تداوم قدرت‌طلبی ژنرال‌های سودان

در سومین هفته درگیری‌های داخلی میان ارتش و شبه‌نظامیان سودان و به‌رغم آتش‌بس‌های متعدد، همچنان صدای انفجار از جای‌جای خارطوم، پایتخت این کشور، شنیده می‌شود.

از روز شنبه شعاع این درگیری‌ها به بیش از هفت شهر سودان (عمدتادر شهرهای اقلیم دارفور و کردفان شمالی) کشیده شده است.

جنگی بی‌سابقه بر سر کسب انحصاری قدرت سیاسی مرکزی بین فرماندهان نیروهای عبدالفتاح البرهان و نیروهای محمد حمدان دقلو که با کودتا علیه دولت در سال 2019 تاکنون بر سودان حکومت می‌کنند و حالا پس از گذشت چندین سال هریک خواهان تسلط کامل بر سودان هستند و با ایجاد یک جنگ داخلی از 15 آوریل تا کنون باعث کشته‌شدن صدها نفر و هزاران زخمی و تعطیلی کامل خارطوم شده‌اند.

اختلاف‌های جاری دو طرف بر سر کنترل مراکز مهم و حساس سودان است و با بالا گرفتن درگیری‌ها بسیاری از خارجی‌های مقیم این کشور ازجمله 65 ایرانی سودان را به مقصد کشورشان ترک کرده‌اند و کشورها و نهادهای بین‌المللی نیز ضمن دعوت از طرفین برای پایان این جنگ خواستار توقف درگیری‌ها در سودان شده‌اند.

کشوری با فساد اداری و اختلاس بسیار فراوان داخلی و همچنین فقر و گرسنگی گسترده که جایگاه سومین کشور بزرگ آفریقا و دومین کشور بزرگ جهان عرب پس از الجزایر را به خود اختصاص داده و تنش‌های داخلی و نوع حکومت و سیاست خارجی آن نیز بر شرایط خاورمیانه تأثیرگذار است.

موقعیتی که سرنوشت سودان را با کشورهای منطقه گره زده و در عین حال تحلیلگران را به بررسی تأثیر شرایط کنونی و آینده سودان بر دیگر کشورهای منطقه خاورمیانه واداشته است.

بی سابقه ترین جنگ داخلی سودان

جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل خاورمیانه، از چشم‌انداز اوضاع داخلی سودان به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید. به بیان این تحلیلگر بین‌الملل دو طرف درگیر در سودان شانس پیروزی برای کسب تمام‌وکمال قدرت را ندارند و احتمال ظهور قدرت سومی نیز وجود دارد.

او با اشاره به اینکه درگیری‌های جاری سودان بی‌سابقه است و این کشور تاکنون چنین جنگ پرتلفاتی را به خود ندیده است، یاآوری می‌کند: درگیری میان دو گروه نظامی در قالب یک جنگ بسیار خونین با خسارات فراوان جانی و مالی در پایتخت سودان و شهرهای مرکزی این کشور بسیار بی‌سابقه است. پیش از این، آنچه در سودان در قالب کودتا اتفاق افتاده، همگی بدون خون‌ریزی گذشته است.

او ادامه داد: تنها جنگ‌های داخلی سودان که طی این سال‌ها از آن‌ها یاد می‌شود، مربوط به دو استان جنوبی و غربی سودان بود که هیچ‌گاه به کل کشور هم کشیده نشد. یکی از آن درگیری‌ها مربوط به استانی در جنوب سودان بود که در حال حاضر نزدیک به ده سال است به کشور مستقلی با عنوان سودان جنوبی تبدیل شده است. استان دارخور نیز از دیگر مناطق در غرب سودان بود که در گذشته گرفتار جنگ داخلی شد.

جنگ برای تسلط بر کل سودان

این کارشناس خاورمیانه ادامه می‌دهد: شرایط کنونی سودان طی دو هفته اخیر بی‌سابقه بوده است. سودانی‌ها تا پیش از این در عرصه قدرت سیاسی مرکزی، چنین درگیری خونینی را تجربه نکرده بودند. هدف از این جنگ، تسلط هر یک از طرفین بر کل کشور است و رویکرد تجزیه‌طلبانه را هیچ‌یک از دو طرف قدرت دنبال نمی‌کنند.

او اشاره کرد: آن‌ها درصدد این هستند که مراکز اصلی تصمیم‌گیری و سیاسی سودان ازجمله صداوسیمای مرکزی سودان، کاخ ریاست‌جمهوری و فرودگاه خارطوم را تسخیر کنند که به دلیل اینکه درگیری‌ها در مراکز پرجمعیت صورت‌گرفته، تا به امروز این جنگ نزدیک به 450 نفر کشته و چهارهزاروپانصد نفر مصدوم بر جای گذاشته است.

او عنوان می‌کند: «جنگ جاری در سودان سبب مشکلاتی برای مردم خارطوم و شهرهای مرکزی سودان ازجمله قطع شبکه آب‌رسانی، کاهش اندوخته‌های غذایی و امکانات رفاهی نیز شده است؛ شرایطی که باعث مهاجرت نزدیک به صدهزار نفر از مردم سودان به کشورهای مجاور شده است.»

