به گزارش اصفهان زیبا؛ این روزها انواع و اقسام آمپول‌های لاغری در بازار موجود است و بازار آن حسابی داغ شده است! اما آیا این نوع داروها به‌راستی اثربخش است یا تنها اثر موقتی دارد؟
پاسخ این‌گونه سؤالات را از دکتر منصور ریسمانچیان، عضو انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران جویا شدیم:
میلیون‌ها نفر مشکلات مرتبط با اضافه‌وزن دارند که شامل: دیابت، فشارخون بالا، بیماری قلبی، کبدچرب غیرالکلی، مشکلات مفصلی مانند آرتروز زانو و دیسک کمر و لیست بلند‌بالایی از انواع سرطان هستند، ولی خبر خوب این است که ۵ تا ۱۰ درصد کاهش وزن می‌تواند سلامت را به‌صورت چشمگیری بهبود بخشد.
امکان کاهش وزن بدون مصرف داروست یا خیر؟
تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم می‌تواند منجر به کاهش وزن شود. بااین‌حال، بسیاری از مردم، تنها با رژیم‌غذایی و ورزش نمی‌توانند وزن کم کنند. در بسیاری از این موارد یا اراده کافی وجود ندارد یا اشتها قابل‌کنترل نیست. در این صورت، داروهای کاهش‌وزن می‌توانند مؤثر باشند.
عملکرد داروهای کاهش‌وزن تزریقی چگونه است؟
برخی از افراد، دچار عدم تعادل هورمونی هستند که باعث گرسنگی و هوس‌غذایی زیاد می‌شود. این امر کاهش وزن را سخت‌تر می‌‌کند. داروهای کاهش‌وزن مانند: ویکتوزا(لیراگلوتاید) به‌صورت تزریق روزانه و اوزمپیک(سماگلوتاید) و مونجارو(تیرزپاتید) به‌صورت تزریق‌هفتگی، هورمون‌هایی هستند که بر روی مغز و روده برای کاهش گرسنگی و هوس‌غذایی کار می‌کنند. آن‌ها برای افراد چاق و گروه‌های خاصی که نتوانسته‌اند از طریق رژیم‌غذایی و ورزش به اهداف کاهش وزن خود برسند، تأیید شده است.
مکانیسم عملکرد این داروها بر پایه تقلید از دو هورمون مهم بدن به نام‌هایGLP-1 (پپتید شبیه گلوکاگون۱) وGIP(پلی پپتید مهارکننده معده) است که هر دو نقش مهمی در تنظیم سطح قند‌خون و اشتها ایفا می‌کنند. این داروها منجر به موارد زیر می‌شوند:
کاهش اشتها: این داروها باعث فعال‌سازی گیرنده‌های GLP-1 و GIP در مغز می‌شوند. این فعال‌سازی منجر به کاهش احساس گرسنگی و ایجاد سیری طولانی‌مدت می‌شود. درنتیجه، فرد تمایل کمتری به خوردن غذا و مصرف کالری دارد.
افزایش حساسیت به انسولین: هورمون GIP که توسط دارو تحریک می‌شود، حساسیت سلول‌های بدن به انسولین را افزایش می‌دهد. این امر باعث کاهش سطح قند‌خون و بهبود کنترل دیابت می‌شود.
کاهش تخلیه معده: این داروها سرعت تخلیه معده را کاهش می‌دهد که به معنای کاهش سرعت ورود غذا به روده و کاهش سرعت جذب قندهاست. این ویژگی باعث می‌شود سطح قند‌خون بعد از غذا کمتر افزایش یابد و احساس سیری طولانی‌تری تجربه شود.
تقویت متابولیسم چربی‌ها: با افزایش فعالیت‌های متابولیکی و تنظیم بهتر هورمون‌ها، این داروها به سوختن چربی‌های بدن کمک می‌کنند، درنتیجه به کاهش وزن منجر می‌شود.
