به گزارش اصفهان زیبا؛ در این نوشتار قرار است درباره چیستی گرافیک فرهنگی و مذهبی به بررسی بنشینیم؛ اما در ابتدای بحث توضیحاتی در خصوص گرافیک مذهبی و فرهنگی خواهیم داشت.
هنرمندان مسلمان، هرگز نتوانسته‌اند نسبت به واقعه عظیم کربلا بی‌تفاوت باشند و فرهنگ غنی عاشورا در طول تاریخ تأثیرهای بی‌بدیل و غیرقابل‌انکاری بر هفت هنر گذاشته است. پوستر هیئت، یکی از ابزارهای رسانه‌ای و هنری است که در خدمت فرهنگ غنی عاشورا و هیئت قرار گرفته است. پوستر هیئت، بیرق و شعاری برای تبلیغ حقایق ارزشمند است.
پوستر همانند گنبد که مهم‌ترین نماد حرم است، نمای بیرونی هیئت و جلوه‌گر زیبایی‌های آن است. پوستر به‌عنوان ویترین هویت یک هیئت، کارکردی مهم و حیاتی دارد و از قضا برخی اوقات از نقش ویترین‌بودن درآمده و خود هویت‌ساز می‌شود.
از قضا پوستر در خانواده گرافیک و گرافیک هنر مادر است؛مادر تمامی هنرهای تجسمی و نمایشی. علاوه بر آن رایج‌ترین محصولات فرهنگی ماحاصل این هنر است؛ پس طراحی گرافیک سنگ محک خوبی برای نقد بصری و تولیدات فرهنگی ماست.
حال با توجه به مهم‌بودن گرافیک، اعمال نظرهای سفارش‌دهندگان و همکاران فرهنگی در عرصه گرافیک مذهبی باعث زحمت طراحان و گاهی باعث ازبین‌رفتن زحمتشان می‌شود!
پوستر چیست؟
در یک تعریف ابتدایی پوستر «رسانه‌ای است مرکب از تصویر و متن که حاصل پیام مشترکی هستند برای مخاطب».
پوستر یکی از سنتی‌ترین رسانه‌های ایرانی برای انتقال پیام است. ارزان‌بودن، در دسترس‌بودن، نقش مادری برای سایر رسانه‌ها و … باعث شده است اولین گزینه‌ای باشد که برای اطلاع‌رسانی هیئت به آن فکر می‌کنیم؛ با این وجود و متأسفانه با گسترش تبلیغات هیئت‌ها درفضای شهری و بیلبوردهای شهری و همه‌گیرشدن «خودطراح‌پنداری» بیشتر دست‌اندرکاران این فضا شاهد تولید پوسترهایی هستیم که به هیچ عنوان برازنده عنوان خودش نیست!
پوسترهایی که عملا چیزی جز عنوان و نام مداح وسخنران در آن دیده نمی‌شود. طرفداران این سبک پوسترسازی برای هیئت‌ها یک دلیل عمده برای این نوع پوسترسازی دارند: اطلاع رسانی یا انتقال پیام! اما ما ادعا داریم دوستان عزیز در فهم این کارکرد دچار اشتباه شده‌اند.
منظور از کارکرد پوستر که انتقال پیام است، نام سخنران، زمان و مکان مراسم نیست! بی‌ارزش‌ترین و پایین‌ترین سطح پیامی که پوستر به مخاطب منتقل می‌کند، همین پیام‌ها هستند.
با توجه به گسترش فضای تبادل اطلاعات و شیوه‌های متنوع، متکثر و ارزان و ساده «اطلاع‌رسانی» باید کمی بیشتر روی این کارکرد مهم پوستر فکر و تأمل کرد. در ادامه کمی بیشتر بحث را باز می‌کنیم. اتفاق «برند» شدن برای یک مجموعه فرهنگی وقتی می‌افتد که ما علاوه بر خدمات منحصربه فرد به مخاطبان، یک تصویر خوب، منطقی و عاقلانه و مداوم از خودمان ارائه بدهیم. این تصویر باید پیوسته و حساب‌شده باشد. پوستر و اقلام تبلیغی مجموعه‌ها وظیفه ارائه این تصاویر را بر عهده دارند.
خوشا قدیم!
همگی ما در کاشی‌های قدیمی سردر خانه‌ها، پارچه‌های گلدوزی‌شده هیئت‌ها و… کتیبه‌های بسیار زیبایی را مشاهده می‌کنیم که نه تنها از نظر ما که علقه عاطفی به آن‌ها داریم، بلکه از نظر مخاطب بیرونی جذاب و زیباست و بسیاری از آن‌ها در موزه‌های خارجی نگهداری می‌شود. با نیم‌نگاهی به این کتیبه‌ها و آنالیز آن‌ها، به نکات جالبی برمی‌خوریم که با درکشان می‌توانیم به درک درستی از چیستی گرافیک دست یابیم.
مشق بصری
با آنالیز این کتیبه‌ها متوجه می‌شویم که این آثار در کلیتی زیبا و درخورتحسین فرم یافته‌اند و جزئیاتی نه تنها بد، که حتی افتضاح از لحاظ خطاطی و نوع اجرا دارند! اگر در حد یک آماتور، خطوط نستعلیق و ثلث را می‌شناسید، با نگاه دقیق جزئیات این آثار را آنالیز کنید تا این ادعا را تصدیق کنید.
حال می‌رسیم به سؤال اساسی و مهم: چرا این آثار با این جزئیات زشت و نازیبا این قدر زیبا و تحسین‌برانگیز هستند؟ جواب این سؤال فهم گرافیک را در پی دارد؛ «سامان‌دهی، چینش و فرم‌بندی این جزئیات ولو نازیبا به گونه‌ای است که یک کل زیبا را شکل می‌دهد.»
پس برای خلق طرحی زیبا باید به منابع تصویری سنتی ایرانی‌اسلامی خود رجوع داشته باشیم و این رجوع محقق نمی‌شود؛ مگر با مشق تصویری.
و اما شهر اصفهان
در اصفهان محصولات گرافیک روند ثابت و خط سیر کیفی ندارند و چه بسا از یک مجموعه فرهنگی پوستر و محصولات گرافیکی خوبی را شاهد باشیم؛ اما این تولید روند ثابتی ندارند.
در ماه محرم سطح کیفی محصولات فرهنگی به نسبت دیگر مناسبت‌های سال بالاتر است؛ از این رو باید اوضاع گرافیکی محرم در شهر اصفهان را جدای از باقی ماه‌ها و مناسبت‌ها بررسی کنیم. در اینجا باید متذکر شویم که مجموعه‌های فرهنگی شهر اصفهان در باقی مناسبت‌های سال، اغلب محصولات گرافیکی سطح پایینی از لحاظ فرم را عرضه می‌کنند.امید است با محوریت مجمع طراحان انقلاب اسلامی «آیه» سطح کیفیت آثار فرهنگی و مذهبی اصفهان بهبود کیفیت و ارتقا پیدا کند.
