به گزارش اصفهان زیبا؛ از چهارباغ پایین که وارد خیابان جامی شویم، ابتدای خیابان سنگفرش شده و این امر، نوعی یادآوری برای تاریخیبودن این محله است؛ یادآور روزهای پرشور و هیجان قبل از پیروزی انقلاب و اولین حکومت نظامی و ماجرای تحصن منزل آیتالله خادمی. نرسیده به محل منزل او و روبهروی آن، مکانی وجود دارد به نام خانه انقلاب اسلامی و ولایت که موزهای گرانبها در ابتدای خیابان جامی است. این خانه در بهمنماه ۱۳۹۰ بعد از بازسازی و مرمت، با این عنوان به بهرهبرداری رسید.
عمارتی که به نام «خانقاه شیخ ابومسعود رازی» یا بقعه «مسعودیه» نام دارد و از بناهای معروف در دوره تیموریان است، در این مکان قرار دارد که به گفته برخی، این خانه منزل شیخ ابومسعود نیز بوده است و برخی آن را قبرستانی به نام «مردبان» ذکر میکنند که وقتی شیخ از دنیا میرود در همین قبرستان به خاک سپرده میشود.
شیخ ابومسعود احمد ابن فرات رازی، از محدثین و دانشمندان بزرگ قرن سوم هجری و از پایهگذاران تشیع در اصفهان بوده است. او در محلی که امروز بقعهاش قرار دارد، به ارشاد و هدایت مردم پرداخته است. در دوران سلطان یعقوب آققویونلو، بر آرامگاه او، بنای زیبا و مجللی ساخته شد. این بقعه تاریخی در سال 1313 به شماره 219 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
شیخ ابومسعود در ری متولد شد و جهت اخذ حدیث به مصر، دمشق، کوفه، بغداد، جزیره، شان، یمن و اصفهان سفر کرد. او معاصر احمد بن حنبل بوده و نزد او احترام بسیار داشته است. او سرانجام در اصفهان ساکن شده و به تربیت شاگردان و نقل حدیث پرداخت و در شعبان سال ۲۵۸ قمری وفات یافت. قاضی ابراهیم بن احمد خطابی بر او نماز گزارد و محمدبن عاصم او را غسل داد.
این بقعه در قدیم بهعنوان قبرستان عمومی اصفهان کاربرد داشته است و موردتوجه خاص مردم اصفهان بوده و مردم نذورات بسیاری در این مکان خرج میکردهاند.
طبق برخی نوشتهها، در دوران صفویه در حدود سال ۱۲۵۰ قمری به دستور علامه سیدصدرالدین محمد عاملی به اتهام شیعهنبودن و صوفیبودن شیخ ابومسعود، قبرش را خراب میکنند؛ اما بقعه تاکنون باقی مانده و سر درِ زیبا و مجلل آن از آثار باستانی اصفهان است. این بنا معماری، خطاطی و هنر دوران آققویونلوها را نشان میدهد و شامل کتیبهای است که با کاشی مینایی تزیین شده و از شکوه و زیبایی بقعه سخن میگوید.
کتیبه مذکور با زمینه آبی در دو سطر و به خط ثلث نوشته شده است. کاتب این کتیبه کمالالدین بن شهاب یزدی بوده و تاریخ کتابت آن ۸۹۵ هجری قمری است. محققان با بررسی این کتیبهها متوجه شدند، این نوع کاشیکاری الهامبخش بسیاری از کاشیکاران اصفهان بوده است. یکی دیگر از بخشهای قابلتوجه این بنا، سرداب آن است که قبر شیخ نیز در آن قرار دارد و البته امروز اثر زیادی از آن باقی نمانده است. سقف آجری با حالت گنبدیشکل و دیوارهای کوتاه آن از زیباییهای این سرداب است.
داخل این بنا بدونشک شما را به تحسین وامیدارد؛ گچبریهای زیبا به رنگ سفید و آبی که فضایی آرامشبخش به وجود آورده است. البته علاوه بر شیخ ابومسعود رازی، مدفن یکی دیگر از نامداران اصفهان به نام حافظ ابونعیم از مورخان و محدثان بزرگ نیز در این محل قرار دارد که متوفی سال ۴۳۰ هجری قمری است.
پس از مرگ شیخ ابومسعود یک مجموعه شامل چهارسو، حمام و باغ بسیار بزرگی در کنار مزار او ساخته شد و به «درب شیخ» شهرت یافت. این مکان ظرفیت زیادی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی داشته و سند زنده تاریخی و درگاه آموزشی برای شهروندان اصفهانی است. وجود موزه عبرتها در این مکان بیانگر تاریخ شفاهی انقلاب است و مخاطبان زیادی را به سمت خود جلب کرده است. رویکرد فعلی این مکان انتقال تاریخ انقلاب اصفهان به نسل جوان و گفتمانسازی در انقلاب اسلامی است.
