سخت‌گیری بانک‌ها برای دریافت وثیقه از فناورها
بـــانـک‌هــا یــکی از دستــگاه‌هــایی هستند که می‌توانند به تأمین مالی دانش‌بنیان‌های اصفهان کمک کنند. با این حال زمزمه‌هایی که از گوشه و کنار شنیده می‌شد، حکایت از این دارد که شبکه بانکی تعامل چندان مناسبی با دانش‌بنیان‌ها ندارند. همین چند وقت پیش بود که رئیس مجمع نمایندگان استان در اظهارنظرهایش گریزی به عملکرد بانک‌های اصفهان زد و این‌طور گفت: «استان اصفهان از نظر جذب درآمد بانکی در رتبه دوم کشور اما در پرداخت‌ها در رتبه ۲۶ است و معتقدم بیش از ۹٠درصد سپرده‌های استان اصفهان در تهران قرار دارد.» سید ناصر موسوی‌لارگانی روی این موضوع هم تأکید کرد که «بانک‌ها در دریافت وثیقه‌های بانکی به ویژه برای دانش‌بنیان‌ها سخت‌گیری زیادی دارند.» سخت‌گیری در دریافت وثیقه‌های بانکی فقط یکی از هزار توی مشکلات تعامل شبکه بانکی با دانش‌بنیان‌های اصفهان است. بانک‌ها به همان چشم به شرکت‌های فناور و دانشبنیان نگاه می‌کنند که به یک بساز‌بفروش نگاه می‌کنند. درواقع سازو‌کار بانک‌ها برای حمایت از کسب‌وکارهای دانشبنیان طراحی نشده است.
تعامل ضعیف صنایع مادر با فناورها
در کمال تأسف ابزارهای تأمین مالی در حوزه توسعه فناوری، ابزارهای ضعیفی است که تأمین مالی دانش‌بنیان‌ها را دشوار کرده است. صنایع اصفهان هم می‌توانند به تأمین مالی دانش‌بنیان‌ها کمک کنند. این در حالی است که واحدهای بزرگ صنعتی تعامل کافی با این شرکت‌های فناور ندارند و بازار مناسب را در اختیار آن‌ها قرار نمی‌دهند؛ با این وجود شرکت‌های دانشبنیان نمی‌توانند در زمینه تأمین مالی موفق عمل کنند. اصفهان، استان صنعتی است و صنایعی که با فناوری‌های قدیمی کار می‌کنند تعدادشان زیاد است. صنایعی همچون فولاد و صنایع فلزی، ریخته‌گری، آجرپزی، مصالح ساختمانی، سرامیک و بخش‌هایی مانند دامداری، دام‌پروری و کشاورزی ظرفیت‌های اصفهان هستند. این حوزه‌ها می‌توانند با استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها خود را به‌روز کنند. صنایع سنتی استان برای بهینه‌سازی مصرف سوخت، بهینه‌سازی مصرف آب، به‌روزرسانی خطوط تولید و سازگاری با محیط‌زیست می‌توانند به سمت استفاده از فناوری‌های جدید بروند و خود را بازسازی کنند. اگر این اتفاق بیفتد، شاهد جهش بزرگی در اصفهان خواهیم بود. از سوی دیگر، بازار شرکت‌های دانشبنیان و فناور رونق پیدا می‌کند و مشاغل جدید خلق می‌شود.
جای خالی متخصص‌ها در دانش‌بنیان‌ها
دانشگاه‌ها یکی دیگر از حلقه‌های دخـیـــل در زیـســــت‌بـوم اقـتصــــاد دانشبنیان اصفهان هستند. برخی شرکت‌های دانشبنیان اصفهان از داشتن تیم تخصصی در حوزه صادرات و تجارت بی‌بهره‌اند؛ این در حالی است که مهارت در فروش و بازاریابی تضمین‌کننده بقای این شرکت‌های فناور به شمار می‌رود. زمزمه‌ها حاکی از این است که حتی برخی شرکت‌های دانشبنیان هنوز در زمینه استفاده از نرم افزارها و سامانه تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز ضعف دارند؛ این‌ها مشکلاتی است که به‌واسطه بهره‌گیری از نیروی انسانی متخصص حل و فصل می‌شود و این نیروی انسانی ماهر از دانشگاه‌ها باید تأمین شود. همین چند وقت پیش بود که مهدی طغیانی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی در اظهارنظرهایش گفت: «از هر سه نفر دارای مدرک لیسانس به بالا یک نفر بیکار است که عدد قابل توجهی است.» از هفت‌هزار شرکت فناور و دانشبنیان در کشور، 700 شرکت معادل 10 درصد از آن‌ها در استان اصفهان فعال هستند. فعالیت 700 شرکت فناور در استان می‌تواند بستری برای جذب نیروی تحصیل‌کرده از دانشگاه‌ها باشد. در این راستا تقویت همکاری دانش‌بنیان‌ها برای بهره‌گیری از نیروی متخصص ضروری به نظر می‌رسد. در این بین از آنجایی که بازاریابی و تجارت اصلی‌ترین نیاز شرکت‌های فناور است، استفاده از نیروی انسانی متخصص در این حوزه می‌تواند به رونق فروش شرکت‌های دانشبنیان کمک کند. اگر مدیران نیروهای متخصصی جذب کنند که توان اجرایی خوبی داشته باشند، بتوانند بازار هدف را تجزیه‌وتحلیل کنند و از روش‌هــای علــمی استفـــاده کنــنـد، 70 درصد موفقیت خود را تضمین کرده‌اند.
