غوطه‌ور در فناوری؛ ناراضی از فراغت

به گزارش اصفهان زیبا؛ ششمین نشست «پای خانواده ایستاده‌ایم» با رویکرد چگونگی به‌کارگیری روش‌های نوین عصر دیجیتال در پرکردن اوقات فراغت نوجوانان برای تربیت نسلی نوآور و کارآفرین با حضور مدیران شهری و خانواده‌های اصفهانی برگزار شد و با اجرای امیراسماعیل آذر شاعر و پژوهشگر ادبیات فارسی، سخنرانی محمدرضا عابدی عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان و رسول سراییان دکتری مدیریت استراتژیک در مؤسسه معرفت قوت گرفت. در این نشست درباره سبک فراغتی متعادل تا سبک فـراغتی متعالی با محوریت «عصــر دیجیتال و کارآفرینی» همراه با کارگاه انتقال تجربه، بحث و تبادل‌نظر شد.

اوقات فراغت نوجوانان را از متعادل به متعالی تبدیل کنیم

امیر اسماعیل آذر، شاعر و پژوهشگر ادبیات فارسی، برنامه را با یک بیت شعر از ملک‌الشعرای بهار با این مضمون «ده گوش با نصیحت استاد ورنه چرخ/ گوشَت به تیغ مکر بخواهد همی برید» آغاز کرد؛ سپس با تأکید بر ضرورت استفاده از تجربیات پیشینیان برای تسریع در دانش‌فزونی، چندسؤال مطرح کرد و گفت: در این جهان آن‌چنان فرصتی نداریم تا بتوانیم همه‌چیز را خود به‌تنهایی تجربه کنیم؛ بنابراین لازم است از تجربیات گذشتگان برای رفع مشکلات استفاده کنیم. او تصریح کرد: چون راه دست‌وپنجه نرم‌کردن با مشکلات زندگی را نمی‌دانیم، برای گذران زندگی که بخشی از آن را اوقات فراغت تشکیل می‌دهد، هم طرحی نداریم.

آذر افزود: با توجه به اوقات فراغتی که فرزندان در کنار ما سپری می‌کنند، باید در ابتدا به پاسخ این سؤال برسیم که چگونه می‌توانیم از فرزند خود راضی باشیم و در مقابل، او نیز از ما راضی باشد تا همه اعضای خانواده به آرامش برسیم؟

این شاعر و پژوهشگر ادبیات فارسی گفت: ما نمی‌دانیم چگونه باید زندگی کنیم و درعین‌حال با گذراندن روزگار فراغت خود با مشکل مواجهیم؛ ازاین‌رو باید تدبیری بیندیشیم تا بتوانیم اوقات فراغت نوجوانان را از حالت متعادل، به متعالی تبدیل کنیم.

فراغت نوجوان در ادامه آموخته‌های کودکی است

عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان و سخنران دیگر برنامه با بیان اینکه اوقات غیر از کار را اوقات فراغت می‌گوییم، گفت: روند پرکردن این اوقات به همت خانواده، مهم‌ترین رکن مدیریت آن است.

محمدرضا عابدی اظهار کرد: در علم روان‌شناسی هفت روش برای ثبات زندگی زوجین وجود دارد که مثبت‌گرایی هر دوی زوجین، گشودگی مستقیم صحبت و پذیرش توسط طرف مقابل، اطمینان و دلگرمی‌دادن به‌طرف مقابل، تقسیم وظایف بین زوجین، نصیحت‌کردن یکدیگر، مدیریت تعارضات، کمک‌گرفتن از سایر اعضای خانواده برای رفع مشکلات یا به عبارتی، استفاده از شبکه خانوادگی از آن جمله هستند. او در ادامه با تشریح رابطه این هفت روش با اوقات فراغت خاطرنشان کرد: شیوه گذران اوقات فراغت با این روش‌ها تلفیق می‌شود.

عابدی با بیان اینکه یکی از روش‌ها این است که اعضای خانواده با یکدیگر اوقات فراغت بگذرانند که این به ثبات زندگی خانوادگی آن‌ها کمک می‌کند، خاطرنشان کرد: همچنین در این بین شیوه‌های اصلی و فرعی نیز وجود دارد که به‌عنوان نمونه غذای دسته‌جمعی جزو شیوه‌های اصلی و سفرکردن یا به سینمارفتن جزو شیوه‌های فرعی است. حال باید به این نکته اشاره کرد که چگونه می‌توان نوجوانان را در این برنامه‌ها همراه کنیم؟

عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان تأکید کرد: نوجوانان هم برای خود شیوه اصلی و فرعی دارند که البته گاهی شیوه‌های آن‌ها برای خانواده‌ها عادی نیست و باید از آن مراقبت کرد.

