کنترلگری
به این معناست که فردی تمایل بیش از اندازه به نفوذ در دیگران و اعمالقدرت بر آنها داشته باشد؛ بهطوری که همه کارها، رفتارها و اَعمال فرد مقابل، دقیقا بر اساس خواست و علاقه فرد کنترلگر انجام شود. کنترلگری در روابط ما بهصورت پیوسته ایرادگرفتن و تذکردادن، چراچراکردنهای زیاد، بکننکنهای فراوان و بعضا عجیبغریب، نظر شخصی خود را اِعمالکردن، پیوسته راهحلدادن، وارد عملشدن و بهجای طرف مقابل انجامدادن بهویژه در ارتباط با فرزندان کوچک، تهدیدکردن، تحقیرکردن، تعقیبکردن، قهرکردن، محدودکردن، کنترل گوشی و وسایل شخصی، خشم و… بروز و ظهور مییابد.
کنترلگری نشاندهنده خودمحوری و خودخواهی انتقادناپذیری است. گفتنی است که این رفتارها ممکن است خود را در پوستهای جذاب بهنام محبتکردن فراوان نشان دهد.کنترلگری موجب میشود که حلقه ارتباطی ما، بهخصوص همسر و فرزندان یا زیرمجموعه ما دچار اضطراب و سردرگمی و آشفتگی بشود و احساس بیکفایتی کند. همچنین کنترلگری موجب میشود که از رقمزدن رابطهای ایمن جلوگیری کنیم و بهجای اینکه در نقش شخصی ایمن در روابط بینفردی قرار بگیریم، آسیبهای فراوانی به طرف مقابل بزنیم. افزون بر این، شخص مقابل ما برای رهایی از آن موقعیت تلخ و بهناچار به فردی مطیعتر و سازگارتر تبدیل میشود که در حکم عروسک خیمهشببازی ما قرار میگیرد.
اهمیت حفظ استقلال فردی
یادمان باشد که هر رابطهای احترام و حفظ استقلال دوطرفه میطلبد و هر شخصی نیازمند شکلگرفتن درست قدرت تصمیمگیری و رشد سالم است. همچنین، هر فردی باید از همان ابتدای کودکی خودش یاد بگیرد که چطور مشکلاتش را حل کند و با موضوعات جدیدی که سر راهش قرار میگیرد سروکله بزند؛ بنابراین نیاز نیست که ما در هر موضوعی وارد بشیم و نظر خودمان را القا کنیم و راهحل ارائه بدیم. هر فردی متناسب با سن خودش نیازمند تجربیاتی جدید است.
منعکردن از فعالیتها در مواقعی لازم است که خطرهایی جدی، مانند خطر جانی، به دنبال دارد. کنترلگری هیچگاه موجب رشد دیگری نمیشود و هر فرد نیازمند کنترل درونی است، نه کنترل بیرونی. همه ما در ارتباطهایمان نیازمند دیدن و شنیدهشدن و همراهی و همدلی هستیم.
راه صحیح ارتباط از منظر آیات و روایات
امام باقر (ع) میفرمایند: «بزرگ شمارید یاران خود را و به آنها احترام بگذارید و به یکدیگر هجوم نبرید.» در قرآن کریم نیز عامل مؤثر در کیفیت ارتباط رسول خدا (ص) با دیگران را نرمخویی برمیشمارد و عاقبت درشتی را نیز بیان میکند: «پس به [برکتِ] رحمت الهی، با آنان نرمخو [و پرمِهر] شدی، و اگر تندخو و سختدل بودی قطعا از پیرامون تو پراکنده میشدند.»