به گزارش اصفهان زیبا؛ همایش «میراث پدری؛ تجلیل از احیاگران و سرمایه‌گذاران بافت و بناهای تاریخی شهر اصفهان» دوشنبه، 12 تیرماه با حضور مدیران ارشد اصفهان و فعالان صاحب‌نام حوزه حفاظت، مرمت و بهره‌برداری از بناهای تاریخی، در خانه مشروطیت اصفهان برگزار شد.
در گفتوگو با محمدعلی ایزدخواستی، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان، که متولی برگزاری این همایش بود، از دلیل و روند برگزاری این همایش، اهداف و کارکردها و آینده‌ای که مدیریت شهری برای چنین رویدادهایی متصور است، پرسیدیم و سعی‌مان این بود که این مصاحبه راهنمایی باشد برای فعالان، دغدغه‌مندان، صاحبان و سرمایه‌گذاران بناهای تاریخی شهر اصفهان.
پوستر همایش میراث پدری چهار لوگو را بر خود داشت؛ شهرداری اصفهان، شورای اسلامی شهر اصفهان، وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان. هدف از این همکاری برای برگزاری چنین همایشی چه بود؟
چند هدف را مدنظر قرار داده بودیم؛ اول اینکه برای سرمایه‌گذاران و مدیران مسئله بُردبُردبودن سرمایه‌گذاری در حوزه احیای بناهای تاریخی را تبیین و تأکید کنیم که در راستای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی می‌توان به حوزه احیای بافت تاریخی هم توجه ویژه داشت.
این کار از یک‌سو با مرمت و احیای خانه‌های تاریخی به حفاظت از بناها و بافت تاریخی منجر می‌شود و از سوی دیگر فرصت مغتنمی در اختیار سرمایه‌داران قرار می‌دهد که بتوانند از گنجینه‌‌های ارزشمند شهر بهره‌برداری کنند.
به نظرم مابه‌ازای خانه‌های تاریخی، سرمایه‌گذار نیز در اصفهان داریم؛ فقط باید اطلاع‌رسانی جامع و درستی صورت بگیرد تا مردم با این نوع از سرمایه‌گذاری و مزایای معنوی و مادی‌اش آشنا شوند.
یکی از بخش‌های همایش، نمایشگاه خانه‌های تاریخی آماده واگذاری بود. بر هر تابلو، مشخصات خانه‌ها و عکس‌هایی از آن‌ها ترسیم شده بود تا مهمانان پیش از ورود به سالن همایش از وجود چنین خانه‌هایی آگاه شوند. چه رویکردی در تعریف این بخش داشتید؟
دلیل برگزاری نمایشگاه، ارائه بسته‌های پیشنهادی به سرمایه‌گذاران بالقوه بود و البته اینکه یکی از اهداف همایش، نشان‌دادن مطلوب بودن خانه‌های تاریخی و امکان نقش‌آفرینی آن‌ها در زندگی معاصر بود.
با نمایش عکس‌ها و ویدئوکلیپ‌هایی از خانه‌های تاریخی مرمت‌شده، سعی کردیم زیبایی‌ها و مطلوب‌بودن این فضاهای کمترشناخته‌شده سرمایه‌گذاری را به مردمی که قدرت تملک دارند نشان دهیم و آن‌ها را برای سرمایه‌گذاری ترغیب کنیم.
معتقدیم فراهم‌کردن بستر آشنایی عمیق سرمایه‌داران با سرمایه‌گذاری بر خانه‌های تاریخی می‌تواند به حفاظت از این بافت بینجامد. اگر نتیجه این نمایشگاه وارد چرخه مرمت‌شدن خانه‌های مذکور باشد، ما به هدفمان نایل شده‌ایم.