او ادامه داد: فراغت عادی می‌تواند جدی یا غیرجدی باشد. فراغت جدی مانند خرید مایحتاج ضروری زندگی و فراغت غیرجدی مانند انواع اتلاف‌وقت است که امروزه فراغت‌های جدی کم شده و جای آن‌ها را فراغت‌های غیرجدی مانند فضای مجازی گرفته است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان افزود: فراغت‌های غیرعادی نیز به دو شکل ناهنجار و غیرقانونی تفکیک می‌شوند که این نوع فراغت‌ها بیشتر در آقایان دیده می‌شود و نوجوانان هم عمدتا دوست دارند از این نوع فراغت‌ها داشته باشند.

عابدی درخصوص چگونگی گذران اوقات فراغت زوجین چهار نکته را بیان کرد و گفت: باید به این نکات پی برد تا بتوان فراغت نوجوانان را تفسیر کرد. در سال‌های اخیر خانواده‌ها یاد گرفته‌اند که اوقات فراغت را جدی و مشترک بگذرانند؛ این در حالی است که باید به فراغت نوجوان از کودکی پرداخته شود.

به گفته او، وقتی ما مدیریت اوقات فراغت نداریم، نمی‌توانیم توقع متعالی‌کردن اوقات فراغت را داشته باشیم.

عابدی ابراز کرد: اوقات فراغت باید موجب کاهش خستگی، افزایش انرژی و ارتقای توسعه فردی شود. فرد توسعه‌یافته می‌تواند استعدادهای خود را بشناسد و در جهت آن حرکت کند، ظرفیت‌های خود را بالفعل کند، قابلیت‌های خود را افزایش دهد و درنهایت توانمندی‌هایش را گسترش دهد. عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان بیان کرد: استعدادها انحصاری هستند؛ اما ظرفیت‌ها ذوقی‌اند و همه افراد می‌توانند آن‌ها را انجام دهند؛ ولی سن خاص دارند؛ به‌طوری‌که باید از کودکی شروع شوند تا فرد بتواند آن‌ها را در نوجوانی ادامه دهد. قابلیت‌ها تجربی و توانمندی‌ها نیز نظری هستند که مدارس ما بر اساس توانمندی‌ها فعالیت می‌کنند.

او یادآور شد: اگر فردی از کودکی آموزش ببیند، امکان دارد فراغت‌های او در نوجوانی همانی شود که والدین او می‌خـواهنــد و کمتـر نسبــت بـــه خواسته‌های پدر و مادر خود یاغی شود.

ارتقای مهارت‌های عصر دیجیتال پایه کارآفرینی نوجوانان است

در ادامه این نشست، دکتری مدیریت استراتژیک با تشریح فرآیند رسیدن جامعه بشری به عصر دیجیتال و ارتباط این عصر با اوقات فراغت نوجوانان اظهار کرد: عصر دیجیتال عصر دسترسی آسان و فراگیر به اطلاعات توسط نمادهای در دسترس افراد است که می‌توانند از آن استفاده کنند.

رسول سراییان در ادامه با اشاره به ارمغان منفی و مثبت عصر دیجیتال گفت: ارمغان مثبت عصر دیجیتال علم و دانش است و دسترسی به اطلاعات در عصر دیجیتال برای هر کس، در هر زمان و مکان و با هر شرایطی وجود دارد که نتیجه آن ارتقای دانش، شناخت فرصت‌ها و توسعه‌های فردی در هر نقطه‌ای از جهان است.

او با اشاره به اینکه عصر دیجیتال مانند چاقویی است که می‌تواند دوروی مثبت و منفی داشته باشد، تصریح کرد: عصر دیجیتال علاوه بر جنبه‌های مثبت، می‌تواند انحرافاتی را در حوزه خانواده ایجاد کند درعین‌حال باید توجه داشت که این عصر چگونه می‌تواند فرصت‌های کارآفرینی برای فرزندان ما ایجاد کند.

او با اشاره به داستان شکل‌گیری عصر دیجیتال گفت: اگر منشأ کارآفرینی را تولید در نظر بگیریم، تولید دست‌ساز و انبوه بعد از انقلاب اول صنعتی شکل گرفت؛ پس ‌از آن برق اختراع شد تا رفته‌رفته به قرن ۲۰ رسیدیم و با پیدایش کامپیوتر، انقلاب سوم صنعتی در جهان شکل گرفت و پس از گذراندن آن دوران، اکنون به عصر دیجیتال رسیده‌ایم که مهم‌ترین نماد آن همین گوشی‌های موبایل است.

