به گزارش اصفهان زیبا؛ در یکی از گزارش‌هایی که در آن با احسان صنعتکار، رئیس سابق اداره استعدادهای درخشان اداره کل آموزش‌وپرورش استان اصفهان گفت‌وگو کرده بودم، او به اقدام مشترکی که میان دانش‌آموزان دوره دوم استعداد درخشان با شورای شهر صورت‌گرفته بود، اشاره کرد. این اتفاق ذهن من را به‌گونه‌ای درگیر کرده بود که برای آگاهی از جزئیات این اتفاق به جست‌وجو پرداختم. حتی دوباره در تماسی، از صنعتکار درخواست کردم تا اطلاعات و اخباری که درباره این اتفاق کار شده را برای من ارسال کند.
ماجرا از این قرار است: در پاییز ۱۴۰۱ طی هماهنگی‌هایی با شورای شهر اصفهان، مدارس دوره دوم استعدادهای درخشان این شهر میزبان سخن‌گوی شورای شهر اصفهان بودند. این مجموعه برنامه با عنوان «گفتاورد» و در راستای کنشگری دانش‌آموزان سمپادی در عرصه مدیریت شهری بوده است. پس از گذشت چندین ماه و جلسات متعدد در شورای شهر اصفهان، بیش از هزارمیلیاردتومان از ایده دانش‌آموزان مدارس استعدادهای درخشان اصفهان در بخش نوجوانان شهر در شهرداری اصفهان تصویب می‌شود.
از میان مهم‌ترین ردیف‌های بودجه‌ای که می‌توان به آن اشاره کرد، اختصاص ۶۰۰ میلیارد برای حوزه تفریح، اختصاص ردیف ویژه استعدادیابی نوجوانان، تعریف ۱۴میلیارد رویداد در حوزه گردشگری، تعریف رویدادهای بازی، ورزش و موضوعات فرهنگی ویژه نوجوانان، تصویب ۴۰میلیارد برای ایجاد دهکده تفریحی و فرهنگی نوجوان است. این رقم بخشی از بودجه ۲۲هزارمیلیاردی شهرداری اصفهان بوده که توسط اعضای شورای اسلامی شهر اصفهان برای پروژه‌های شهری مصوب شده و هم‌راستا با ایده‌هایی است که دانش‌آموزان مدارس سمپاد اصفهان پاییز ۱۴۰۱ در برنامه «گفتاورد» مطرح کرده بودند. اتفاقی که رخ‌داده بود، هم نو بود و هم تأثیرگذار و همین دو عامل سبب شد که به آن بپردازم. برای پرداختن به این اتفاق و آگاهی بیشتر از ثمرات چنین برنامه‌هایی، با رئیس اداره استعدادهای درخشان اداره کل آموزش‌وپرورش استان و سخن‌گوی شورای اسلامی شهر اصفهان گفت‌وگو کردم.
شهر پویا در تعامل با دانش‌آموزان محقق می‌شود
علی صالحی، سخن‌گوی شورای اسلامی شهر اصفهان پس از سلام و احوال‌پرسی درباره اهمیت و جایگاه دانش‌آموزان در جامعه می‌گوید: «موضوع نوجوانان و دانش‌آموزان یکی از مسائل قابل‌تأمل است. هم به لحاظ پروژه‌های شهری، هم به لحاظ آینده شهر، هم به لحاظ رویدادها و اقدامات نرم‌افزاری که در بخش‌های فرهنگی، ورزشی و اجتماعی انجام می‌شود، باید به‌صورت ویژه در شهر مدنظر باشد. به هر ترتیب بخشی از نسل آینده‌ساز شهر و کشور ما امروز در مدارس هستند و اگر ما به‌درستی به نیازهایشان پاسخ بدهیم حتما در آینده هم پاسخ این اعتماد و این برطرف‌کردن به‌موقع نیازها را خواهیم گرفت و یک جامعه و شهر پویا و موفق را خواهیم داشت.»