خود من به‌عنوان یک روزنامه‌نگار حوزه میراث و گردشگری بارها با پرسش‌های مختلفی از سوی سرمایه‌داران روبه‌رو شده‌ام؛ پرسش‌هایی مثل اینکه چطور خانه تاریخی پیدا کنیم و سرمایه‌گذاری را انجام دهیم یا خانه‌ها را می‌فروشند یا باید اجاره کنیم؟ مرمتگران مناسب و طرح مرمت را از کجا بیاوریم؟ چه قوانینی وجود دارد و از چه کمک‌هایی برای احیای خانه می‌توانیم بهره‌مند شویم؟ از همه مهم‌تر اینکه چگونه می‌توان مجوز مرمت گرفت؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها در همایش میراث پدری چه تدبیری اندیشیده بودید؟
یکی از نکاتی که مطرح شد، این بود که خیلی‌ها ممکن است علاقه‌مند احیای خانه‌های تاریخی باشند؛ اما سازوکارها را ندانند و مطلع نباشند که می‌توان خانه‌های تاریخی را تملک و مرمت کرد و به‌عنوان دفتر کار یا فضاهایی با کاربری اقامتی و گردشگری و خدماتی موردبهره‌برداری قرار داد.
ما با برگزاری این همایش سعی کردیم به ساده‌ترین صورت ممکن، این مسیر و فرآیند سرمایه‌گذاری را که برای خیلی از علاقه‌مندان مبهم بود، روشن و شفاف کنیم تا اگر سرمایه‌داری علاقه‌مند به فعالیت بود بداند که مراحلی از خریداری خانه و اخذ مجوزهای قانونی تا مرمت و بهره‌برداری پیش رو دارد و در همه این مراحل جایی به نام سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان می‌تواند به او کمک کند.
به عبارت دقیق‌تر، اگر سرمایه‌گذاری بخواهد در راه احیای یک‌خانه تاریخی قدم بردارد، می‌تواند به سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان رجوع کند.
این سازمان هم می‌تواند مشاوره‌های تخصصی به افراد علاقه‌مند ارائه کند و هم می‌تواند به نمایندگی از فرد متقاضی همه مراحل از یافتن خانه مناسب، تملک بنا، اخذ مجوزهای قانونی، طراحی طرح مرمت، برنامه‌ریزی و اجرای عملیات مرمت را با کمک نیروهای زبده‌ای که در اختیار دارد، انجام دهد.
به‌عبارتی سرمایه‌گذار از صفر تا صد فعالیت را به عهده این سازمان که ماهیتی عمومی و جایگاهی ویژه در مدیریت شهری دارد، می‌گذارد و سپس بهره‌برداری را انجام می‌دهد.
یکی از مسائلی که سرمایه‌گذاران بارها به آن اشاره کرده‌اند، روند سخت یا گنگ تملک و احیای بناهای تاریخی است. در همایش هم شهردار اصفهان از تعریف مسیر وی‌آی‌پی در شهرداری اصفهان برای سرمایه‌گذاری در بافت تاریخی شهر خبر داد. چقدر زمان برگزاری همایش برای اطلاع‌رسانی و ایجاد مطالبه برای تسهیل این موضوع فکر شده بود؟
پای‌کارآوردن مدیران ارشد، صف و ستادی شهرداری، میراث فرهنگی و دستگاه‌های مرتبط و مطالبه برای تعریف راهکارهای تشویق و ترغیب سرمایه‌گذاران به احیای بناهای تاریخی، یکی از اهداف اصلی همایش بود و به نظرم برای هرکدام از ما در هر جایگاهی که هستیم مسئولیتی در این زمینه تعریف شد.
از افرادی که در حوزه‌های فرهنگی و اطلاع‌رسانی فعالیت می‌کنند، خواسته شد که اطلاع‌رسانی جامع به جامعه صورت گیرد تا مردم از وجود خانه‌های تاریخی آگاه و برای سرمایه‌گذاری در این حوزه ترغیب شوند.
از سوی دیگر، تکلیفی هم برای مدیران بود که موانع قانونی را رفع و مشوق‌های قانونی را تعریف کنند؛ بنابراین این همایش می‌تواند نقطه عطفی در عرصه حفاظت و احیای خانه‌های تاریخی باشد؛ نه صرفا این همایشی که 12 تیرماه در خانه مشروطه برگزار شد، بلکه همایشی که روند مستمری دارد و به جریانی تبدیل می‌شود که شاید نقطه آغازش را بتوانیم همایش برگزارشده بدانیم.
