌های ما دارند، نیرو تربیت کنیم. بنابراین نیازمند یک سند تحول بنیادین در دانشگاه‌های خود هستیم و از همه اساتید، نمایندگان مجلس و دولتمردان درخواست داریم به دنبال این تحول بسیار بزرگ برای رشد بیشتر دانشگاه‌های ایران باشند تا بتوانیم به اهداف بلند نظام جمهوری اسلامی و تمدن نوین اسلامی دست پیدا کنیم.
محسن نصری
انقلاب فرهنگی برای ایران یک ضرورت بود
انقلاب اسلامی در بهمن 57 از اتفاقات بسیار بزرگ ایران بود که تحول مبنایی در کشور ایجاد کرد. همان‌گونه که انقلاب یک تغییر و تحول بنیادین است، لازم است در ارکان مختلف جامعه نیز تحول بنیادین با گفتمان و تفکر اسلامی شکل گیرد.
به همین خاطر لازم بود که در دانشگاه‌ها که به تعبیر حضرت امام (ره) مرکز تربیت و اصلاح ساختارهای فسادزا در جامعه است، تحولی بنیادین در مبانی مختلف رخ دهد. با پیروزی انقلاب اسلامی، جریان‌های ضدانقلاب همچون سازمان مجاهدین خلق، چریک‌های فدایی خلق و گروهک‌های تروریستی با حمایت اروپا، آمریکا و صهیونیست‌ها، دانشگاه‌های کشور، به‌خصوص دانشگاه تهران را مرکز و اتاق جنگ قرار داده بودند و اجازه نمی‌دادند با پیروزی انقلاب ساختارهای جدید شکل پیدا کند.
در آن زمان، شرایط ایجاب می‌کرد که متناسب با گفتمان اسلامی، در دانشگاه‌های ما نیز ازلحاظ مبانی، متون و اساتید تحول جدی رخ دهد. به گفته ویلیام سالیوان (آخرین سفیر آمریکا در ایران) دانشگاه‌های ایران همچون دانشگاه تهران اصلا شکل گرفته بودند تا فرهنگ غربی را در ایران رواج دهد. دانشگاه‌هایی که در سال‌های پیش از انقلاب برای ترویج اندیشه و تفکر غربی تشکیل شده بود و تلاش می‌کرد سبک زندگی، اندیشه و ایدئولوژی غربی را ترویج کند.
به همین جهت هم امام (ره) دستور انقلاب فرهنگی را دادند و در پی آن شورای انقلاب فرهنگی تشکیل شد تا در دانشگاه‌های کشور یک تحول مبنایی بر اساس گفتمان انقلاب اسلامی ایجاد شود.
از سال 59 تا 62 دانشگاه‌های ایران تعطیل شد تا تحول بنیادین و اساسی در فضای دانشگاهی کشور صورت گیرد. پس از آن نیز با بازگشایی دانشگاه‌ها و در همان اوایل با تشکیل شورای انقلاب فرهنگی، شاهد چند اتفاق مهم هستیم.
بخشی از دانشجویان ما در تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در 13 آبان 58 نقش داشتند و به تعبیر امام انقلاب دوم را به وجود آوردند. در همان ایام بود که با بحران‌های بزرگی در کردستان، گنبدکاووس، سیستان و بلوچستان و خوزستان تحت عنوان خلق بلوچ، خلق عرب، خلق کرد و خلق ترکمن مواجه شدیم که مقابله با این بحران‌ها و درگیری‌ها با دشمنان از سوی بخشی از فعالیت قشر جوان دانشجوی ما در آن زمان شکل گرفت. پس‌ازآن شاهد حماسه دفاع مقدس از سوی جوانان دانشجوی ایران هستیم.
بخش عظیمی از فرماندهان و رزمندگان دفاع مقدس ما از قشر جوانان دانشجویی بودند که نقش نسل جوان دانشگاهی را در عرصه جهاد نظامی در مقابل دشمنان بسیار پررنگ کردند (نزدیک به چهارهزار شهید دانشجو دفاع مقدس از فرماندهان و رزمندگان جنگ بودند).