چرا جهان از تنش در سودان نگران است؟

قنادباشی با اشاره به اینکه درحال حاضر هرچند کشورهای عضو اتحادیه عرب و اتحادیه آفریقا هم‌زمان با برخی قدرت‌های بین‌المللی خواستار آتش‌بس در یمن شده‌اند و برخی نیز به‌عنوان میانجی برای توقف این جنگ داخلی تلاش می‌کنند، تا کنون این اتفاق رخ نداده است و درگیری‌ها همچنان ادامه دارد، می‌گوید: البته این موضوع را نیز باید مدنظر داشت که متأسفانه برخی طرف‌های خارجی هر کدام درصدد هدایت این درگیری‌ها به نفع خود نیز هستند.

او اشاره کرد: هر کدام از قدرت‌های منطقه‌ای یا بین‌المللی خواستار این هستند که نتایج درگیری‌ها به سمت‌وسویی حرکت کند که منافع آن‌ها هم در آینده تأمین شود. از طرفی، احزاب سیاسی و قدرت‌های غیرنظامی داخلی سودان نیز پیروزی طرفی از درگیری را می‌خواهند که منافع آن‌ها را تأمین کند.

احتمال ظهور مهره سوم برای کسب قدرت

این تحلیلگر خاورمیانه با اشاره به اینکه در شرایط کنونی به نظر نمی‌رسد، هیچ‌کدام از این دو گروه بتوانند قدرت آینده سودان را در اختیار بگیرند، ادامه می‌دهد: «هر دو گروه درگیر جنگ در سودان به اتفاق هم طی چهار سال گذشته مرتکب سرکوب مردم شده‌اند. شرایطی که باعث شده است، مردم از آن‌ها ناراضی باشند؛ به همین خاطر هم این احتمال وجود دارد که مهره سومی در این میان برای کسب قدرت در کشور ظهور کند.»

او می‌افزاید: «در حال حاضرعبدالفتاح البرهان و محمد حمدان دقلو فرماندهانی هستند که از نظر تحلیلگران به مهره‌های سوخته سودان تبدیل شده‌اند. چراکه سال‌ها در سرکوب مردم نقش اصلی را ایفا می‌کردند. لذا گفته می‌شود هم احزاب سیاسی سودان و هم قدرت‌های منطقه‌ای در تلاش برای یافتن مهره سومی هستند تا پس از این درگیری‌ها قدرت را در سودان به دست گیرد.»

تأثیر جنگ داخلی سودان بر منطقه خاورمیانه

به گفته قنادباشی جنگ در سودان و آینده آن تأثیرهای مختلفی بر منطقه خواهد گذاشت. او می‌گوید: «از یک طرف، مصر و دیگر کشورهای همسایه سودان نگران این هستند که تنش‌ها و ناآرامی‌های سودان به آن‌ها نیز کشیده شود و از سوی دیگر، اسرائیل نیز متوجه این موضوع است که اگر نظامیان سودان از قدرت برکنار شوند، روابط نزدیکش با سودان برهم خواهد خورد.

قنادباشی ادامه داد: چراکه سودان اولین کشوری بود که از عادی‌سازی روابط با اسرائیل استقبال کرد و با سلب قدرت از آن‌ها این شرایط تغییر می‌کند. درعین‌حال از آنجا که انتقال قدرت از نظامیان به غیرنظامیان موجب تقویت موضع جبهه مقاومت در سودان می‌شود، این موضوع می‌تواند بر منطقه تأثیرگذار باشد و موقعیت صهیونیست‌ها را به خطر اندازد.

ایشان ادامه داد: تا زمانی که طی چهار سال گذشته نظامیان سودان بر سر کار بودند، سودان هیچ حمایتی از جبهه مقاومت و فلسطین نداشت. هم‌اکنون اسرائیل می‌داند که با کنار رفتن نظامی‌ها در سودان و شکست آن‌ها حکومت غیرنظامی سودان که منتخب مردم این کشور است، مطمئنا به حامیان فلسطین می‌پیوندد.

چه شد که نظامیان سودان بر کرسی قدرت نشستند؟

قنادباشی در پایان با اشاره‌ای به چرایی قدرت گیری نظامیان سودان می‌گوید: چهار سال پیش عبدالفتاح البرهان و محمد حمدان دقلو در سودان علیه حکومت مرکزی این کشور کودتا کردند و ساختار سیاسی آن را با لغو قانون اساسی و مجلس سودان منحل و رئیس‌جمهور این کشور را زندانی کردند. پس از آن، این دو فرمانده نظامی، به حکام اصلی سودان تبدیل شده بودند. در حال حاضر هم آن‌ها بر سر این اختلاف دارند که یکی از آن‌ها در دیگری ادغام شود.

ایشان ادامه داد: قرار بر این بود که 23 فروردین نیروهای واکنش سریع در نیروهای ارتش ادغام شوند و یک نیروی نظامی واحد در سودان به‌وجود آید. اما ایستادگی و مخالفت ژنرال دقلو در مقابل این موضوع باعث درگیری کنونی و آغاز حمله نیروهای واکنش سریع به ارتش سودان شد. هم‌اکنون قدرت‌طلبی ژنرال‌های سودان برای به‌دست‌آوردن انحصاری قدرت ادامه دارد و هر کدام خواستار کسب قدرت کامل سودان به‌صورت انحصاری هستند.