اولین گفت‌وگوی تعاملی دانش‌آموزان با مسئولان
صحبتش که درباره دانش‌آموزان به پایان رسید، از او درخواست کردم راجع به مزایای اقدام مشترکی که در سال 1401 بین شورای شهر و دانش‌آموزان سمپاد اتفاق افتاده بود، بگوید. او بلافاصله شروع کرد به توضیح‌دادن:« آن چیزی که در سال 1401 اتفاق افتاد و کم‌وبیش در قالب‌های مختلف در این روزها هم ادامه دارد، به نظرم اصل شکستن این کلیشه بود که نوجوان شنونده صحبت‌ها، گزارش‌ها، نصایح و توصیه‌های مسئولان یا بزرگ‌ترها باشند و شاید کمتر به این توجه می‌شد که این گفت‌وگوها به جای یک‌طرفه‌بودن می‌تواند در قالب گفت‌وگوهای تعاملی و به‌اصطلاح نشست‌های هم‌فکری و هم‌اندیشی با حضور مسئولان و دانش آموزان باشد. در سال 1401 به جای اینکه مسائل یک‌طرفه بیان شود، دوطرفه مطرح و نقطه نظرات به بحث و بررسی گذاشته شد. من فکر می‌کنم این بزرگ‌ترین دستاوردی بود که از آن زمان ما یک نگاه متفاوتی را حداقل در شهر اصفهان به فضای توانمندی‌ها و شخصیت دانش‌آموزان داشتیم. اتفاق‌های مختلفی چه در مدیریت شهری چه در سایر مجموعه‌ها رقم خورد. به بحث و گفت‌گو راجع به مسائل شهر و اتفاقاتی که در کشور رخ داده بود پرداختیم. اتفاقات، رویدادها، دستاوردها و نقاط ضعف و قوت بحث‌هایی مطرح شد و پیشنهادهایی به‌عنوان نقطه‌نظرات دانش‌آموزان محترم به بنده انتقال یافت و من هم سعی کردم موضوع را به جمع همکارانم از دریچه نگاه نوجوانان منتقل کنم.»
محقق‌شدن ایده‌های دانش‌آموزان در شهر
«مباحثی که دانش‌آموزان بیان کردند، جزو اولویت‌های کاری ما قرار گرفت. با همکاری همه همکارانم در شورا و شهرداری بخشی از این اولویت‌ها ضریب گرفت و در برنامه‌وبودجه سالانه ما به‌عنوان نیازهای حوزه نوجوان و دانش‌آموزی به آن توجه شد. ماحصل این هم‌فکری رقم‌خوردن اتفاق‌هایی در حوزه تفریحی، ورزشی و گردشگری شهر بود؛ همچنین موضوع باشگاه نوجوان و ابزارها و رویدادهایی که قرار است برای نوجوان تعریف شود مانند توسعه شهر رؤیاها به‌عنوان یک مرکز تفریحی، احداث سرزمین نوجوان به‌عنوان یک محله اختصاصی برای فعالیت نوجوانان، ارتقای هوشمندسازی حوزه فرهنگ، ورزش و اجتماع از طریق نرم‌افزار کاربردی «اصفهان من» و البته اتفاقاتی که در حوزه بافت تاریخی و گردشگری شهر رقم خورد یا ایده‌هایش مطرح شده و در حال پیگیری است و ان‌شاءالله در آینده اجرا می‌شود» ، بخشی از آن چیزی بود که از دل این گفت‌وگوها بیرون آمد. صالحی در ادامه به این نکته هم اشاره می‌کند: «علاوه بر دغدغه‌ها و طرح‌های دانش‌آموزان، در راستای دغدغه‌های قبلی همکارانم در مدیریت شهری برای نوجوانان تلاش شد تا آنچه نیاز نوجوان امروز ماست در شهر پیاده‌سازی شود.»
ضرورت توجه به نوجوانان
در انتهای گفت‌وگو با سخن‌گوی شورای اسلامی شهر اصفهان، او به کم‌توجهی به نوجوانان اشاره می‌کند و می‌گوید: «باید به این نکته توجه داشته باشیم که به اقشار و گروه‌های مختلف ازجمله کودکان، جوانان و سالمندان توجه می‌کنیم؛ ولی به بعضی از رده‌های سنی ازجمله نوجوانان که عمدتا دانش‌آموزان ما هم هستند، توجه کمی داشتیم. برای نوجوانان نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتری داریم. فکر می‌کنم در قالب باشگاه‌های هم‌اندیشی مثل همین نشست‌هایی که اتفاق افتاد، مثل رویدادهایی نظیر گفتار رسانه که در شهر رقم خورد، باید بتوانیم ظرفیت‌های هم‌فکری، تعامل نظری و گفت‌وگو با نوجوانان را داشته باشیم. در کنار آن فعالیت‌های مشترکی را باید در قالب برنامه‌های مدیریت شهری با مجموعه آموزش‌وپرورش موردنقد و ارزیابی قرار بدهیم. نشست‌های سالانه یا شش‌ماهه که ما در شورای اسلامی شهر به مناسبت‌های مختلف نظیر روز دانش‌آموز داشتیم هم بخشی از اتفاقاتی است که می‌توان در آن زمینه رقم زد تا ان‌شاءالله با توانمندسازی نوجوانان و دانش‌آموزان آینده‌ای موفق و درخشان برای شهر و کشور عزیزمان ایران رقم بزنیم.»
