«مادر بی‌سیم،» مستندی درباره اولین‌زن تاکسی‌ران اصفهان
زهرا نیازی سازنده مستند کوتاه «مادر بی‌سیم» به تهیه‌کنندگی سیدمحسن طباطباییپور فیلمی درباره اولین زن تاکسی‌ران اصفهان و بخشی از چالش‌های زنان در این شهر ارائه کرده است. او درباره ساخت این فیلم می‌گوید: «هروقت رانندگان تاکسی بانوان را کنار خیابان می‌دیدم با خودم فکر می‌کردم آن‌ها چقدر ملموس نبض شهر را در دست دارند و با مردم کوچه‌وبازار در تماس هستند؛ تا اینکه به سمت ساخت مستندی بر مبنای زندگی یکی از این زنان رفتم.» نیازی ادامه می‌دهد: «در فرایند ساخت این مستند حدود هفت‌هشت‌ماه تحقیق میدانی صورت گرفت و در این جریان، نقاط مشترکی بین خودم و شخصیت اصلی (مادربی سیم) دیدم که اولین زن تاکسی‌ران اصفهان است و حس کردم آدم صادق و پرقدرتی است. بعد از چندماه به مرحله تولید رسیدم و آقای طباطباییپور تهیه‌کنندگی فیلم را برعهده گرفتند. تصویربرداری حدود 18جلسه به طول کشید.» این مستندساز که زنان را موضوع آثار خود قرار می‌دهد، درباره ویژگی‌های مشترک این آثار می‌گوید: «تمام فیلم‌های من به‌هم شبیه‌اند. همگی درباره زنانی است که در بخشی از زندگی با شکست روبه‌رو می‌شوند؛ اما مقاومت کرده و از صفر شروع می‌کنند و دوباره روی پا می‌ایستند و حتی الگوی دیگران می‌شوند. این نقطه‌عطفی است که در زندگی همه آن‌ها وجود دارد؛ از ویولت در فیلم «زن در سایه ام‌اس» تا مریم در «زندگی کور» نیست که با وجود اینکه به کوری نزدیک است؛ اما شور زندگی چنان در او زنده است که ازدواج می‌کند و بچه‌دار می‌شود. حتی زنده‌یاد مهین موسوی نمونه بارز این مقاومت است که سه‌بار در برابر سرطان مقاومت می‌کند. در خانه‌روشنان هم زن در فضایی پر از آلودگی، تاریکی، اعتیاد و فقر چراغ را روشن نگه می‌دارد و کم‌کم به زنان دیگر هم کمک می‌کند تا روی پای خودشان بایستند. تمام این زنان دردها و رنج هایی دارند؛ اما دردشان را به کار بزرگ تبدیل می‌کنند؛ همانطور که توران میرهادی می‌گوید غم بزرگ را به کار بزرگ تبدیل کن.» او که معمولا زنان عادی و نه زنان شناخته‌شده را موضوع آثار خود قرار می‌دهد، دراین باره می‌گوید: «من همیشه سراغ زنان کوچه‌وبازار می‌روم و این آخری که اصلا راننده تاکسی است و شاید بیش از هر کس دیگری نبض شهر را در دست دارد. زیرا من با این افراد به‌شدت احساس راحتی می‌کنم و فکر می‌کنم این قبیل زنان ادای زندگی کردن را درنمی آورند بلکه واقعا زندگی می‌کنند.»
زندگی یک نخبه علمی سیاسی در «از ریاضت تا سیاست»
مستند «از ریاضت تا سیاست» ساخته امین عباسی و به تهیه‌کنندگی مهدی مطهر، دیگر فیلم حاضر از اصفهان در بخش نیمه‌بلند جشنواره امسال سینماحقیقت است. داستان این فیلم درباره زندگی یک نخبه علمی سیاسی است. امین عباسی درباره آن می‌گوید: «دکتر ابراهیم اسرافیلیان در دنیای علم عنوان نامزدی مرد علمی جهان را به یدک می‌کشد و از افراد برجسته در دنیای سیاست است؛ اما نه در دنیای سیاست و نه در دنیای علم نام و اثری از ایشان نیست. همین موضوع بهانه ساخت مستندی از زندگی ایشان شد تا وقایع حساسی را که باعث حذف ایشان از دنیای سیاست و کناره‌گیری‌شان شد تشریح کنیم و در این مستند واقعه مک فارلین را که باعث حذف هشت تن از نمایندگان از جمله دکتر اسرافیلیان از سیاست شد بررسی کنیم.»