در این همایش در سه بخش از احیاگران یاد شد؛ اول در بخشی که عکس و اسامی آن‌ها روی پرده نمایش داده می‌شد. دوم، در بخش تجلیل‌ها که به شش نفر لوح یادبود و تندیس اهدا شد و سوم در بخش سخنرانی آقای شهردار که وقت به احیاگران داده شد تا آن‌ها اول سخن بگویند. تعداد مدیران و احیاگرانی که روی صندلی‌های دوطبقه سالن نشسته بودند هم قابل‌توجه بود. لطفا درباره این حضور و انتخاب افراد توضیح بدهید؟
اهمیت‌دادن به سرمایه‌گذاران و احیاگران خانه‌های تاریخی برای ما بسیار مهم بود و هدف این بود که در این نقطه، توسط شخص شهردار و مدیران ارشد به آن‌ها خسته‌نباشیدی گفته شود و مایه دلگرمی باشد.
از تعدادی هم تجلیل شد تا دیگران هم برای فعالیت بیشتر ترغیب شوند. به عبارتی، تأکید شد که کار فرهنگی و پسندیده‌ای که برای شهر اصفهان انجام داده‌اند و سختی‌هایی که متحمل شده‌اند، از دید مدیران ارشد شهر به دور نمانده است.
معتقدیم مسئله تجلیل از کسانی که در حوزه حفاظت از مواریث فرهنگی شهر تلاش می‌کنند باید با جدیت دنبال شود تا فرهنگ حفاظت و احیای بناهای تاریخی در جامعه جاری و ساری شود.
همان‌طور که افرادی در هلال‌احمر برای حفاظت از جان انسان‌ها داوطلب می‌شوند، می‌بایست در اصفهان داوطلبانی برای حفاظت از بناهای تاریخی داشته باشیم که به میزان توانایی‌شان به میدان بیایند. می‌توان گفت این همایش به نحوی، نقطه‌ای برای ترسیم این موضوع هم بود.
در همایش شش تقدیر هم انجام شد؛ اما افراد بسیار بیشتری حضور داشتند که فعالیتهای مهمی هم در این زمینه انجام داده بودند. دلیل انتخاب تقدیرشدگان را لطفا توضیح دهید.
یک گروه انتخاب وجود داشتند که تقدیرشدگان را بر اساس معیارهای مختلف، انتخاب کردند. از عباس انگوری‌زاده، مؤسس و بنیان‌گذار بیمارستان و دارالشفای حضرت زهرای مرضیه (س) به دلیل فعالیت در حوزه احیای خانه تاریخی لباف اصفهان به‌عنوان مرکز اجتماعات فرهنگی و مذهبی تقدیر شد.
احمد تولا، به‌دلیل احیای حمام تاریخی قاضی با کارکرد اصیل و بازتعریف میراث ناملموس حمام ایرانی لوح تقدیر دریافت کرد.
نام محمدعلی مجیری به خاطر بهره‌گیری از ظرفیت هنرهای سنتی ایران در خلق فضاهای معاصر و احیای حمام مجیر با کاربری اصیل در میان تقدیرشدگان قرار گرفت. از محمدباقر مهنام به دلیل فعالیتهای ارزنده در حوزه احیای خانه تاریخی خان‌نشین تقدیر شد.
همچنین نام محمدرضا قانعی، مؤسس شرکت مهندسان مشاور معمار و شهرساز پلشیر به جهت فعالیت در حوزه حفاظت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی اصفهان و احیای خانه‌های صفوی، پلشیر و دالان جهان با کارکردهای فرهنگی و هنری در میان تقدیرشدگان بود.
از خلیفه‌گری ارامنه اصفهان و جنوب ایران هم به‌دلیل سرمایه‌گذاری در ایجاد و گسترش زیرساخت‌های گردشگری محله جلفا، حفاظت و احیای خانه‌های تاریخی با کارکردهای فرهنگی، هنری و گردشگری و ایجاد موزه‌های نو برای شهر اصفهان تقدیر به عمل آمد.
از صحبت‌ها به این نتیجه رسیدم که شما تعریف بلندمدت و مستمری برای این همایش دارید. هدف از این کار چیست؟
بله؛ این همایش باید به یک برنامه مستمر تبدیل شود و امیدواریم روزی بتوانیم شاهد برگزاری حراجی خانه‌های تاریخی در شهر اصفهان باشیم؛ جایی که خانه‌های تاریخی به‌خوبی شناسایی و ارزش‌گذاری شوند، صاحبان خانه‌ها در کنار سرمایه‌گذاران قرار بگیرند و بتوانند به راحتی با بالاترین قیمت ممکن ملکشان را به فروش برسانند و در سبد سرمایه‌گذاری‌ها هم قرار بگیرند.