سراییان خاطرنشان کرد: عصر دیجیتال مطالبات جامعه را به پنج موج کارآفرینی شومپیتری تغییر داده است.

او گفت: عصر دیجیتال آخرین موج آن و شتاب‌دهنده نمایی خلق ثروت در اقتصاد جهان است.

دکتری مدیریت استراتژیک بیان کرد: تا قبل از انقلاب صنعتی زندگی مردم شبیه به هم بود؛ اما از زمان ایجاد انقلاب صنعتی اختلافات در زندگی مردم ایجاد شد و تبلور آن در عصر دیجیتال است که فرصت خلق ثروت و توسعه‌یافتگی را به‌طور نمایی رشد داده است و درعین‌حال به افزایش طول عمر انسان‌ها و رفاه منجر شد؛ چراکه آگاهی مردم نسبت به امور درمان و فرصت‌ها بیشتر شده است.

سراییان با اشاره به مقایسه شرکت‌های عصر دیجیتال با شرکت‌های عصر انقلاب صنعتی مانند نفت و فولاد تصریح کرد: پنج شرکت ثروتمند دنیا مربوط به شرکت‌های دیجیتال هستند؛ به‌طوری‌که سود آرامکوی عربستان با پنج شرکت دیجیتالی دنیا مبتنی بر خلاقیت و علم برابری می‌کند. به بیانی دیگر، عصر دیجیتال کاری کرده که سهم اقتصاد در بخش خدمات مانند بخش رستوران، حمل‌ونقل و… به‌طور اساسی رشد کند.

او ادامه داد: امروزه ۸۰در صد اقتصاد آمریکا و ۸۲درصد اقتصاد انگلستان در حوزه خدمات است. به عبارتی، تمرکز فرصت کارآفرینی در عصر دیجیتال بر خدمات است و می‌توان عصر دیجیتال را مبارزه‌گر عصر سنتی دانست؛ به‌طوری‌که بیش از دو میلیارد کاربر در واتساپ به‌صورت رایگان از خدمات این پیام‌رسان استفاده می‌کنند؛ این در حالی است که در گذشته فقط در کشور ما حدود ۲۰ میلیون دلار در سال هزینه صرف ارتباطات تلفنی می‌شد که حالا این ارتباطات جای خود را به پیام‌رسان‌ها داده‌اند.

سراییان در ادامه با اشاره به مقایسه نسل‌های بشری قرن حاضر در میزان استفـاده از گـوشــی‌هــای هـوشمنــد خاطرنشان کرد: نسل «زد» بالاترین میزان استفاده از گوشی‌های هوشمند را با میانگین ۹۴ درصد دارند؛ اما نسل آلفا غوطه‌ور در فناوری خواهند بود و دچار تعارض با فناوری‌های سنتی خواهند شد؛ به‌طوری‌که پیش‌بینی می‌شود ۶۵ درصد از نسل آلفا در آینده به مشاغلی می‌پردازند که امروز این مشاغل وجود ندارند.
او ادامه داد: پیش‌بینی‌شده میزان اعتماد ۴۹درصد از نسل آلفا به والدینشان، به‌اندازه میزان اعتماد آن‌ها به سلبریتی ها باشد و مخارج آن‌ها تا سال ۲۰۳۴ از تمام نسل‌های قبل از خودشان بیشتر باشد. نسل «زد» روزانه ۷.۵ساعت وقت خود را در گوشی هوشمند می‌گذراند که قطعا این رقم در نسل آلفا افزایش خواهد یافت.

دکتری مدیریت استراتژیک با اشاره به گسترش ورود فنـــاوری‌هـــای خدمات‌رسان حوزه دیجیتال در زندگی افراد جامعه ابراز کرد: در سال ۱۴۰۲ بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ سفر با اسنپ انجام شده که میانگین سن کاربران ۳۰ سال و میزان استفاده نسل «زد» از این برنامه دوهزار و ۴۰۰ نفر بوده است؛ همچنین در دیجی کالا بیش از ۱۰ میلیون قلم کالا با ۲۰۸هزار نفر فروشنده و روزانه 3.5 میلیون بازدید وجود دارد. به‌طورکلی می‌توان گفت که ۱۰ هزار شرکت دانش‌بنیان در کشور ما فعالیت می‌کنند که ۱۰ سال پیش وجود نداشتند.