فناورها بازارسنجی نمی‌کنند!
براساس اطلاعات فعالان بخش خصوصی، یک یا دو درصد از صادرات کشور به روش دانشبنیان و نوآورانه صورت می‌گیرد و سایر بخش‌های صادرات به شکل سنتی انجام می‌شود. در این بین شرکت‌های فناور استان از بازار و اقتصاد استان و کشور سهم کوچکی دارند. توسعه و تجاری‌سازی طرح‌های دانشبنیان اصفهان ضرورت دارد و برای تحقق این مهم زیرساخت‌های بازاریابی و توسعه بازار باید در شرکت‌های دانشبنیان اصفهان تقویت شود و این شرکت‌ها بدنه مدیریتی خود را به لحاظ بازرگانی قوی کنند که این وظیــفه برعهــده مدیــران شـــرکت‌های دانشبنیان اصفهان است. همین چند وقت پیش بود که محمد شفیعی، عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت دانشگاه اصفهان در گفتوگو با اصفهان‌زیبا ضعف بازاریابی را یکی از ضعف‌های ساختاری دانش‌بنیان‌های اصفهان اعلام کرد و این‌طور گفت: «بـــرخـــی از شرکت‌های دانشبنیان برای تبدیل ایده به محصول، حتی بازارسنجی هم نکرده‌اند؛ به‌عنوان‌مثال برخی از آن‌ها لباس فضانوردی تولید می‌کنند بدون اینکه در نظر بگیرند خریدار برای این لباس‌ها دارند یا خیر.» استادیار دانشکده مدیریت پردیس فارابی تهران بیان می‌کند: «دانش‌بنیان‌ها باید دانش کسب‌وکار و فروش و دانش بازار بین‌الملل را داشته باشند تا بتوانند به بازار ورود پیدا کنند. اگر منتظر حمایت پارک‌های علم و فناوری و صندوق توسعه بمانند، این پروسه برایشان زمان‌بر می‌شود.»
تشکیل قرارگاه برای تحقق اقتصاد دانشبنیان
این موارد در بین مشکلات مختلف دانش‌بنیان‌های اصفهان دانه‌درشت‌ترند. از آنجایی که دو حوزه گردشگری و دانشبنیان جزو اولویت‌های استان قرار گرفته‌اند متولیان اصفهان قرارگاه اقتصاد دانشبنیان را راه‌اندازی کرده‌اند. امیررضا نقش، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری اصفهان در اظهارنظرهایش گفته است که این قرارگاه به ریاست استاندار تشکیل شده و سه کمیته زیرمجموعه دارد تا مشکلات شرکت‌های دانشبنیان برطرف شود. از سوی دیگر استاندار اصفهان نیز در صحبت‌هایش تأکید کرده است که «در جلسات قرارگاه باید از کلی‌گویی پرهیز کرده و به صورت عملیاتی مشکلات در سطح استان برطرف شود.» مرتضوی درباره نحوه عملکرد قرارگاه این را هم گفته است که «در جلسات قرارگاه قرار نیست ما تولیدکننده باشیم، بلکه قرارگاه قرار است تسهیل‌کننده فرایندهای تولید برای شرکت‌های بخش دانشبنیان باشیم، وظیفه ما در این‌جا سیاست‌گذاری است و ایجاد شرایطی است که فعالیت‌های دانشبنیان بهتر تسهیل شود.» نیاز شرکت‌های دانشبنیان به فضای اداری و کارگاهی و ترویج فرهنگ اقتصاد دانشبنیان، نبود شناخت جامعه هدف از نقش‌آفرینان این عرصه از جمله چالش‌هایی است که در این قرارگاه احصا شده است. باوجود این تفاسیر تمامی ارگان‌ها در استان باید جهت سرعت‌بخشی به تحقق اقتصاد دانشبنیان فعالیت کنند و شرکت‌های دانشبنیان را به عنوان بخشی از این زیست‌بوم در نظر بگیرند.
