دیگر از دورانی که شهر جولانگاه خودروهای کوچک و بزرگی باشد که تنها برای جابه‌جاکردن یک یا دو سرنشین در خیابان‌ها و اتوبان‌ها رفــت‌وآمــد کنــنــد، در کشورهــای پیشرفته جهان گذشته است. حالا دنیا با شتابی چشمگیر به سمت جایگزینی انسان به جای خودرو در شهرها به پیش می رود! اولین کنفرانس ملی «شهرهایی برای مردم» با محوریت برنامه‌ریزی، طــراحــی و مــدیــــریــت شــهــری، محیــط‌زیــست انــســانــی و توسعه پایدار، مدیریت اجتماعی و فرهنگی شهر، مهندسی ترافیک، حمل‌ونقل و زیرساخت‌های شهری، شهر خلاق و صنعت گردشگری، اقتصاد شهری، برند سازی و هویت شهری و با محوریت ویژه رهیافت‌های توسعه پایدار شهری در وضعیت شیوع ویروس کرونا از سوی اداره مطالعات و پژوهش شهرداری رشت و مشارکت دانشگاه گیلان برگزار شد.
ضرورت حرکت شهرها به سمت انسان‌محوری
در بــخــشــی از این کنــفـــرانــس، «مهدی حسن‌زاده»، مشاور توسعه حمل‌ونقل پاک، در نشستی با محوریت روش‌های توسعه شهرهای انسان‌محور به سخنرانی پرداخت. او آمارهای مختلفی از اقدامات شهرهای بزرگ و مهم جهان در راستای کاهش استفاده از خودروی شخصی در شهر ارائه کرد و افزود: «در حال حاضر آمار تولید خودرو در جهان کاهش چشمگیری دارد که نشان می‌دهد سیاست اداره شهرها به‌جای خودرومحوری به سمت انسان‌محوری تغییر کرده است؛ درعوض، سهم سفرهای درون‌شهری با دوچرخه و پای پیاده در جهان بسیار زیاد شده و مدیران شهری به دنبال ایجاد زیرساخت‌های لازم برای ترغیب شهروندان به استفاده از این حمل‌ونقل پاک هستند.»
او از فرانسه به‌عنوان کشور پیشرو در این مسیر یاد کرد و گفت: «دوران شیوع کرونا فرصت بسیار مناسبی بود تا این کشورها سیاست‌های خود درزمینه کاهش استفاده از خودروی شخصی را نهادینه کنند؛ چراکه مردم رغبتی به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند مترو، اتوبوس، تراموا و… نشان ندادند؛ بنابراین یا باید به استفاده از خودروی شخصی فکر می‌کردند یا دوچرخه. اما مدیریت شهری چنان برنامه‌ریزی کرد که فرهنگ استفاده از دوچرخه یا پیاده‌روی جایگزین خودروی شخصی شود.»
حسن‌زاده بابیان اینکه برنامه دنیا تا سال 2035 بر اساس افزایش تولید دوچرخه و اسکوتر تدوین شده است، خبر داد: «در حال حاضر شهرهای دنیا با سرعتی چشمگیر در حال ایجاد زیرساخت‌های لازم برای ترویج استفاده از دوچرخه در میان شهروندان هستند. در این میان، کشور هلند پیشروی بسیار زیادی نسبت به سایر کشورها داشته است؛ چنانکه این مسئله بر کاهش آمار مرگ‌ومیر و تصادف‌ها در این کشور نیز تأثیر چشمگیری داشته است.»
این مشاور توسعه حمل‌ونقل پاک از انواع روش‌های حمل‌ونقل پاک و پایدار نیز سخن گفت و توضیح داد: «این روش‌ها بر مبنای دو رکن پیاده‌مداری و تقویت زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری در شهرها ایجاد شـــده‌انـــد. چنانکه با ایجاد پیاده‌راه‌ها، بهسازی پیاده‌روها، ایمن‌سازی گذرگاه‌های اصلی شهر، تقویت مسیرهای دوچرخه‌سواری و ارائه تسهیلات لازم مانند پارکینگ، دوچــرخــــه‌بــنــد، رمـــپ‌هــای عبور دوچرخه، دوچرخه‌های اشتراکی و… به ترویج این فرهنگ کمک زیادی کرده‌اند.»