«شاهمراد»؛ روایت زندگی فرمانده
مستند «شاهمراد» ساخته صفی‌الله حسینی و به تهیه‌کنندگی اسدالله اسدی و محصول مرکز مستندسازی عمومی ذوب‌آهن اصفهان نیز امسال در بخش بلند سینماحقیقت حضور دارد. کارگردان این مستند درباره ساخت این فیلم می‌گوید: «ذوب‌آهن اصفهان همیشه در راستای مسئولیــــــت‌های اجتماعـــــی‌اش در همه حوزه‌ها از حوزه‌های فرهنگی تا هنری، ورزشی و اقتصادی ورود داشته است و این بار هم پشتیبانی‌کننده این کار شد که به روایت زندگی شهید محمدعلی شاهمرادی پرداخته که به عنوان فرمانده شاخص هنرمند و عشایر و جانشین تیپ 44 قمر بنی‌هاشم در دوران دفاع مقدس حضور داشته و نقش او را در انقلاب و دفاع مقدس بررسی کرده است.» حسینی ادامه می‌دهد: «کار پژوهش فیلم‌نامه این فیلم سال 97 آغاز شد و چندماه به طول انجامید. بعد از آن نزدیک به 50ساعت مصاحبه ضبط و ثبت کردیم و با توجه به اینکه منابع آرشیوی غنی در اختیار نداشتیم، خواستیم کار متفاوتی انجام دهیم و صحنه‌ها را بازسازی کنیم. فیلم‌نامه تابستان 99 نوشته شد و ما بخش‌هایی از آن را بازسازی کردیم. بازسازی از آبان آغاز و به آذر ختم شد. اما شروع کار ما در بازسازی با محدودیت‌های جدی کرونایی هم‌زمان شد. ما برنامه‌ریزی کرده بودیم که بخش‌هایی را در موزه دفاع مقدس و در استان‌های مرزی مثل خوزستان و کردستان ضبط کنیم؛ اما محدودیت‌های کرونایی این اجازه را به ما نداد و مجبور شدیم در شهرستان لنجان، شهرهای نجف‌آباد، اصفهان و استان چهارمحال و بختیاری لوکیشن‌هایی را برای ضبط انتخاب کنیم. این مسائل باعث شد که نتوانیم هنروران زیادی را به صحنه بیاوریم و همه موارد را پوشش دهیم؛ اما به هرجهت نزدیک به 500 نفر، به ما در این پروژه کمک کردند و تلاش کردیم بازسازی‌ها نزدیک به روایت مصاحبه‌شوندگان باشد و چیزی حذف و اضافه نشود. بخش‌های قابل توجهی از فیلم به شکل پلان سکانس است و علاوه بر روایت مستند، یک روایت داستانی هم دارد.» او در پایان به جای خالی چنین مستندهایی در اصفهان اشاره می‌کند و می‌گوید ظرفیت کار زیادی در اصفهان وجود دارد.
«اکس نیهیل؛ یک تراژدی اقتصادی»
«اکس نیهیل، یک تراژدی اقتصادی» به کارگردانی محمدرضا نیرومند دیگر اثر بخش بلند در جشنواره امسال سینماحقیقت است. موضوع اصلی این فیلم بحث اقتصاد و تورم‌های پیدرپی و بی‌ارزش‌شدن پول ملی به ویژه در سال‌های اخیراست. نیرومند درباره ساخت این اثر می‌گوید: «انگیزه ساخت این فیلم از یک دغدغه شخصی می‌آید. من دانشجوی کارگردانی بودم که بحث گرانی‌های پیدرپی برایم دغدغه شد. پس از آن حدود یک سال و نیم برای این فیلم پژوهش کردم؛ چون مسئله بسیار پیچیده بود و در نهایت بعد از 2 سال و نیم کار به خروجی رسید. مدت کار 80 دقیقه است و از فرایند خلق پول در بانک‌ها آغاز می‌شود و بعد دوره اول ریاست‌جمهوری روحانی را که ما فکر می‌کردیم تورم پایین است بررسی می‌کند و به دوره بعدی و جهش شدید قیمت می‌پردازد. تأمین مالی آن هم توسط مؤسسه روایت فتح انجام شده است. »
او درباره نحوه پرداخت این فیلم به موضوع نیز می‌گوید: «در تحقیقاتمان به این نتیجه رسیدیم که دو مسئله بر بی‌ارزش‌شدن پول ملی اثرگذار است؛ یکی ارز و نرخ آن و مدیریت بازار ارز و دیگر بحث بانک‌ها و خلق پول در آن‌ها که باعث رشد نقدینگی و بی‌ارزش‌شدن پول می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «ما در این مستند بر این بحث متمرکز شدیم که نظام بانکی و بانک مرکزی با سیاست‌گذاری نادرست چطور باعث افزایش نقدینگی و توزیع ناعادلانه پول می‌شود که در عمل بی‌عدالتی ساختاری ایجاد می‌کند و منجر به ضرر کارگر و کارمند و سود بیشتر سرمایه‌داران می‌شود. این موضوع را در فیلم بررسی کردیم و در پایان هم راه حل‌های ایجابی برای عبور از این مسئله داده‌ایم.»
آشکارسازی ابعاد تازه‌ای از اشغال ایران در «ایران، سه پاره»
مستند «ایران، سه پاره» به کارگردانی مهدی الیاسی و تهیه‌کنندگی او و فاطمه جواهرساز نیز روایتگر مقطعی از تاریخ معاصر ایران است که در بخش کوتاه جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت امسال حضور دارد.
به گفته الیاسی، مبنای خلق این مستند، پژوهشــــــی گستــــــرده بر اسناد تاریخــــــی تجارت‌خانه محمد ابراهیم‌بن‌محمد تاجر اصفهانی بوده است. این مستند با بررسی به تقریب 20هزار سند تاریخی کوشیده تا ابعاد جدیدی از اشغال ایران در جنگ جهانی اول و دلایل مرگ‌ومیر صدها هزار ایرانی را آشکار کند. پیش‌تولید ایران سه‌پاره حدود سه‌ماه طول کشید.
الیاسی می‌گوید: «زمستان 98 بود که بررسی اسناد تجارت‌خانه محمد ابراهیم تاجر اصفهانی شروع شد و فهرست‌نویسی این اسناد تقریبا یک سال و دوماه طول کشید. پیش‌تولید، تولید و پس‌تولید این فیلم مستند نیز نزدیک به یک سال و هفت ماه به طول انجامید.» او می‌گوید: «این فیلم 25جلسه تصویربرداری شده، اما به دلایلی، برخی از مصاحبه‌ها و تصاویر اصلا در فیلم استفاده نشده است. در این فیلم حدود 20هزار سند تاریخی بررسی شده که این اسناد شامل نامه‌ها، بارنامه‌ها، رسیدهای گمرک و… بوده است.»