درمجموع، این داروها با تأثیر بر سیستم‌های هورمونی مختلف، کنترل اشتها و تنظیم متابولیسم قند و چربی‌ها، به کاهش وزن و بهبود مدیریت دیابت نوع ۲ کمک می‌کنند.
ضمنا داروهای موجود زیر پوست شکم، ران یا بازو تزریق می‌شوند. (داروهای کاهش وزن برای استفاده طولانی‌مدت توصیه می‌شوند.)
آیا داروهای تزریقی کاهش‌وزن مزایایی دارد؟
به‌طور متوسط، داروهای تزریقی نسبت به داروهای خوراکی یا رژیم غذایی و ورزش به‌تنهایی، منجر به کاهش وزن بیشتری می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد کاهش‌وزن به‌طور متوسط بین ۸ تا ۱۵ درصد طی۱۲ تا ۱۸ ماه پس از شروع یک داروی تزریقی اتفاق می‌افتد. فایده دیگر این داروها این است که می‌توانند کمکی برای درمان دیابت نوع ۲ باشند.
داروهای کاهش‌وزن تزریقی چه عوارض و خطراتی دارد؟
شایع‌ترین عوارض جانبی شامل: حالت تهوع، نفخ، اسهال و یبوست است، این عوارض در شروع درمان و با افزایش دوز ظاهر می‌شوند. به‌طورکلی، عوارض جانبی به‌مرورزمان کاهش می‌یابند و در صورت قطع دارو از بین می‌روند. با شروع با دوز کم، افزایش آهسته دوز در طول زمان و خوردن وعده‌های غذایی کوچک نیز می‌توان آن‌ها را کاهش داد یا از آن‌ها پیشگیری کرد.
برخی از عوارض جانبی جدی نادر هستند. افرادی که سابقه شخصی یا خانوادگی انواع خاصی از سرطان تیروئید، مشکلات غدد درون‌ریز، مشکلات مربوط به روده، مشکلات شدید روان‌پریشی یا اختلالات خوردن دارند، در معرض خطر عوارض جانبی جدی هستند. بنابراین قبل از شروع داروهای کاهش وزن تزریقی با یک متخصص مشورت کنید.
چگونه تشخیص دهیم که داروهای کاهش‌وزن تزریقی برای ما مناسب هستند؟
تصمیم برای شروع یک داروی کاهش‌وزن تزریقی بر اساس عوامل مختلفی است که شامل: وزن، سابقه پزشکی و هزینه داروست. بنابراین بهتر است با متخصصان مشورت کنید.
حالا سؤالات و چالش اصلی این است که آیا با همان دوز اولیه، کاهش اشتها ایجاد و ثابت می‌ماند یا بدن به میزان قبلی عادت کرده و نیاز به افزایش دوز است؟
تا چه میزان می‌توان دوز مصرفی را افزایش داد و آیا از میزان مجاز ذکرشده در دستور‌العمل دارو، می‌توان بیشتر افزایش دوز را ایجاد کرد؟ آیا می‌توان این داروها را تا آخر عمر ادامه داد؟ و اگر نمی‌توان چه اتفاقی پس از قطع دارو می‌افتد؟
مشکل اصلی این است که اگر شیوه زندگی تعدیل و تنظیم‌نشده باشد، اتفاقی که به‌صورت معمول می‌افتد، این است که شخص پس از مدتی با دوزهای اولیه، نمی‌تواند اشتها را کنترل کند و مرتب مجبور به افزایش دوز است؛ سپس وقتی به دوز نهایی و حداکثر مجاز رسید، دیگر نمی‌تواند آن را افزایش دهد و بنابراین مجبور به قطع آن می‌شود.
در صورت قطع مصرف دارو، اکثر افراد به‌صورت شدید دچار افزایش اشتها و به دنبال آن، برگشت وزن می‌شوند و چربی‌های ازدست‌رفته به حالت اولیه و در بسیاری از موارد به اعداد خیلی بالاتر برمی‌گردند.
