«آستین خالی» مستندی است با محوریت معرفی سردار شهید حاج‌حسین خرازی، فرمانده لشکر 14 امام‌حسین (ع) که حوزه هنری اصفهان به تازگی و با همت گروه فرهنگی هنری رهوا آن را تولید کرده است. این مستند 55 دقیقه‌ای روز گذشته و در ایام سالگرد شهادت شهید خرازی، در سینما ساحل اصفهان اکران و رونمایی شد.
آنچه در ادامه می‌خوانید، گفتوگو با سیدمهدی خیام‌الحسینی، کارگردان این اثر است. سید مجتبی خیام الحسینی، تـهیه‌کننده؛ روح‌الله جوان، مدیر فیلمبرداری؛ عباس محمدی، مدیر تولید و جمال خواجویی، صدابردار این اثر معرفی شده‌اند.
اصفهان زیبا: چرا شهید خرازی؟
سیدمهدی خیام‌الحسینی: ما کلا نسبت به فرماندهان جنگ کم‌لطفی کرده‌ایم و روایت خیلی جامعی درباره آن‌ها نداریم؛ حتی تعداد کتاب‌هایمان هم خیلی چشمگیر نیست. پس طبیعی است شهدا به خصوص افرادی مثل شهیدخرازی برای نسل جوان ما غریب باشند. به عقیده من هرچه برای این افراد کار شود، بازهم کم است. به خصوص شخص شهید خرازی.
هرطور حساب کنیم نسبت به سایر فرماندهان جنگ، آثار قابل توجهی برای حاج حسین خرازی با آن نقش مهم و کلیدی ایشان در طول سال‌های جنگ تحمیلی تولید نشده است و ما عملا تولیدی فاخر برای ایشان نداشته‌ایم.
برای درک این موضوع کافی است شما تنها یک جست‌وجوی میدانی داشته باشید تا متوجه شوید برای یک فرمانده جنگی ما، در طول این سال‌ها تنها چند کتاب مینیمال و چند قسمت مختصر مستند تولید شده است. همین! من فکر می‌کنم با توجه به فضاهای تولید به‌روز و مدرن و با توجه به فضاهای معاصر، به‌روز کارکردن درباره شهدا برکت زیادی دارد.
اصفهان زیبا: مستند «آستین خالی» به کدام وجه از زندگی شهید خرازی پرداخته است؟
سیدمهدی خیام‌الحسینی: شهید خرازی دو ویژگی برجسته در زندگی شخصی‌شان داشته است؛ یکی تواضع و اخلاص ایشان در زندگی شخصی و فردی و دیگری تدبیر ایشان در مسائل نظامی. مستند تلاش کرده به این دو ویژگی بپردازد و آن‌ها را بررسی کند؛ اما موضوع اصلی کار که قالب مستند را تشکیل می‌دهد، مجروحیت شهید خرازی در عملیات خیبر در منطقه طلاییه و عملیات کربلای پنج در شلمچه است.
تقریباعمده مستند حول این محور است. به اضافه بخشی دیگر، که به عملیات فتح المبین و تدبیر شهید خرازی می‌پردازدو به پیروزی این عملیات و آزادسازی بخش عظیمی از مناطق اشغال شده، منجر شد.
اصفهان زیبا: پس این مستند بیشتر به حضور شهید خرازی در میادین جنگی و عملیات‌ها پرداخته و خیلی سراغ خانواده و زندگی شخصی ایشان نرفته است…
سیدمهدی خیام‌الحسینی: تلاش ما بر این بود که این مستند بیشتر حس قهرمانی شهید خرازی را به مخاطب به‌خصوص نسل جوان و نوجوان منتقل کند. در نتیجه تلاش کردیم تا جایی که ممکن است از کلیشه‌ها و حرف‌های تکراری فاصله بگیریم.
اصفهان زیبا: مستند چند دقیقه است؟
سیدمهدی خیام‌الحسینی: 55 دقیقه برای نسخه پخش سینمایی و 52 دقیقه برای نسخه پخش تلویزیونی. البته ما در مراحل پیش‌تولید مستند، حدود 60 ساعت مصاحبه گرفته بودیم که طبیعتا جدا کردن خاطرات شهید خرازی از این حجم مصاحبه بسیار سخت بود؛ لذا سعی کردیم بیشتر خاطراتی را که قالب قصه‌گویی و حس تعلیق دارد و مخاطب را با خود همراه می‌کند و به عبارتی کشش بیشتری دارد، برای این کار انتخاب کنیم.
اصفهان زیبا: چه تعداد مصاحبه در مستند نهایی داریم؟
سیدمهدی خیام‌الحسینی: ما برای ساخت این اثر با 30 نفر از فرماندهان و رزمندگانی که شهید خرازی را درک کرده بودند، مصاحبه کردیم. اما در تولید نهایی مستند از صدا یا صدا و تصویر همزمان 25 نفر از این افراد استفاده شده است. از طرف دیگر با توجه به این که در فرایندمان سعی کردیم از تصاویر آرشیوی هم استفاده کنیم، در حد امکان از صداها و تصاویر استفاده شده است.
اصفهان زیبا: چند نفر از فرماندهان و رزمندگانی را که در این مستند سراغشان رفته‌اید، نام ببرید.
