شهر بدون مستند مثل خانواده بدون آلبوم است

الزام دستگاه‌های اجرایی مبنی بر مستندنگاری پروژه‌های بزرگ و مهمشان مصوبه‌ای است که مدتی قبل در هیئت دولت به تصویب رسید. اینکه این مصوبه چه زمانی اجرایی خواهد بود و تا چه اندازه می‌تواند به داشتن آرشیو قابل ارجاع کمک کند، موضوعی است که عزت‌الله پروازه از مستندسازان صاحب سبک اصفهان به آن پاسخ داده است. 

تاریخ انتشار: ۰۹:۵۱ - جمعه ۱۴ خرداد ۱۴۰۰
مدت زمان مطالعه: 2 دقیقه

این مستندساز می‌گوید: «ثبت و مستندنگاری پروژه‌ها و طرح‌های بزرگ به دست مستندسازان حرفه‌ای یعنی رویکردی ارزشمند که از تمام مبانی صفرتا صد آن به‌طور مطلوب می‌توان استفاده کرد یعنی از پژوهش، تصاویر و صدای خام گرفته تا تولید یک فیلم مستند خلاقانه و تأثیرگذار که فقط از عهده یک مستندساز حرفه‌ای بر خواهد آمد.»

پروازه می‌افزاید: «این پیشنهاد و ضرورت آن سال‌هاست که از طرف مستندسازان مطرح‌شده و متأسفانه خیلی دیر به این نتیجه رسیده، به عبارتی حتماً می‌بایست بحث ضرورت پروژه‌های ملی مطرح می‌شد تا این نتیجه به دست آید؟! مگر ما تجربه ساخت فیلم‌های ارزشمند و ماندگاری درباره فولاد مبارکه و خط تولید پیکان و موارد دیگری توسط مستندسازان حرفه‌ای مانند کامران شیردل را نداشتیم!؟ و بعد از آن‌ها نیز فیلم‌های مستندی ساخته شدند که به این موارد آرشیوی استناد کردند و برای مخاطب رویداد گذشته را ارائه کردند.»

او بابیان اینکه استان اصفهان پر از پروژه‌های بزرگ و ملی است، تصریح می‌کند: «اگرچه ممکن است دستگاه مربوطه ثبت پروژه را به واحد سمعی و بصری یا به گروه‌های غیر واگذار کنند ولی به نظر من اگر به دنبال فیلم مستند به معنای حرفه‌ای هستند باید با مستندسازان حرفه‌ای تعامل کنند و لازمه این موضوع درک اهمیت فیلم مستند است. اهمیت این مصوبه بیشتر برای دستگاه‌های اجرایی است تا مستندسازان و معمولاً معیار دستگاه‌های اجرایی با طرح‌ها و پروژه‌های که راه‌اندازی می‌کنند و به نتیجه می‌رسانند سنجیده می‌شود و گمان نمی‌کنم مسئول مربوطه از ثبت و مستندنگاری آن بدش بیاید. اگر این مصوبه به مرحله اجرایی برسد مطمئناً آثار ماندگاری بر جای خواهد ماند که سالیان سال می‌توان به آن استناد کرد.»

این مستندساز بابیان اینکه اجرایی شدن این مصوبه زمان‌بر خواهد بود، ادامه می‌دهد: «اولین چیزی که در این مصوبه مطرح‌شده این است که مستندسازانی که شماره نظام صنفی یا نظام سینمایی دارند معرفی شوند یعنی مستندسازانی که به‌نوعی در این زمینه دارای هویت هستند بنابراین هرکسی نمی‌تواند برای تهیه مستند به سازمان‌ها معرفی شود که از این نظر بسیار خوب است، اما متأسفانه یکی از معضلات ما این است که مدیران فرهنگی درباره فیلم مستند شناختی ندارند و نمی‌دانند که یک مستند خوب چه ویژگی‌هایی دارد و فکر می‌کنند هرکسی می‌تواند یک دوربین در دست بگیرد و گزارش تهیه کند و این یعنی مستند! بنابراین وقتی این مصوبه اجرایی شده و الزام‌آور باشد فقط مستندسازان حرفه‌ای باید برای تهیه فیلم‌های مستند به سازمان‌ها معرفی شوند.»

پروازه بابیان اینکه ضعف اصفهان در زمینه مستند چندین برابر پایتخت است، می‌گوید: «چرا ما نباید یک فیلم مستند خوب از اصفهان داشته باشیم و اینکه می‌گویم اصفهان، آن را به هر موضوعی تعمیم دهید. چرا ما نباید به سراغ عکاسان قدیمی برویم که در آرشیو خود عکس‌های قدیمی در حوزه‌های مختلف اصفهان دارند که البته برخی از این عکاسان یا فوت کرده‌اند و با رفتن آن‌ها این آرشیوها نیز نابودشده‌اند! قطعاً وقتی این عکس‌ها و فیلم‌ها درجایی نگهداری و ثبت شود به‌عنوان یک آرشیو هویت بشمار می‌روند و ما به این هویت نیاز داریم. متأسفانه این ضعف وجود دارد و تا زمانی که مدیران با مستندسازان حرفه‌ای شهر همکاری و تعامل نداشته باشند این وضعیت تداوم خواهد باشد و آن‌ها باید درباره ویژگی‌های یک مستند خوب به شناخت برسند که این موضوع نیز در یک پروسه زمانی حاصل می‌شود.»

او تأکید می‌کند: «شهر یا کشوری که مستندسازی نشود مانند خانه‌ای است که آلبوم خانوادگی نداشته باشد. یک آلبوم خانوادگی هویت آن خانواده است و اگر عکس‌ها و فیلم‌های مربوط به شهر ثبت نشود بر اثر گذشت زمان به دست فراموشی سپرده خواهند شد اما در صورت ثبت، قابل ارجاع بوده و برای هویت‌سازی یک شهر خیلی مهم است.»