به گزارش اصفهان زیبا؛ شروع فصل تابستان و تعطیلی مدارس، اگرچه فرصتی طلایی برای فراغت از تحصیل و کسب مهارت‌های جدید برای نوجوانان فراهم می‌آورد؛
اما در عین حال، سایه تهدید آسیب‌های اجتماعی را بر سر خانواده‌ها می‌گستراند که نیازمند هوشیاری و نظارت بیش از پیش آن‌هاست.
چرا تابستان، فصل حساسیت‌های اجتماعی است؟
آسیب‌های اجتماعی نظیر حضور در جمع‌های ناشناس و احتمال گرایش به مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی، به دلیل گذران وقت بیشتر با دوستان و رهایی در فضای بیرونی و مجازی، در تابستان بیش از دیگر فصول سال به چشم می‌خورد.
بر همین اساس، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های خانواده‌ها در تابستان، چگونگی گذراندن اوقات فراغت فرزندانشان در طول شبانه‌روز است.
کارشناسان معتقدند که خانواده‌ها باید با شیوه‌های گوناگون، علاوه بر آشنا کردن نوجوانان با مهارت‌های خودمراقبتی، به کنترل و نظارت بیشتر بر آن‌ها بپردازند.
لایه‌های پنهان فراغت تابستانه
اوقات فراغت در طول سال و به‌ویژه در تابستان، نیازمند برنامه‌ریزی مناسب است تا ریسک درگیری افراد با ناهنجاری‌های اجتماعی را کاهش دهد؛
چرا که نوجوانان و جوانان، بر اثر نداشتن برنامه مناسب برای اوقات فراغت، دچار بلاتکلیفی شده و ممکن است در هنگام رهاشدن در محیط بیرون از خانه و حتی فضای مجازی،
به مسیرهای غلط و کارهای مخاطره‌آمیز، واکنش مثبت نشان دهند.
تهدید رفتارهای پرخطر در تابستان و تأکید بر نظارت والدین
مسئول سابق دفتر مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اهمیت فصل تابستان، گفت:
فصل تابستان، به دلیل زمینه‌های فراغتی و سرگرم‌کننده‌ای که دارد، در صورتی که به‌درستی موردتوجه قرار نگیری و برنامه‌ریزی مناسبی برای آن انجام نشود،
ممکن است موجب گرایش کودکان و نوجوانان به رفتارهای پرخطر شود و به همین دلیل، نظارت و مراقبت بیشتری را از سوی والدین می‌طلبد.
رفتارهای پرخطر؛ زنگ هشدار برای خانواده‌ها
نادر کیایی از جمله این تهدیدها را در
زمان پرسه‌زنی کودکان و نوجوانان در پارک‌ها و کوچه‌ها،
استفاده از بازی‌ها و فیلم‌های سرگرم‌کننده، فراغت‌های مجازی و استفاده از اینترنت و شبکه‌های مجازی،
حضور در جمع‌های دوستی
و رفت‌وآمد در باشگاه‌ها و سالن‌های ورزشی عنوان کرد.
او افزود: این رفتارها اگر با نظارت و مراقبت والدین همراه نباشند، می‌توانند موجب خطرپذیری فرزندان شوند.
کیایی به خانواده‌ها توصیه کرد که با ارتقای آگاهی خود درمورد ویژگی‌های جسمی، روانی و اجتماعی دوره سنی فرزندان در زمینه‌های نیازها و مقتضیات دوره کودکی و نوجوانی،
ضمن اینکه وقت بیشتری را برای گفت‌وگو و معاشرت با فرزندان خود صرف می‌کنند، بر نحوه گذران اوقات فراغت آن‌ها نیز نظارت و مراقبت بیشتری به عمل آورند.
این کارشناس حوزه آسیب‌های اجتماعی تأکید کرد:
خانواده‌ها باید با برنامه‌ریزی مناسب، فصل تابستان را از یک فرصت صرف تفریحی و سرگرم‌کننده به یک فرصت تربیتی رشددهنده برای فرزندان خود تبدیل کنند.
او با بیان اینکه در کشورهای دیگر در تابستان آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و فعالیت‌های کاربردی با توجه به علاقه و ذوق نوجوانان تشکیل می‌شود، افزود:
باید با برنامه‌ریزی‌های مناسب اقدامی صورت گیرد که یک نوجوان با فراگیری یک فن و مهارت در تابستان علاوه بر شکوفایی استعدادهای خود، بتواند نیازهای اندک مالی خود را تأمین کند.
