با توجه به شیوع جهانی سرطان روده، شایسته دیدیم در زمینه تشخیص و پیشگیری از این بیماری با دکتر اعظم تیموری، متخصص بیماری‌های داخلی، فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت‌وگویی داشته باشیم.
در حال حاضر شیوع سرطان روده را چطور ارزیابی می‌کنید؟
شایع‌ترین سرطان دستگاه گوارش در دنیا، سرطان روده بزرگ است؛ ضمن اینکه سومین سرطان شایع در مردان پس از سرطان ریه و پروستات و دومین سرطان شایع در زنان پس از سرطان سینه است.
سرطان روده بزرگ چه علائمی دارد و چطور باید به وجود این بیماری شک کرد؟
در بسیاری از موارد این بیماری بی‌علامت است؛ به همین دلیل توصیه می‌شود همه افراد سالم اجتماع در سن 45سالگی و بالاتر تحت غربالگری قرار بگیرند.سایر علائم عبارت‌اند از: دفع خون یا مدفوع تیره و قیری‌رنگ، کم‌خونی فقر آهن، تغییر در عادت‌های اجابت مزاج، باریک‌شدن قطر مدفوع، درد شکم و دل‌پیچه، اتساع شکم، انسداد روده و… .
چگونه این بیماری تشخیص داده می‌شود؟
با انجام کولونوسکپی، دیدن توده روده بزرگ و نمونه‌برداری
عوامل خطر این بیماری چیست؟
سابقه فامیلی سرطان روده بزرگ، به‌خصوص در فامیل درجه یک
سابقه فامیلی پولیپ‌های روده بزرگ
سابقه پولیپ روده بزرگ در خود فرد
سن بالا (45 سال و بالاتر)
بیماری‌های التهابی روده (کرون و کولیت اولسروز)
چاقی
دیابت
رژیم غذایی غربی مثل مصرف غذاهای سرخ‌کردنی، فست‌فودها و گوشت‌های فراوری شده
مصرف الکل و سیگار
رادیوتراپی شکم و لگن
سابقه پیوند کلیه
بیماری ایدز و…
آیا عوامل محافظت‌کننده و پیشگیری‌کننده هم برای این بیماری وجود دارد؟
بله؛ این عوامل عبارت‌اند از: فعالیت فیزیکی و ورزش منظم، رژیم غذایی پرفیبر شامل میوه و سبزی‌ها، لبنیات، ماهی، قهوه، کلسیم، ویتامین دی و بعضی از داروها نظیر آسپرین و اسیدفولیک و…
غربالگری این بیماری در چه افرادی و چگونه انجام می‌شود؟
در کل جهان توصیه می‌شود عموم مردم از سن 45 تا 75 سالگی غربالگری شوند. اعضای خانواده فرد مبتلا به سرطان روده بزرگ، باید از سن ۴۰ سالگی و یا سنی ۱۰ سال جوان‌تر از بیمار، برنامه غربالگری را شروع کنند.
روش‌های غربالگری شامل موارد زیر است:
حساس‌ترین و دقیق‌ترین آن‌ها کونولوسکپی است که پس از انجام، در صورت طبیعی‌بودن در افراد بدون سابقه فامیلی هر ۱۰ سال باید تکرار شود؛ ولی در افرادی که سابقه فامیلی مثبت دارند و کونولوسکپی نرمال بود، هر پنج‌سال باید کونولوسکپی را تکرار کنند.
کونولوسکپی مجازی به روش تصویربرداری در افرادی که تمایل به انجام کونولوسکپی ندارند، قابل انجام است؛ ولی در صورتی که مشکلی در تصویر دیده شد، لازم است کونولوسکپی انجام دهند. اشکال دیگر این است که خطر مواجهه با اشعه وجود دارد.
روش سوم تست مدفوع است که در مراکز بهداشتی استان اصفهان برای همه افراد با سن 50 سال و بالاتر به‌طور رایگان انجام می‌شود. در صورتی که تست مدفوع از نظر خون مخفی مثبت باشد، آن فرد باید برای انجام کونولوسکپی ارجاع شود و نیاز به تکرار تست وجود ندارد.
اما اگر تست مدفوع از نظر خون مخفی، منفی بود، هر سال باید این تست را تکرار کرد.
توصیه پایانی شما چیست؟
به همه هم‌وطنان توصیه می‌کنیم حتی اگر هیچ علامتی ندارند در صورتی که در سنین 45 تا 75 سالگی هستند، برای غربالگری به یکی از روش‌های ذکر شده مراجعه کنند؛ چراکه هر چه بیماری در مرحله زودتری تشخیص داده شود، علاج‌پذیرتر است.
بسیار عالی