او از تدوین برنامه‌های شهری بر اساس میکروموبیلیتی (حمل‌ونقل پاک و سبک) نیز سخن گفت و افزود: «هر وسیله نقلیه پاک با کمتر از 500 کیلوگرم میکروموبیلیتی محسوب می‌شود که در حال حاضر شهرهای بزرگ جهان آن را در تدوین برنامه‌های خود جای داده‌اند.»
حسن‌زاده خطاب به مدیران شهری گفت: «متأسفانه اداره شهرهای ما در دهه‌های اخیر بر مبنای خودرومحوری صورت گرفته که اشتباه بزرگی بوده است. اکنون باید همه برنامه‌ریزی‌های شهری به سمت انسان‌محوری پیش بروند تا عرصه برای رفت‌وآمد خودروهای شخصی کمتر شود. باید امکان پارک خودرو در خیابان‌ها از شهروندان گرفته شود و به‌جای آن خیابان‌ها به جای مناسبی برای پارک‌های محلی، پیاده‌رو و مسیر دوچرخه‌سواری تبدیل شوند.»
به گفته او، کاهش آلودگی صدا، آلودگی هوا، ترافیک و افزایش سلامت شهروندان از نتایج قابل‌توجه چنین رویکردی خواهد بود که کمک شایانی به اقتصاد شهر نیز خواهد کرد.
شهرداری‌ها ناچار به استفاده از فناوری هستند
در بخش دیگری از کنفرانس ملی شهرهایی برای مردم، نشستی با محوریت شهر هوشمند برگزار شد. در این نشست «مسعود موسوی»، مؤسس کارخانه نوآوری گیلان، از ضرورت توجه ویژه شهرداری‌ها به استفاده از ظرفیت چشمگیر کارخانه‌های نوآوری سخن گفت و تأکید کرد:«متــأســفــانــه هنوز شهرداری‌های ما از اهمیت و حساسیت این موضوع آگاه نیستند و چنانکه باید، درصدد استفاده از ظرفیت فناوری، نوآوری و خلاقیت برای اداره شهر برنیامده‌اند.»
او افزود: «امروز شهرهای ما با معضل‌هایی لاینحل مواجه هستند که مدیران شهری می‌توانند با جذب ایده‌ها و استارتاپ ها در کاخانه های نوآوری این معضل‌ها را حل کنند؛ پس باید از طبقه خلاق شهر که ایده‌هایی نو برای اداره شهر دارند، حمایت شود.»
در ادامه، «سینا عطایی»، پژوهشگر شهری، نقش شهرداران در اکوسیستم نوآوری شهری را امری مهم قلمداد کرد و گفت: «فرایند توسعه شهر بدون استفاده از ظرفیت نوآوری و فناوری محال به نظر می‌رسد. شاید امروز برخی از شهرداری‌ها این ضرورت را احساس نکنند؛ اما قطعا در آینده‌ای نزدیک با این مسئله روبه‌رو می‌شوند.»
او در پاسخ به این پرسش که با توسعه کارخانه‌های نوآوری چطور می‌شود درزمینه شهر هوشمند فعالیت کرد، توضیح داد: «مراکز نوآوری و به‌طورکلی، طبقه خلاق تأثیرهای زیادی بر روند توسعه شهر دارند. هرچه تعامل با طبقه خلاق بالاتر برود، دانش آن‌ها به سمت شهر سرریز می‌شود و زیست اجتماعی بهتری را برای شهروندان شکل می‌دهد. اگر کارخانه‌های نوآوری بتوانند ارتباط خود را با شهروندان افزایش دهند، تأثیر مستقیم بر کیفیت زیست آن‌ها خواهند داشت. بنابراین برای داشتن شهری هوشمند ناچار به تعامل با طبقه خلاق شهر هستیم.»
حکمرواییِ هوشمند رکن سوم شهر هوشمند است
او درباره اینکه آیا می‌توان در کنار شهر و شهروند هوشمند، شهرداری هوشمند هم داشت، تأکید کرد: «قطعا حکمروایی هوشمند، رکن سوم جریان رسیدن به شهر هوشمند است که با در برگرفتن همه ابعاد مختلف، نگاهی راهبردی به آینده دارد. شهرداری‌ها در همه جهان هزینه‌های زیادی را برای اداره شهر متقبل می‌شوند و برای کاهش این هزینه‌ها ناچار به استفاده صحیح از نوآوری و فناوری هستند.»
