بیم و امید مشاغل در عصر هوش مصنوعی

به گزارش اصفهان زیبا؛ هوش مصنوعی،‌ مصنوعی از مصنوعات بشر، ده‌ها سال است وجود دارد؛ اما نه به پرسروصدایی این وقت‌ها، به گونه‌ای که آن‌چنان بر سر زبان‌ها بیفتد که ماه‌ها اخبارش در صدر باشد و مایه بیم و امید بشر شود؛ با پرسش‌های بی‌شمار. پرسش‌هایی که شاید برخی از آن‌ها اولین‌بار به شکل اساسی زمانی مطرح شد که رایانه‌ها متولد شدند.

یکی از آن پرسش‌ها متوجه مردمی بود که هویت خود را در شغلشان می‌دیدند؛ زیرا چیزی اختراع شده بود که قرار بود جایگزین چیزها شود. احتمالا کسانی که چرتکه می‌ساختند، آن روز به این فکر افتادند که این اختراع، آن‌ها را از کار بیکار خواهد کرد؛ به‌خصوص وقتی رایانه با ماشین‌آلات ترکیب شد و ربات‌ها را به‌وجود آورد، احتمالا کارگران زیادی از خود این سؤال را پرسیدند که چه زمانی قرار است ماشین‌آلات جای آن‌ها را پیش کارفرما بگیرند.

اما هوش مصنوعی، این پرسش را فراگیرتر مطرح کرده است؛ زیرا این موجود پدیدآمده قادر به انجام کارهایی است که آن‌ها را فقط افراد متخصص انجام می‌دادند. طراحی، تشخیص بیماری، تولید داستان و تولید خبر.
[چه‌بسا همین مطلب را نیز هوش مصنوعی نوشته باشد‌ و شما در حال خواندن متنی تولیدشده توسط ماشین باشید! چه کسی می‌داند؟]

شاید وقت آن رسیده باشد که بتوان این پرسش را دقیق‌تر پاسخ داد؛ البته پاسخ کوتاه این موضوع این‌چنین است: «به‌احتمال‌زیاد، هر شغلی که داشته باشید، در ادامه عصر هوش مصنوعی جایگزین شما خواهد شد؛ مگر موارد محدود.»

اما جواب کامل‌تر نیاز به بررسی دقیق‌تر دارد؛ بررسی مواردی مثل ‌اینکه هوش مصنوعی دقیقا چه کارهایی را می‌تواند انجام دهد یا بهتر این است که بپرسیم دقیقا چه کارهایی را نمی‌تواند انجام دهد؟ مورد بعدی این است که چه زمانی جایگزینی هوش مصنوعی با بشر، توجیه اقتصادی دارد و مواردی ازاین‌دست؟

به‌طورکلی هر کاری که ساختارمند باشد، از طراحی گرافیکی تا تولید داستان، تشخیص بیماری و… قابلیت این را دارد که روزی به‌وسیله هوش مصنوعی انجام شود. اگر بگویید اینکه می‌شود همه کارها، در جواب باید گفت: خیر.

برای مثال، هوش مصنوعی به این زودی‌ها (و چه‌بسا هیچ‌وقت) توان ارائه نظر واقعی و دقیق برای سیاست را نخواهد داشت. شاید بتواند به سیاست‌مداران کمک کند؛ اما نمی‌تواند مشخص کند آیا ‌آموزش رایگان خوب است یا نه؟ رایانه خوب است یا نه؟ جامعه سرمایه‌داری خوب است یا کمونیستی یا هیچ‌کدام؟ کدام شیوه حکمرانی، سلامت روانی جامعه را بیشتر تضمین می‌کند؟ کدام‌یک اقتصاد عمومی را بهتر می‌کند؟ نژاد سفید برتر است یا سیاه؟ عرب برتر است یا عجم یا همه برابرند؟

سیاست اقتصادی باید در خدمت همه باشد یا توجه بیشتری به فقرا داشته باشد؛ همچنین هوش مصنوعی قادر نیست با شما ارتباط عمیق بگیرد. نمی‌تواند جای یک روان‌شناس را بگیرد؛ حتی در تولید داستان‌ها و نوشته‌ها به‌راحتی از عهده تقلید احساسات برنمی‌آید و نمی‌تواند نقطه‌های اوج و فرود را به‌خوبی تشخیص دهد.

به‌طورکلی هرچه جنبه انسانی و صفات انسانی و احساسی بیشتر باشد، هوش مصنوعی در انجام آن عاجزتر است؛ اما هرچه ‌آن کار ساختارمند و روشمندتر باشد، انجام آن توسط هوش مصنوعی شدنی‌تر است. به‌هرحال این موضوع نیازمند آن است که انسان‌های متخصص حداقل تا زمانی که این هوش‌ها دقیق‌تر شوند، بر آن‌ها نظارت کنند.

شاید بتوان گفت خدمات بانکی، حسابداری، بازاریابی، تولیدات، طراحی‌های صنعتی و تحلیل داده‌ها ازجمله مواردی است که احتمالا خیلی زودتر برعهده هوش مصنوعی گذاشته خواهد شد. به‌غیراز این جایگزینی کامل، در بسیاری موارد هوش مصنوعی تبدیل به ابزاری می‌شود که در دست تولیدکنندگان قرار خواهد گرفت؛ البته بیشتر در دست کسانی که در بخش‌های بالایی هرم تولید قرار داشته باشند.