در همان سال‌های دفاع مقدس غیر از رزمندگی و فرماندهی در خط مقدم جنگ و میدان جهاد، اقدامات فنی و علمی دفاع مقدس در فضای محاصره و تحریم اقتصادی و در شرایطی که کارشناسان و مستشاران اروپایی و آمریکایی از ایران رفتند، بر عهده جوانان خلاق دانشجوی ما بود. آن‌هایی که پشتیبانی جنگ، مهندسی جنگ، طراحی عملیات‌های مختلف و ساخت تجهیزات جنگی همچون پهپادها را برعهده داشتند.
پهپادهای عظیم و قدرتمندی که به گفته ژنرال 4 ستاره آمریکایی، فرانک مکنزی، فرمانده سنتکام (فرماندهی مرکزی آمریکا در منطقه) ایران توانست از این طریق آن‌ها برتری هوایی آمریکا طی سال‌های 1951 م تاکنون در منطقه غرب آسیا از آمریکا بگیرد و از آن خود کند. پهپادهایی که در حماسه «وعده صادق» طی روزهای گذشته نیز نقش‌آفرینی کردند و ریشه آن‌ها به پهپاد «مهاجر» که توسط دانشجویان جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان در دوران دفاع مقدس ساخته شد، برمی‌گردد.
به همین خاطر امروزه می‌طلبد که فضای آن ایام دهه اول انقلاب به‌خصوص دوران دفاع مقدس برای انجام مأموریت‌هایی که امروز جوان‌های دانشجوی ما در دانشگاه‌ها دارند، بازسازی شود. اما در اینکه چرا انقلاب فرهنگی بر اساس ایدئولوژی دینی و اسلامی در فضای دانشگاهی ایران شکل گرفت باید به چند نکته اشاره کرد.
تعریف نخبه و اندیشمند در ایران باید متناسب با اصول و مبانی انقلاب اسلامی و فضای جامعه تعریف شود. نخبه و اندیشمند آن کسی نیست که تنها سواد علمی داشته باشد. نخبه و اندیشمند باید دغدغه تحول در جامعه‌شناسی و خدمت به مردم را در سر بپروراند. از انقلاب اسلامی ایران 45 سال پیش تا به امروز اگر کسی سلیقه‌های سیاسی و دینی‌اش را در مأموریت‌های علمی و دانشگاهی خود دخیل کند و از این طریق به انحراف نسل جوان بپردازد، با آن برخورد می‌شود.
این افراد حق حضور در نظام آموزشی و تربیتی ما را ندارند. امروزه باید دقت بیشتری در تربیت نسل جوان ما در دانشگاه‌ها صورت گیرد. نکته دیگر بحث ایدئولوژی است. مکتب دو جزء دارد، بخش مربوط به ایدئولوژی به معنای بایدها و نبایدها و هست و نیست است. در کره زمین هیچ مجموعه و ساختاری را پیدا نمی‌کنیم که ایدئولوژی و بایدونباید نداشته باشد. متأسفانه عده‌ای در اوایل انقلاب تلاش کردند یک‌بار منفی به ایدئولوژی اسلامی دهند، در صورتی‌که ما در زندگی فردی خود هم یکسری بایدونبایدهایی داریم. بایدها و نبایدهایی که باید استوار باشند.
حالا اگر کسی بخواهد بایدها و نبایدهای سیاسی و تفکری شخصی خود را در کار سیاسی، اجرایی، علمی و تربیتی کشور دخیل دهد و ایدئولوژی‌اش با مبانی انقلاب اسلامی ایران نیز هماهنگ نباشد، طبیعتا نه‌تنها اجازه فعالیت به این فرد را در جایگاه مشخصی نمی‌دهیم، بلکه هیچ کجای دنیا این اجازه را نخواهد داد.
به‌عنوان‌مثال در ساختار علمی و سیاسی حاکمیت اروپا اجازه نمی‌دهند اندیشه و ایدئولوژی تفکر اسلامی و انقلابی حضور داشته باشد. در آخرین نمونه هم تعدادی از دانشجویان دانشگاه هاروارد به همراه دانشجویان دو دانشگاه دیگر در قالب تجمعی به نفع مردم فلسطین شعار دادند و رؤسای این دانشگاه‌ها طی بیانیه‌ای خطاب به این قشر از دانشجویان مخالفت خود را در این حمایت آن‌ها از فلسطین اعلام کردند؛ اعمال ایدئولوژی و تفکری که در همه جای دنیا صورت می‌گیرد.
