والدین کمال‌‌گرا و فرزندان شکست‌‌خورده

آیا شما هم از آن دسته کسانی هستید که همیشه تلاش می‌‌کنند هر کاری را به «بهترین» شکل ممکن انجام دهند؟ آیا تمام عمر در پی رسیدن به آن «ایدئالی» بوده‌‌اید که مدام در ذهن خود پرورش می‌‌دهید؟ اگر چنین است، همین حالا با این واقعیت تلخ روبه‌‌رو شوید: هیچ‌‌وقت به «کمال» مطلوب خود نخواهید رسید. /کمال‌‌گرایی

چون هرچقدر هم تلاش کنید کارها را «بهتر» و «کامل‌‌تر» انجام دهید، باز احساس ناکافی بودن خواهید کرد و مجبورید برای اثبات ارزش و توانایی‌‌های خود، بیشتر تقلا کنید.

کمال‌‌گرایی و انواع آن

برخی کمال‌‌گرایی را به معنای تلاش برای موفقیت می‌‌دانند؛ اما واقعیت چیز دیگری است. کمال‌‌گرایی یک ویژگی شخصیتی پیچیده و مخرب است که از میل بی‌‌حد ما به پذیرفته‌شدن و اجتناب از طردشدگی ریشه می‌‌گیرد. به‌طورکلی، کمال‌‌گرایی بر سه قسم است: کمال‌‌گرایی «خودمحور» یا انتظار کمال از خود.

کمال‌‌گرایی «دیگری‌‌محور» یا انتظار کمال از دیگران. کمال‌‌گرایی «تجویزی جامعه» یا این تصور که جامعه و دیگران از ما انتظار کمال دارند. فارغ از همه تفاوت‌‌ها، هر سه نوع کمال‌‌گرایی بر مبنای انتظارهای انحراف‌‌یافته و غیرواقعی از خود یا دیگران استوار است.

نکته مهم دیگر این است که کمال‌‌گرایی فقط ما را فردی مشکل‌‌پسند و سخت‌‌گیر نمی‌‌کند؛ بلکه با گستره‌‌ای از مشکلات روانی جدی مثل اختلال‌های تغذیه، افسردگی، اختلال شخصیت مرزی و افکار خودکشی مرتبط است.

کمال‌‌گرایی، نگاه ما به خود و جهان پیرامونمان را به‌‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌‌دهد و هرروزمان را به کوهی تبدیل می‌‌کند که گاهی بالا رفتن از آن واقعا ناممکن به نظر می‌‌رسد؛ پس گرفتار اضطراب فزاینده و عزت‌‌نفس پایین می‌‌شویم.

نقش والدین در ایجاد کمال‌‌ گرایی

چه چیز باعث کمال‌‌گرا شدن ما می‌‌شود؟ اگرچه نظریه‌‌های بسیاری در باب علل کمال‌‌گرایی مطرح شده است، یکی از مقبول‌‌ترین آن‌‌ها، این است که کمال‌‌گرایی از والدگری ناصحیح ریشه می‌‌گیرد.

اگر بخواهیم جزئی‌‌تر به مسئله نگاه کنیم، سه رفتار عمده از سوی والدین می‌‌تواند باعث کمال‌‌گراشدن فرزندان شود: داشتن انتظارهای بالا و مطالبه‌‌گری افراطی: اغلب والدین استانداردهای بالایی را برای فرزندانشان وضع می‌‌کنند.

اما گاهی این فشار فوق‌‌العاده برای بهترین بودن و کسب موفقیت‌‌های بیشتر، فرزندان را به نابودی می‌‌کشاند. توقعات سطح بالا می‌‌تواند خیلی سریع به کنترل‌‌گری و مطالبه‌‌گری مداوم تبدیل شود.

وقتی فرزندان ما مدام برای رسیدن به استانداردهای غیرواقع‌بینانه در تقلا باشند، کم‌‌کم به این باور می‌‌رسند که هرگز به اندازه کافی، خوب نیستند و هیچ‌‌وقت نمی‌‌توانند رضایت پدر و مادرشان را کسب کنند.

انتقاد بیش‌ازاندازه: وضع‌کردن استانداردهای بالا می‌‌تواند فشار فزاینده‌‌ای به فرزندان تحمیل کند؛ بااین‌‌حال، اینکه استانداردهایمان را پایین بگیریم، ولی مدام در حال نقد و نکوهش باشیم هم به همان اندازه آسیب‌‌زاست.

کودکانی که مدام موردانتقاد والدینشان قرار می‌‌گیرند، در بزرگ‌سالی نیز تصور می‌‌کنند همه از آن‌‌ها انتظار کمال دارند و این مسئله آن‌‌ها را به انسان‌‌هایی ضعیف‌‌النفس و شکست‌‌خورده تبدیل می‌‌کند.

الگوهای کمال‌‌گرایانه: کودکان بهترین مقلدهای جهان هستند. آن‌‌ها دقیقا همان کاری را انجام می‌‌دهند که به چشم می‌‌بینند. وقتی والدین درگیر خودنکوهش‌‌گری شوند و از خودشان انتظارهای فراواقعی داشته باشند، کودکان نیز خیلی زود متوجه می‌‌شوند و از این رفتارهای کمال‌‌گرایانه الگوبرداری می‌‌کنند.

کنارگذاشتن کمال‌‌گرایی کار راحتی نیست و نیازمند یک تجدیدنظر بنیادین در افکار، باورها و رفتارهای فرد است؛ بااین‌‌حال اگر نمی‌‌خواهید زندگی خود و آینده فرزندانتان را تباه کنید، باید این چالش بزرگ را به جان بخرید و در مسیر تغییر چارچوب ذهنی خود گام بردارید.

منبع: psychologytoday.com