برای مثال، یک نویسنده یا کارگردان انیمیشن، ممکن است بتواند برخی از انیمیشن‌های خود را بدون نیاز به استخدام افراد متخصص نرم‌افزار (مثل تدوینگر و متخصص جلوه‌های ویژه) فقط با دستورهای متنی و ارسال طرح‌های مفهومی از انیمیشن خود، بدون نیاز به سایرین ایجاد کند یا حتی شرکت‌های بزرگ نشر و تولید فیلم (مثل Netflilix یا نمونه‌های ایرانی مثل فیلیمو و نماوا) به شما این اجازه را بدهند تا با داشتن یک حساب کاربری نسبتا ارزان،‌ بتوانید با نوشتن یک داستان چندخطی که در ذهنتان است، یک فیلم سینمایی یک‌ساعته بسازید و به جای بقیه فیلم‌ها، فیلم جدید خود را تماشا کنید.

خبرگزاری‌های بزرگ، با کارمند کمتری می‌توانند خبرهای مهم جهان را رصد کنند و بدون گذراندن زمان زیادی آن‌ها را طبق سیاست خبری خود اولویت‌بندی کرده و برای انتشار آماده کنند. پزشکان با ارسال نتایج آزمایش‌های بیمار خواهند توانست با دقت بیشتر و خطای کمتر بیماری را تشخیص دهند؛ همچنین هوش مصنوعی بهترین دارو با میزان دز متناسب با بیمار را به آن‌ها پیشنهاد خواهد داد. ماشین‌های خودران، صنعت حمل‌ونقل را متحول خواهند کرد.

رانندگان حمل‌ونقل عمومی، به جای صرف وقت، می‌توانند با خرید یک ماشین برای شرکت حمل‌ونقل، در این صنعت شریک شوند. شرکت‌های تولیدی یا خدماتی می‌توانند از هوش مصنوعی برای بخش پشتیبانی خود استفاده کنند.

به‌طوری‌که شاید به‌راحتی برای شخص تماس‌گیرنده مشخص نباشد که فرد پشت تلفن یک انسان واقعی است یا یک هوش مصنوعی تا مشکل مشتری را بفهمد، اگر راه‌حلی داشت ارائه دهد و اگر نیاز به حضور کارشناس بود، زمان دقیق حضور کارشناس را اعلام کند. شاکی و متهم، می‌توانند با توضیح دقیق پرونده و مدارک موجود، بهترین راه‌حل قانونی برای پیروزی در دادگاه را از هوش مصنوعی دریافت کنند.

هرچند رسیدن به این موارد به شکل کامل نیازمند چندین سال زمان است، قطعا بسیاری یا شاید همه این موارد،‌ شغل بسیاری از شاغلان امروز را تحت‌تأثیر قرار دهد.

البته باید در نظر داشت همان‌طور که درنهایت ماشین‌آلات صنعتی باعث شد برخی مشاغل از بین برود، هم‌زمان باعث شد شغل‌های جدیدی پدید آید که تا قبل از آن‌کسی فکر نمی‌کرد چنین شغل‌هایی روزی وجود داشته باشد. با تولید خودرو و هواپیما و کامیون، کاروان‌داری و ساربانی تقریبا از بین رفت؛ اما خلبان و مهماندار و راننده‌ پدید آمدند.

درواقع در طول زمان، افراد در شغل‌های متفاوت و با موضوع جدیدتر مشغول به کار شدند؛ چراکه همان ماشین‌آلات درنهایت نیازهای جدیدی ایجاد کردند؛ البته هوش مصنوعی کمی متفاوت است؛ ولی از این قضیه به‌طور کامل مستثنا نیست؛ هرچند شاید نیازهای جدید و فرصت‌های شغلی تازه با سرعت ازبین‌رفتن شغل‌های قدیمی ایجاد نشود و واقعا به وضعیت بخشی از جامعه در جهان ضربه بزند.

اگر نگران آینده شغلی خود هستید، سه مورد می‌تواند به شما در بهترشدن امنیت شغلی کمک کند: مورد اول، جنبه‌های انسانی کار شماست؛ یعنی اینکه شغل شما چقدر با صفات انسانی (مثل احساسات، سیاست، فلسفه، خلاقیت، علوم دینی و انسانی) آمیخته است.

هرچه این موارد بیشتر باشد، احتمالا امنیت شغلی شما در مواجهه با عصر هوش مصنوعی دوام بیشتری دارد؛ حتی در مواردی مثل صنایع‌دستی یا نقاشی، به دلیل وجود صفات انسانی در تولید، کمتر دستخوش تغییر از طریق هوش مصنوعی خواهد شد.

مورد دوم اینکه، سعی کنید با افزایش تخصص، در بخش‌های بالاتر هرم تولید قرار بگیرید. هرچه در قسمت‌های بالاتر قرارگرفته باشید، احتمال اینکه هوش مصنوعی به ‌جای جایگزینی شما تبدیل به ابزار برای شما شود، بیشتر است.

مورد سوم هم اینکه، سعی کنید ابزارهای هوش مصنوعی مرتبط با کار خود را رصد کنید و زودتر راه استفاده از آن‌ها را فرابگیرید؛ برای مثال، اگر طراح هستید، ببینید امروز کدام ابزارها می‌تواند به کار شما سرعت دهد یا بخش‌هایی از کار را به جای شما انجام دهد. در پایان به‌طور خلاصه می‌توان گفت که فرمول «فلسفه، خلاقیت، تخصص» سه عامل مهم تعیین‌کننده امنیت شغلی در عصر جدید است.