به گزارش اصفهان زیبا؛ چهارم فروردین امسال عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس از اصلاح قانون مهریه و کاهش سقف آن از ۱۱۰ سکه به ۱۴ خبر داد؛ موضوعی که در شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه ایکس، بازخوردهای زیادی به همراه داشت.
محمدحسین محمدی در رابطه با دستور کار کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، به شفقنا توضیح داد: «یکی از دستورکارهای مهم کمیسیون، اصلاح قانون خانواده خصوصا در بخش “مهریه” است. با توجه به شرایط اقتصادی کنونی و نوسانات شدید نرخ سکه و طلا، بسیاری از زنان درخواست دریافت مهریه را می‌دهند که مشکلاتی ایجاد می‌کند. در اصلاحیه جدید، سقف تلورانس را ۱۵درصد قرار دادیم؛ یعنی اگر مهریه تقسیط شد و قسطی که باید پرداخت شود، بیش از ۱۵درصد تغییر کرده بود، به قاضی اجرای احکام این اجازه را می‌دهیم که با هماهنگی قاضی شعبه از مراجع رسمی استعلام بگیرد و تغییر را فقط در آن یک قسط اعمال کند.»
به گفته این نماینده مجلس، به دنبال این هستیم که سقف مهریه را ۱۴ سکه قرار دهیم؛ یعنی آنچه می‌توان به اجرا گذاشت و آن را تقاضا کرد، 14 سکه باشد. البته الباقی مهریه از بین نمی‌رود؛ بلکه زمانی قابل‌وصول است که توان مالی وجود داشته باشد. پیش از این، سقف مهریه ۱۱۰ سکه بود که کمیسیون قضایی با نظر کارشناسان تصمیم بر این گرفت که آن را به 14 سکه تغییر دهد.
موج مجازی علیه طرح جدید!
اما با مطرح‌شدن این طرح، برخی کاربران شبکه ایکس، به‌ویژه زنان، نسبت به آن واکنش نشان داده و آن را ناعادلانه دانستند.
کاربری با نام «مریم» در ایکس نوشت: «چرا به جای سقف مهریه، سقف اجاره مسکن، لوازم‌خانگی و دلار و سکه و طلا را پایین نمی‌آورند؟ این قانون به‌جای حل مسئله، صورت‌مسئله را پاک می‌کند!»
«پریسا» نیز در توئیتی نوشت: «براساس طرحی در مجلس مهریه قرار است از ۱۱۰ سکه، اجباری به ۱۴ سکه برسد. اگر همراه با این طرح، پیشنهادهایی مانند اعطای حق طلاق به زنان هم اضافه می‌شد، بهتر بود.»
«نازنین» هم در ایکس نوشت: «ای‌کاش به جای کاهش تعداد سکه‌های مهریه به 14 عدد، حق‌های مختلف را به زنان می‌دادند! در این شرایط با مساوات بهتری می‌توانستیم ازدواج کنیم.»
آیا تعیین سقف مهریه طلاق را کاهش می‌دهد؟
بر اساس این طرح، مهریه‌ای که قابل‌اجراست ۱۴سکه خواهد بود و مابقی تنها در صورت وجود دارایی از سوی زوج قابل وصول است؛ همچنین باید توجه داشت که مهریه در جهت پشتوانه مالی و حقوقی برای زنان در زندگی مشترک باشد.
کاهش سقف اجرایی مهریه می‌تواند توانایی زنان در مطالبه حقوقشان را محدود کند و موقعیت آن‌ها را در دعاوی خانوادگی ضعیف کند. درحالی‌که هدف از این طرح، کنترل پیامدهای اقتصادی و کاهش زندانیان مهریه اعلام شده، کارشناسان معتقدند کاهش صرف تعداد سکه‌ها، راه‌حل مناسبی نیست.