افزایش بزهکاری در تابستان با بی‌برنامگی در فراغت
یک کارشناس حوزه آسیب‌های اجتماعی در اصفهان نیز در این زمینه گفت:
پژوهش‌ها بیانگر این است که میزان بزهکاری در بین دانش‌آموزانی که هیچ برنامه‌ریزی درست و سالمی برای اوقات فراغت تابستانه ندارند، افزایش می‌یابد.
نقش خانواده در هدایت اوقات فراغت سالم
مریم ژاله افزود: این بزهکاری در قالب گرایش به سمت افراد نامناسب و خلافکار، گرفتارشدن در دام باندهای موادمخدر و یا جمع‌های اخلاقی نامناسب بروز و ظهور می‌کند؛
این در حالی است که نقش خانواده در سمت‌وسوبخشیدن به اوقات فراغت با برنامه‌ریزی‌های سالم و تفریحی بسیار مؤثر است.
رئیس پیشین مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش اصفهان اظهار کرد:
زمانی که نوجوان و یا جوان، بدون هرگونه برنامه‌ریزی مشخصی وارد وادی فراغت تابستانه شود و تمام وقت خود را به بطالت بگذراند، گرایش بیشتری به انجام برخی از ناهنجاری‌های اجتماعی پیدا خواهد کرد.
این مسئله می‌تواند هم تهدیدی جدی برای خودش و هم چالشی بزرگ برای سلامت جامعه باشد.
او افزود: در این راستا، مسئولیت خانواده‌ها در قبال فرزندانشان در فصل تابستان بسیار سنگین و حساس است و هرگونه کوتاهی می‌تواند ضربات جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
ژاله یادآور شد: از سویی، با توجه به اینکه بالغ بر ۲۰ نهاد متولی اوقات فراغت هستند، باید از ماه‌ها قبل برنامه‌ریزی‌های مناسبی توسط کارشناسان متخصص و باتجربه برای جامعه هدف که همانا نوجوانان و جوانان هستند، صورت گیرد.
به گفته او، آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از جمله دستگاه‌های متولی مهم برای برنامه‌ریزی اوقات فراغت هستند که هرساله در قالب پایگاه‌ها و مراکز خود، برنامه‌های مختلفی را برای جمع کثیری از کودکان و نوجوانان دارند.
مهارت‌های زندگی و خود مراقبتی: ستون فقرات فراغت ایمن
او نکته مهم در کنار حضور دانش‌آموزان در کلاس‌های اوقات فراغت را آموختن و آشناکردن آن‌ها با مهارت‌های زندگی و خود مراقبتی عنوان کرد و گفت:
افراد باید از سن کودکی چگونگی حضور در اجتماع را یاد بگیرند و از خود مراقبت کنند.
پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی با خودمراقبتی
این کارشناس آسیب‌های اجتماعی بر ارائه آموزش مهارت‌های خودمراقبتی به فرزندان از سوی خانواده و دستگاه‌های متولی تعلیم و تربیت به‌منظور پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی به‌ویژه در فصل تابستان تأکید کرد.
او خاطرنشان کرد: خودمراقبتی اجتماعی به طور معمول شامل ارتباط فرد با دیگران است و لازمه آن یادگیری مهارت‌های ارتباطی است.
ژاله خودمراقبتی مؤثر را شامل مزایایی برای سلامتی از جمله
کاهش مشکلات روحی و روانی،
احساس ارزشمندی و بهبودی خلق و خو،
حفظ سلامتی جسمی و روحی،
افزایش انرژی،
کاهش استرس و بهبود تاب‌آوری،
استحکام روابط بین فردی،
بالارفتن اعتماد به نفس و عزت نفس
و افزایش انگیزه برای موفقیت عنوان کرد.
او با بیان اینکه خود مراقبتی از دو جهت دارای اهمیت است، گفت:
از یک سو جنبه ارتقادهنده برای زندگی نوجوانان دارد و از سویی، باعث جلوگیری از به وجودآمدن بسیاری از مشکلاتی می‌شود که در سطح گسترده می‌تواند هزینه‌های سنگینی را هم بر فرد و هم بر جامعه تحمیل کند.
ژاله تصریح کرد: خودمراقبتی همان‌گونه که از نامش مشخص است، رفتاری آگاهانه برای جلوگیری از ورود نوجوانان و جوانان به عرصه شوم بزهکاری است.