به‌این‌ترتیب اگر از یک خانه فقط یک خشت هم باقی مانده باشد، همه متوجه می‌شوند که ظرفیت احیا وجود دارد؛ چون جریان قدرتمند مسائل و حرکت‌های اقتصادی خلق شده است.
کمی هم درباره مقدمات برگزاری همایش صحبت کنیم.
مجموعه اتفاقات بسیار زمان‌بری پیش از همایش انجام شد و تقریبا یک سال این اقدامات طول کشید. بیش از یکصد خانه تاریخی شناسایی شدند و مورد بازدید و عکاسی قرار گرفتند.
با مالکان هم صحبت و هماهنگی شد و لیست 30خانه تاریخی را که آماده فروش بودند، استخراج کردیم؛ از خانه‌های متروکه گرفته تا آن‌ها که مرمت شده و آماده واگذاری بودند.
این پایگاه داده در همایش در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گرفت؛ البته ما می‌توانیم و باید هر بار این لیست را به‌روزرسانی کنیم و روند شناسایی و در جریان تملک و احیا قرارگرفتن خانه‌های تاریخی را به‌صورت رسمی تعریف کنیم.
درباره سرمایه‌گذاران زیاد صحبت کردیم. اما در سوی دیگر ماجرا، صاحبان خانه‌های تاریخی هستند. چه نگاهی به این حوزه وجود داشت؟
بله؛ بسیاری از کسانی که خانه تاریخی دارند، نمی‌دانند با آن چه کنند. فقط می‌دانند که به خاطر ثبت‌شدن خانه نمی‌توانند تخریبش کنند؛ ولی از جریان اقتصادی هم دور مانده‌اند.
تلاش می‌کنیم این افراد بدانند که یک راه‌حل و کانال رسمی وجود دارد که می‌تواند به نجات‌بخشی خانه و منتفع‌شدنشان کمک کند. این زیرساخت به‌واسطه همایش، در سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان ایجاد شد.
میز خدمت حوزه شهرسازی را هم در حاشیه همایش راه‌اندازی کردیم تا کسانی که در حال مرمت خانه‌های تاریخی هستند مشکلاتشان درزمینه صدور پروانه و… را مطرح و پیگیری کنند.
فرم‌هایی هم در اختیار همه شرکت‌کنندگان قرار گرفت تا مسائل را مکتوب اعلام کنند و ما ظرف 15 روز، این مشکلات و مسائل را به مرجع اصلی (شهرداری، معاونت شهرسازی، شهرداری‌های مناطق و یا اداره کل میراث) منتقل و نتیجه پیگیری را اعلام کنیم؛ به عبارتی این یک مسیر ویژه است برای کسانی که می‌خواهد وارد فرآیند مرمت بناهای تاریخی شوند.
این اصل خیلی مهم است که همه از جمله مدیران بپذیرند کسانی که می‌خواهند وارد حوزه مرمت شوند، دارند خدمت ماندگاری به شهر تاریخی می‌کنند و به همین نسبت هم باید موردتوجه قرار بگیرند و شرایط خدمت برایشان مهیا و تسهیل شود.
باید ببینند که نظام مدیریتی شهر و استان به این افراد به چشم کسانی که حافظان و پاسداران میراث اصفهان هستند، نگاه می‌کند و دغدغه حل مسائل و مشکلات آن‌ها را دارد. به‌این‌ترتیب است که فرهنگ حفاظت از بنای تاریخی در شهر نهادینه می‌شود.
مهم‌ترین مسئله در چنین همایش‌هایی این است که بتوانیم تعداد کنشگران عرصه حفاظت از بناهای تاریخی شهر را افزایش دهیم.
هر چه این کنشگران افراد مؤثرتری باشند و از زمره مدیران، سیاست‌گذاران و کارگزاران یا از جامعه سرمایه‌گذاران و توانمندهای اقتصادی یا اصحاب رسانه، حفاظت و احیا بیشتر امکان‌پذیر می‌شود.
بنای تاریخی نیز به نقطه اجماع و همکاری و اقدام مشترک همه ما بدل می‌شود که این یک موفقیت برای جامعه است.