به باور آن‌ها، باید به دنبال راهکارهای اساسی‌تری نظیر بیمه‌های حمایتی و حقوقی زنان یا روش‌های نوین تنظیم مهریه بود. یک وکیل دادگستری نیز در این باره نوشت: «مجلس به جای حل ریشه‌ای مشکلات اقتصادی که باعث ناتوانی مردان در پرداخت مهریه شده، به سراغ آسان‌ترین راه رفته است؛ محدود کردن حق قانونی زنان. درحالی‌که به‌جای دست‌اندازی به تنها پشتوانه مالی زنان، شرایط اقتصادی را بهبود بخشید. اگر قرار به محدود کردن مهریه است، باید حقوق دیگری مانند حق طلاق را نیز به زنان واگذار کرد تا تعادلی در حقوق زوجین ایجاد شود.»
سقف ۱۴ سکه برای مهریه؛ مُسکنی برای جامعه
در این باره حامد یزدیان، نماینده مردم اصفهان در مجلس در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» توضیح می‌دهد: «ازدواج و طلاق و مهریه مجموعه عواملی است که باید در کنار یکدیگر دیده شود. باید توجه داشت که آمار ازدواج به‌شدت پایین و آمار طلاق افزایش یافته است. از سوی دیگر شاهد به وجودآمدن تبعاتی ناشی از عدم پرداخت مهریه هستیم؛ بنابراین باید توجه داشت که نمی‌توان این موارد را جدا از هم دید و به‌نوعی طرح کاهش مهریه از 110 سکه به 14 سکه همچون مُسکنی در جامعه است.»
او ادامه می‌دهد: «مهم‌ترین راه‌حل این است که روی فرهنگ ازدواج باید کار کرد. ازدواج باید بر مبنای شناخت باشد تا منجر به جدایی نشود. از سوی دیگر، در بحث مهریه نیازمند فرهنگ‌سازی هستیم که باید ازدواج نه از سر اجبار بلکه از سر محبت باشد؛ چراکه مهریه عامل بازدارنده‌ای بر سر راه ازدواج و طلاق است.»
این نماینده مجلس با اشاره به اینکه متأسفانه طی دودهه گذشته مهریه براساس اعداد غیرواقعی شکل گرفته و تعداد سکه‌های آن به اعداد نجومی رسیده که باید موردبررسی قرار گیرد، تأکید می‌کند: «پرداخت مهریه باید امکان‌پذیر باشد؛ بنابراین اعداد غیرواقعی باید اصلاح شود. به این دلیل قانون‌گذار می‌خواهد به این موضوع ورود کند تا مهریه قابل تحقق باشد.»
به گفته او، البته اینکه هر بار عدد مهریه را تغییر دهیم و نرخ جدید بازدارنده نباشد و باز هم آمار طلاق جای خود باشد به مباحث مختلفی برمی‌گردد که لزوما اقتصادی نیست. بخشی به سن ازدواج و قسمت دیگری به انتظارات خانواده‌ها مربوط می‌شود.
یزدیان تأکید می‌کند: «کاهش تعداد سکه‌ها در مهریه، راهکار دائمی برای افزایش آمار ازدواج و جلوگیری از طلاق نیست. در اصل باید هدف از ازدواج مشخص شود. در این شرایط جایگاه مهریه مشخص خواهد شد؛ اگرچه ثبات اقتصادی نیز نه‌تنها مهریه، بلکه تمام جوانب زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
کاهش تعداد سکه‌های مهریه، بی‌اثر در ازدواج و طلاق!
یک وکیل پایه یک دادگستری با نگاهی حقوقی به این موضوع معتقد است که کاهش مهریه از 110 سکه به 14 تأثیر چندانی در افزایش آمار ازدواج و کاهش آمار طلاق نخواهد داشت؛ چراکه مهریه ارتباطی به طلاق ندارد و یک حق مالی برای زن در زمان ازدواج است و هر زمان می‌تواند آن را مطالبه کند.