او با تشریح فرصت‌های عصر دیجیتال تا سال ۲۰۳۰ و با بیان اینکه در عصر دیجیتال هوش مصنوعی جایگزین شما نمی‌شود بلکه فردی که از آن استفاده می‌کند جایگزین شما خواهد شد، خطاب به والدین گفت: شناخت خود را از عصر دیجیتال و تأثیرات آن را در زندگی روزمره و کسب‌وکارها در نظر گرفته و فرزندان خود را بر این اساس رشد دهید. به بیانی دیگر، با تشویق فرزندان به ایده‌های عصر دیجیتال آن‌ها را آماده کارآفرینی کنید.

سراییان ادامه داد: باید در مسیر تشویق فرزند برای کارآفرینی در عصر دیجیتال، شکست او را مقدمه پیروزی تلقی کنیم و ارتقای مهارت‌های عصر دیجیتال را به‌عنوان پایه کارآفرینی برای او درنظر بگیریم و در این مسیر اوقات فراغت می‌تواند موجب افزایش دانش و حتی کارآفرینی نوجوانان شود؛ به شرطی که خانواده‌ها بتوانند به اوقات فراغت فرزندان خود جهت دهند.

این دکتری مدیریت استراتژیک با اشاره به نقش هوش مصنوعی در عصر دیجیتال افزود: نوجوانان با تکیه بر هوش مصنوعی به سمت خویش‌فرمایی خواهند رفت و در آینده‌ای نزدیک عمدتا مشاغلی مانند کسب‌وکار اینترنتی به‌صورت آزادکار را ترجیح خواهند داد و علاقه‌ای به مشاغل کارمندی نشان نخواهند داد.

او لازمه داشتن کسب‌وکار در عصر دیجیتال را فرهنگ دیجیتال مبتنی بر چهار رکن اصلی دانست و گفت: انجام کار تیمی به جای کار فردی، داشتن ذهنیت نوآورانه، داشتن سواد داده و مشتری مداری چهار رکن اصلی در این زمینه‌اند.

او تصریح کرد: البته نوآوری در این بخش را باید از خلاقیت جدا دانست؛ چراکه خلاقیت، داشتن ایده نو و نوآوری تبدیل خلاقیت به عرصه عمل است.

میزان رضایت نوجوانان اصفهانی از اوقات فراغتشان مطلوب نیست

محمدرضا عابدی، استاد دانشگاه، در ادامه گفت: تحقیقات نشان داده میزان رضایت نوجوانان اصفهانی از اوقات فراغتشان مطلوب نیست و مدعی هستند که بین آن‌ها و والدینشان بر سر گذراندن اوقات فراغت نزاع وجود دارد که همین امر اجازه نمی‌دهد اوقات فراغت نوجوانان ما به سازندگی منجر شود.

او افزود: نوجوانان ۴۰درصد تا ۵۰درصد اوقات فراغت دارند که باید برای آن برنامه‌ریزی کرد؛ این در حالی است که والدین برای پرکردن اوقات فراغت آن‌ها از شیوه‌های کودکانه استفاده می‌کنند؛ ولی برای نوجوانان الگوبندی جواب نمی‌دهد و به‌جای آن باید بر رفتار آن‌ها نظارت کرد و البته با آن‌ها همراه بود؛ بدون اینکه سخنی گفته شود.

او خطاب به خانواده‌ها با تأکید بر رعایت چهار اصل شفقت، فرصت، چالش و محدودیت برای پرکردن اوقات فراغت نوجوانان خاطرنشان کرد: اوقات فراغت فرزندان خود را با نوازش، ایجاد فرصت حتی دیجیتال پر کنید و در ادامه فرزندان خود را با چالش مواجه کنید. البته در این مسیر محدودیت‌هایی را هم باید اعمال کرد.

علم بهتر است یا ثروت؟

دکتر آذر در پایان با بیان اینکه ثروت در جهان امروز علم است و هر کشوری که علم بالاتری داشته باشد موفق‌تر خواهد بود، نشست را با ابیاتی از فردوسی خاتمه داد.
«بپرسیدم از مرد نیکوسخن/کسی کو به‌سال و خرد بُد کهن
که از ما به یزدان که نزدیک‌تر/ کرا نزد او راه باریک‌تر
چنین داد پاسخ که دانش گزین/ چو خواهی ز پروردگار، آفرین»

شایان ذکر است؛ در پایان این نشست به رسم ادب از مهدی فلاحتیان، سرپرست مؤسسه معرفت و حسینیه فلاحتیان، تجلیل شد.