مزایای هم‌صحبتی مسئولان با دانش‌آموزان برای جامعه
پس از اتمام گفت‌وگو با صالحی، گفت‌وگوی خود را با صنعتکار، رئیس سابق اداره استعدادهای درخشان اداره کل آموزش‌وپرورش استان اصفهان آغاز کردم. در ابتدای صحبتمان درخواستی را که از صالحی داشتم دوباره بیان می‌کنم: لطفا درباره مزایای اتفاقاتی که در سال 1401 افتاد توضیح دهید. او در پاسخ به من می‌گوید: «سعی و تلاش بر این بود که ارتباط دستگاه‌ها اعم از دانشگاه، نهادهای اداری، اجرایی یا حتی تصمیم‌ساز با دانش‌آموزان برقرار شود. البته نه به‌صورت یک‌طرفه و نه اینکه فقط سخنرانی کنند؛ بلکه گفت‌وگوهای دوطرفه و چندجانبه داشته باشند. این اتفاق در سال 1401 رخ داد و یک هدف مهم داشت. هدف آن، این بود که دانش‌آموز امروزی ابتدا بتواند تمرینی برای فردای جامعه خودش داشته باشد. او با این تمرین یاد می‌گیرد به‌جای غرزدن و اینکه به ایده‌های بسیارتوهمی که حاصل ساده‌سازی در ذهن خودش به دلیل عدم‌آگاهی از واقعیت‌های موجود در جامعه شکل گرفته است توجه کند، بتواند آن‌ها را بازبینی کند؛ همچنین با شرکت در برنامه‌هایی مانند گفت‌وگویی که با شــورای شهر صورت گرفت، دانش‌آموزان با شنیدن صحبت‌های مسئولان، از واقعیت‌ها و مشکلات موجود جامعه آگاه شدند. با این اتفاق، ایده‌های دور از واقعیت دانش‌آموزان به واقعیت جامعه نزدیک شد. مسئولان هم در این طرح با همین گفت‌وگوهای ساده ایده‌های مختلف و مفیدی برای طرح‌های مختلفشان از بچه‌ها گرفتند.»
دیوار بلند مدرسه را کوتاه کنید
زمانی که از رئیس سابق اداره استعدادهای درخشان اداره کل آموزش‌وپرورش استان اصفهان چگونگی محقق‌شدن حضور پررنگ دانش‌آموزان نخبه در عرصه‌های مختلف جامعه را جویا می‌شوم، با چند ثانیه مکث بیان می‌کند: «امیدوارم دیوار بلند مدرسه کوتاه شود؛ یعنی مدرسه به‌عنوان یک نهاد اجتماعی بسیار مهم در جامعه نباید دیوارش به‌اندازه‌ای بلند باشد که تبدیل به مکانی برای حضور دانش‌آموز، دبیران و مسئولان مدرسه باشد؛ بلکه باید فضایی ایجاد شود که خود دانش‌آموز بتواند آدم‌های مختلفی را از خارج از مدرسه وارد مدرسه بکند و مدرسه به یک نهاد برای تعاملات اجتماعی تبدیل شود. با این اتفاق هم دانش‌آموز افکار مثبتی نسبت به جامعه پیدا کرده و هم با جامعه ارتباط برقرار می‌کند.»
آموزش‌وپرورش از مدارس چیزی نمی‌خواهد!
صنعتکار در انتهای صحبت‌هایش به بزرگ‌ترین چالش موجود که مانعی برای حضور دانش‌آموزان نخبه در جامعه و نبود مدارسی فعال است هم اشاره می‌کند: «بزرگ‌ترین چالش ما در عدم‌استفاده از دانش‌آموزان نخبه و فعالیت کم‌رنگ مدرسه، نگاه نادرست سیاست‌گذاران به نهاد مدرسه است. حتی خودآموزش و پرورش به‌عنوان نهاد متولی به نهاد مدرسه نگاه کلانی ندارد تا تولید دانش صورت بگیرد. متأسفانه به دانش‌آموزان به دید یک مصرف‌کننده نگاه می‌شود. زمانی که نهاد مدرسه را مصرف‌کننده بدانیم، نباید انتظار داشته باشیم که اتفاقات خوبی از این فضا خارج شود. مهم‌ترین مشکل ما همان‌طور که گفتم. نگاه مصرف‌گرایی به مدرسه است. مسئله بعدی این است که نهادها، خصوصا نهاد آموزش‌وپرورش از مدرسه چیزی نمی‌خواهند و زمانی که از مدرسه چیزی نخواهند، انفعال به وجود خواهد آمد. اگر بخواهیم مدارس خروجی متفاوتی داشته باشند، باید از مدرسه انتظاراتمان متفاوت باشد و به مدرسه نگاه کنشگری داشته باشیم و بعد به سراغ مسئولان و ارگان‌های دیگر برویم تا بتوانیم با آن‌ها برای حضور تأثیرگذار در جامعه پیوند بگیریم.»