نجمه باقری در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» می‌گوید: «این پیشنهاد قطعا برای کاهش آمار زندانیان ناشی از مطالبه مهریه است.»
او تأکید می‌کند: «از نظر حقوق اسلامی و شرعی تعیین نرخ مهریه به‌صورت دستوری قابل‌قبول نیست که بخواهیم عددی را در مجلس وضع کنیم و تکلیفی دراین‌باره مشخص شود. با این وجود، این تصمیم در مجلس گرفته شده است؛ البته تصمیم‌گیران حتما واقف به این موضوع هستند که تقلیل تعداد سکه‌های مهریه تأثیری بر آمار ازدواج و طلاق نخواهد داشت.»
این وکیل دادگستری تصریح می‌کند: «به نظر می‌رسد قوانین مرتبط با سیستم یا نهاد مهریه باید به‌روز شود؛ اما اینکه اعداد را دست‌کاری کنیم در افزایش ازدواج یا کاهش طلاق تأثیرگذار نیست و برای تغییر در این وضعیت باید حقوق ناشی از ازدواج را برای زنان تغییر دهیم.» باقری تصریح می‌کند: «به‌طورقطع کم‌کردن مهریه به حقوق زنان آسیب وارد می‌کند.»
مشکل مهریه با قانون‌گذاری حل نمی‌شود
این وکیل دادگستری در پاسخ به این سؤال که به دلیل عدم ثبات اقتصادی احتمال کاهش تعداد سکه‌های مهریه از 14 عدد نیز در سال‌های آینده امکان‌پذیر است، می‌گوید: «باید توجه داشت اگر قانونی در مجلس تصویب می‌شود حداقل باید چند دهه ثبات داشته باشد و تغییر نکند. موضوع مهریه مشکلی نیست که با قانون‌گذاری برطرف شود. مهریه ازنظر قوانین شرع اسلام حق مسلم زن است و قابل‌حذف نیست. البته می‌توان ابزاری را ایجاد کرد تا مهریه را براساس حقوق دیگری که به زنان داده می‌شود تعدیل کرد؛ یعنی به‌عنوان اهرم فشار از دست زنان خارج و حقوق دیگری همچون حق طلاق، حق حضانت فرزند، حق تحصیل، حق خروج از کشور، حق کار و … به آن‌ها داده شود.»
به عقیده او هنوز کمتر از یک دهه از قانون 110 سکه در مهریه نمی‌گذرد و احتمال دارد تا در سال‌های آینده، نرخ افزایش نرخ سکه و طلا به‌قدری صعودی باشد که مجلس باز ناچار به وضع قانون جدید باشد. این نشان می‌دهد راه درست مواجه‌شدن با مهریه، از طریق قانون‌گذاری یا کاهش تعداد سکه‌های مهریه نیست؛ چراکه سیستم‌های قانونی نباید در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت مورد تغییر قرار گیرد.
طرح پیشنهادی کاهش سقف مهریه به ۱۴ سکه، با هدف کاهش مشکلات اقتصادی و آمار زندانیان مهریه، با انتقاداتی جدی مواجه شده است. منتقدان معتقدند این طرح، به جای حل ریشه‌ای مسائل اقتصادی، حقوق زنان را تضعیف کرده و مهریه را از یک پشتوانه مالی قابل‌اتکا به هدیه‌ای سمبلیک تقلیل می‌دهد که وصول آن به دارایی مرد وابسته است.
راهکارهای جایگزین مانند بیمه زنان، روش‌های نوین تعیین مهریه یا اعطای حقوقی مانند حق طلاق به زنان در صورت محدودیت مهریه، پیشنهاد می‌شوند تا تعادلی در حقوق زوجین ایجاد شود. درنهایت، توانمندسازی اقتصادی زنان و بهبود شرایط اقتصادی کشور، به‌عنوان راهبردی پایدارتر برای رفع مشکلات ناشی از مهریه مطرح می‌شود.