سیدمهدی خیام‌الحسینی: آقای سلمانی، حاج آقا علمیحمدی، سردار واعظ، آقای صادقی، آقای محمود آقایی، آقای رضایی اردستانی، آقای علیجانی و آقای سیدمهدی هاشمی. ما در این مستند تقریبا از همه عزیزانی که فکر می‌کردیم حتی یک خاطره از شهید خرازی دارند، استفاده کرده‌ایم.
اصفهان زیبا: نحوه استفاده از تصاویر آرشیوی در این مستند به چه صورت بوده است؟
سیدمهدی خیام‌الحسینی: به طور معمول از شهدا خیلی آرشیو زیادی موجود نیست؛ ولی خب ما تلاش کردیم آرشیوهایی را استفاده کنیم که با روایت شاهدان و سوژه‌هایی که داشتیم، تکمیل شود. یعنی پرداخت مناسبی نسبت به آرشیوها انجام دادیم.
اصفهان زیبا: برای ساخت این مستند گام اول چه بود؟ از چه جایی شروع کردید؟ اول تصاویر آرشیوی را دیدید، بعد رفتید سراغ آدم‌ها یا نه اول آدم‌ها انتخاب شدند بعد براساس صحبت آن‌ها رفتید دنبال پیدا کردن تصاویر؟
سیدمهدی خیام‌الحسینی: با توجه به اینکه زمان برای تولید آثار مستند کم است، سعی کردیم به صورت کارگروه و موازی، همزمان همه این اقدامات را انجام دهیم، که اگر مثلا نیاز به پژوهش اولیه است حتما به سراغ منابع مکتوب مثل اثر آقای بنی‌لوحی درباره شهید خرازی برویم و آن را مطالعه کنیم. یا اینکه دوستان و رزمندگان را پیدا کنیم و مصاحبه مقدماتی با آن‌ها انجام دهیم و بعد هم شروع به جمع‌آوری آرشیو کنیم.
اصفهان زیبا: ساخت مستند از کی شروع شد و چقدر زمان برد؟
سیدمهدی خیام‌الحسینی: ساخت این مستند حدود دو ماه زمان برد؛ ولی خب از قبل هم تقریبا آرشیومان جمع آوری شده بود. مثلا در حین تولید مستند شهرک دارخویین، بخشی از آرشیو تشییع شهید خرازی در شهرک دارخویین را داشتیم و خب تقریبا کارمان ساده می‌شد. یا مثلا وقتی می‌رفتیم سراغ سوژه‌ها، آن آدم‌ها ما را می‌شناختند و دیگر نیازی به صرف زمان برای معرفی ما و اعتماد آن‌ها به تیم ما نبود. برای همین ساخت این مستند در سریع‌ترین زمان ممکن صورت گرفت.
اصفهان زیبا: فکر می‌کنید «آستین خالی» در معرفی شهید خرازی موفق بوده است؟
سیدمهدی خیام‌الحسینی: با توجه به ریتم تندی که این مستند دارد، فکر می‌کنم توانستیم این اتمسفر را به مخاطب منتقل کنیم.
اصفهان زیبا: در ابتدای صحبتتان اشاره کردید به تولید به روز، و از طرف دیگه غربت شهیدان ما برای معرفی به نسل جدید. چقدر به عنوان کارگردان این اثر دغدغه‌تان بوده و هست که بپردازید به نسل جدید و این که بخواهید واژه شهید خرازی را از غربت دربیاورید؟ چقدر این اثر را بر این اساس تولید کردید که آن آدم‌هایی را که از واژه جنگ، دفاع مقدس و شهید دور هستند، بنشانید پای این مستند؟ چقدر شما و تیمتان برای این موضوع دغدغه مند بودید؟ برای تولید به روز…
سیدمهدی خیام‌الحسینی: باز هم تأکید من بر این است که قهرمانان دفاع مقدس و امثال شهید خرازی زیاد هستند؛ ولی متأسفانه در موردشان کم‌کاری شده است. آن چیزی که دغدغه ماست این است که از کلیشه‌ها دور شویم و از خاطرات شهدا به یک جریان شناسی شخصیت برسیم. معمولا کلیشه‌ها می‌آیند و می‌گویند فلان شهید به نماز و قرآن اهمیت ویژه‌ای می‌داد یا اینکه اهل تواضع بود، هنر ما این است که از این مصادیق به یک جریان شناسی برسیم و آن را به نسل جدید انتقال دهیم.
ما همه تلاشمان را در این اثر کرده‌ایم و ان‌شاءالله در اثرهای آینده هم تلاش خواهیم کرد؛ این که مخاطب به یک جریان‌شناسی و سبک زندگی از این شهید برسد یعنی اگر این شهید توجه به قرآن دارد، مخاطب در آن مستند ببینید این توجهش به قرآن در کجای فرایند زندگی‌اش به دردش خورده است.
اصفهان زیبا: دغدغه فعلی شما….
سیدمهدی خیام‌الحسینی: ان‌شاءالله در گام اول بیشتر و بیشتر به خاطرات درباره شهید خرازی بپردازیم و بتوانیم یک نهضت تولید محتوا درخصوص ایشان در فضای مجازی هم داشته باشیم که به‌طور حتم مثمر‌ثمر خواهد بود.
