به گزارش اصفهان زیبا؛ ششم اردیبهشت‌ماه امسال، محله جلفای اصفهان پذیرای نمایشگاه عکسی با عنوان «نیم‌قرن تلاش برای احیای جلفای اصفهان» و نمایش مستند قصه جلفا در محل ساختمان مدرسه فرانسوی‌ها (دانشکده هنرهای تجسمی دانشگاه هنر اصفهان) بود که با حضور و سخنرانی مهندس سید محمد بهشتی شیرازی عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری و از رؤسای پیشین سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور افتتاح شد.
این مجموعه شامل تعدادی از آثار استاد مهندس احمد منتظر از خانه‌های قدیمی جلفاست که در دهه پنجاه شمسی به ثبت رسیده و با حضور ایشان و توضیحاتی در خصوص این پروژه به نمایش گذاشته شده است. مهندس احمد منتظر متولد سال 1324 هجری شمسی در اصفهان، به مدت سه سال مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان بوده و خدمات فرهنگی ارزنده‌ای را در راستای حفظ میراث تاریخی شهر اصفهان مدیریت کرد؛ همچنین از سال 1356 به‌عنوان عضو هیئت‌علمی با دانشگاه هنر اصفهان همکاری داشته است.
برخی از فعالیت‌های علمی، تحقیقاتی، فرهنگی و اجرایی ایشان شامل مدیریت طراحی طرح جامع زاینده‌رود و پارک‌های اطراف آن از پل مارنان تا پل بزرگمهر، مدیریت طراحی و اجرای طرح محله جماله اصفهان به‌عنوان نخستین طراحی مرمت شهری تاریخی در ایران، مدیریت مطالعات و طراحی پارک کوهستانی صفه اصفهان، همکاری در مرمت یکصد بنای تاریخی باارزش در استان اصفهان، مدیریت شناسایی سیصد خانه تاریخی در اصفهان، یکی از مؤسسان و پیشگامان استقرار دانشکده پردیس اصفهان در خانه‌های تاریخی جلفای اصفهان و مرمتگر هفت خانه تاریخی صفوی در جلفا برای دانشگاه هنر اصفهان است.
این پروژه در سال‌های دهه پنجاه آغاز شد و به همت مهندس منتظر بسیاری از خانه‌های مسکونی و غیرمسکونی تاریخی جلفا مورد بازدید قرارگرفت و از آن‌ها حدود یک هزار عکس و تعدادی پلان تهیه شد. از میان برخی تصاویر در دسترس، تعدادی از آن‌ها توسط حامد قصری، نویسنده، مستندساز و عکاس انتخاب و جهت نمایش در این نمایشگاه مورد احیا قرار گرفته است.
یکی از نکات حائز اهمیت این پروژه عکاسی و تحقیقی این است که متأسفانه بسیاری از این آثار به‌خصوص در دهه شصت و هفتاد شمسی به دلیل بی‌توجهی مالکان به ارزش تاریخی و فرهنگی ملی این خانه‌ها و همچنین عدم دلسوزی برخی از مسئولان وقت مورد تخریب قرار گرفت و این تصاویر سبب‌ساز و کمک شایانی برای حفظ معنوی و بصری این آثار بوده است.
این مجموعه در وهله اول شامل توضیحاتی درباره تاریخچه این پروژه است؛ همچنین نقشه‌های مطالعاتی از بناهای تاریخی محله جلفا و محل قرارگیری دقیق این خانه‌های تاریخی بر اساس زمان ساخت (صفویه و قاجار) طراحی و به نمایش گذاشته شده است. این نمایشگاه شامل تصاویری از خانه خواجه پطرس ولیجانیان، خانه سوکیاس، خانه هوسپ امیرخان، خانه آقاکمال، خانه درگریگور، خانه میناس کرت، خانه خواجه وسکان، خانه خواجه هوسپ، خانه جانی یاگانی (مارتاپیترز)، خانه کرم‌خان، خانه وارطانس آبکار، خانهی آقانور، خانه ماردیروس یساییان و… است.
این آثار نمایانگر معماری خاص محله جلفا بوده است. اکثر خانه‌های شاخص که متعلق به تجار بزرگ، روحانیان و بازرگانان بوده، معمولا از دو بخش تابستان‌نشین و زمستان‌نشین تشکیل می‌شده و بیشتر آن‌ها در قسمت سایه‌خانه (پشت به آفتاب) دارای زیرزمینی بوده که در آن مواد خوراکی و آشامیدنی نگهداری می‌شده است. برخی از این خانه‌ها سه‌طبقه بود و برخی، فضاهایی مخصوص زنان داشت (مانند خانه داوید که دارای دو حیاط بود و حیاط کوچک جنوب غربی خاص زنان بود). در برخی از این خانه‌ها، حیاط و اسطبلی نیز برای نگهداری حیوانات یافت می‌شده است.
ازجمله آثار به نمایش گذاشته شده، تصویر قصری زیبا مربوط به سال‌های اولیه اقامت ارامنه در جلفا در زمان شاه‌عباس صفوی است که در سال 1375 خورشیدی هنگام ساخت خیابان توحید تخریب شد. نکته تأسف‌بار آنکه ظاهرا این قصر در مسیر پروژه نبوده است و طبق توافق و تبانی بین مالک و پیمانکار پروژه ساخت خیابان به‌عمد مورد تخریب قرارگرفته است. از نکات جالب‌توجه دیگر این نمایشگاه، عکس‌برداری مجدد از خانه‌هایی است که هنوز پابرجا هستند و با کنار هم قرار دادن تصویر قدیمی و تصویر جدید، اثر گذر زمان پنجاه‌ساله در این بناها به نمایش گذاشته‌شده که نمایانگر این است که برخی از این بناها مورد مرمت و بازسازی قرار گفته و برخی نیمه ویران رها شده‌اند.
این نمایشگاه مقرر بود از ششم تا سیزدهم اردیبهشت‌ماه در محل فوق‌الذکر برگزار شود که به دلیل استقبال، تا نوزدهم اردیبهشت‌ماه تمدید شد و بخش دوم این نمایشگاه از تاریخ بیست‌وهفتم اردیبهشت‌ماه تا بیست‌و چهارم خردادماه در محل موزه گرمابه علی‌قلی‌آقا برپاست. برگزاری، حمایت و بازدید از نمایشگاه‌ها و پروژه‌هایی ازاین‌دست، کمکی شایان به آگاهی‌رسانی و اعتلای فرهنگی جامعه می‌کند که خود مسبب ایجاد فضای مطالبه‌گری و علاقه‌مندی به حفظ آثار تاریخی و ملی کشور است.
