به گزارش اصفهان زیبا؛ آسمان تنور شده است و هرم داغش را میپاشد به روی زمین. گرمای 38 درجه سیلی میزند به صورت تا ردی بر اعصاب بیندازد. ساعت حوالی پنج بعدازظهر است و خیابانهای اصلی شهر هنوز شلوغ نشده، اما در امتداد مادی نیاصرم، جایی که درختان سایه انداختهاند و نسیم خنکشان را پهن کردهاند، پر است از دخترها و پسرهای نوجوانی که روی چمنها شانهبهشانه یله دادهاند به هم و با صدای بلند صحبت میکنند و میخندند؛ خندهای که صدایش تا آسمان میرود و آغشته میشود به حلقههای دودی که از «سیگاری» قد کشیده و فضا را پرکرده است.
سیگار بین دستهایشان میچرخد و هر کدامشان کامی از آن میگیرند و همچنان به حرفزدنشان ادامه میدهند و به اطراف خود توجهی ندارند. هوا که خنکتر میشود، تعداد نوجوانها هم بیشتر میشود و آنها را در نقاط مختلف شهر میتوان دید؛ لابهلای شمشادها و گوشه پارکها یا کنج کافهها و نقاط کور شهر و حاشیه رودخانه یا در پیادهراه چهارباغ.
هر طرف که نیمنگاهی بیندازید، حلقههایی از نوجوانان و جوانانی را میبینید که دور هم نشستهاند و سیگاری بر لب گذاشتهاند یا قلیان به دست گرفتهاند و حلقههای دودش را به هوا میفرستند؛ دخترها و پسرهای کمسنوسالی که این روزها کشیدن سیگار و قلیان و حتی «گل» به پای ثابت دورهمیها و پاتوقهای دوستانهشان تبدیل شده است و البته که تعدادشان هم کم نیست!
کافی است نیمنگاهی به اطراف خود بیندازید تا آنها را بیابید و با جمعیت زیادی از این نوجوانان و جوانان مواجه شوید که ترجیح میدهند، ساعاتی از اوقات فراغتشان را دور هم جمع شوند و سیگاری یا قلیانی بکشند و همراه با هم سن و سالهایشان وقت بگذرانند.
سرگرمی دیگری نداریم!
کشیدن سیگار و قلیان و ماده مخدر گل، حالا چند سالی است که به یکی از تفریحهای جذاب برای نوجوانان و جوانان تبدیل شده است و آنها ترجیح میدهند، بخشی از اوقات فراغت خود را همراه با دوستانشان و اینگونه به سر کنند؛ مثل سعید ۱۴ساله که پکی عمیق به سیگار میزند و دودش را در گرمای هوا پخش میکند.
حلقههای دود بالا میرود و در گرمای هوا میماسد. سیگار بین دوسه نفر از دوستان دیگرش میچرخد. او و دوستانش صدایشان به خنده و شوخی بلند میشود.
میگوید: «تنها سرگرمیمان همین است که عصرها با هم اینجا قرار بگذاریم و دور هم جمع شویم. «سیگاری» دود کنیم و چند ساعتی از غرزدنها و گیردادنهای خانوادههایمان دور شویم!»
کشیدن سیگار و گل و قلیان در سالهای اخیر یکی از تفریحهای محبوب برخی از نوجوانان است؛ موضوعی که به گفته رضا اسماعیلی، جامعهشناس، در گفتوگو با «اصفهانزیبا»، شاید به دلیل جابهجا و دگرگونشدن نقشهای نوجوانان و جوانان است.
او با اشاره به اینکه یکی از ویژگیهای جهان مدرن، افزایش اوقات فراغت خارج از کار و پاسخگویی به نیازهای زیستی است، بیان میکند: «باید توجه داشت که نقشهای جوانان و نوجوانان در ایران دگرگون شده و تغییر پیدا کرده است؛ برای مثال، در گذشته نوجوانان بهعنوان نیروی کار پارهوقت در تابستان مشغول به کار میشدند؛ اما حالا با تغییر نگرش والدین و همچنین پایینبودن میزان اشتیاق و فرصتهای شغلی جوانان و نوجوانان اوقات فراغت بیشتری دارند و البته میتوانند برنامههای مناسبی برای پر کردن آن در نظر بگیرند. »
این جامعهشناس با بیان اینکه ارائه خدمات به نوجوانان و جوانان در حال حاضر متناسب با جمعیت مناطق شهری و کلانشهرها نیست، میافزاید: «به این معنا که امکانات و فضاهای ورزشی و تفریحی و سرگرمی به طور کامل مهیا نیست؛ ضمن اینکه افزایش قیمت خدمات و همچنین عدم کفایت حمایتهای دولتی موجب شده است نوجوانان آنطور که تمایل دارند، نتوانند برای پر کردن اوقات فراغت خود برنامهریزی کنند. علاوه بر این، بسیاری از تفریحها و سرگرمیهایی که تا پیشازاین جنبه عمومی داشتهاند، به دلایل مختلف محدود و باعث شده برخی از جوانان و نوجوانان از آن فضاها خارج شوند و به سمتوسوی فضاهای زیرزمینی یا خصوصی سوق پیدا کنند که این مسئله یکی از چالشهای پیش روی نوجوانان و جوانان در حوزه اوقات فراغت و سرگرمی بهشمار میآید؛ ضمن اینکه سبب میشود برخی از نوجوانان و جوانان به سمت مصرف مواد مخدر و دخانیات یا مشروبات الکلی سوق پیدا کنند.»
نقش مهم فضای عمومی در پرکردن اوقات فراغت
او با بیان اینکه تفریح و پرکردن اوقات فراغت یکی از نیازهای اساسی نوجوانان و جوانان است که باید موردتوجه سیاستگذاران اجتماعی قرار گیرد، بیان میکند: «در سالهای اخیر خانهها کوچکتر شدهاند و ارتفاع یافتهاند و از حالت ویلایی خارج شدهاند؛ بنابراین باید امکانات مختلف تفریحی و رفاهی برای شهروندان در فضاهای عمومی در نظر گرفته شود تا آنها اگر نمیتوانند به دلیل داشتن فضای کافی اوقات فراغت خود را در خانهها سر کنند، از فضاهای عمومی بهجای آن استفاده کنند؛ ضمن اینکه سیاستگذاران باید این نکته را مدنظر داشته باشند که ناکافی بودن فضاها و امکانات تفریحی و سرگرمی و ورزشی و همچنین هزینه بالای آن، باعث میشود بسیاری از خانوادهها توان استفاده از آن را نداشته باشند. فضای عمومی نباید جایگاه خود را از دست بدهد و برای ساماندهی آن سلیقهای عمل شود.»
او با اشاره به اینکه در حوزه اوقات فراغت در حال حاضر دو الگو وجود دارد، میگوید: «برخی ترجیح میدهند بهطور جمعی و فعال ساعات فراغت خود را پر کنند؛ درحالیکه بعضی دیگر تمایل دارند ساعات فراغت خود را بهصورت فردی و منفعلانه و با استفاده از ابزارهای دیجیتال سر کنند؛ به همین خاطر است که اکنون شاهد هستیم بسیاری از جوانان و نوجوانان ساعات زیادی از زندگی خود را در فضای مجازی و بهدنبال پاسخگویی به نیازهای مختلف خود میگذرانند که البته این مسئله نیز باید مدیریت شود.»
