قانون چه می‌گوید؟
ماده قانونی یاد شده در ردیف مورد اشاره می‌گوید: اثر عکاسی که با روش ابتکاری و ابداع پدید آمده باشد.
اما اولین سؤالی که در برخورد با این ماده ایجاد می‌شود، این است که آیا آثار عکاسی غیر خلاقانه، با این وصف زیر چتر حمایتی قانون نیستند؟
عکس خلاق و عکس غیرخلاق
با توجه به سال تصویب قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان یعنی سال 48 خورشیدی و با عنایت به اینکه در آن زمان دوربین‌های اتوماتیک و مدار بسته و سیستم‌های امنیتی تصویری به شکل امروزی وجود نداشته‌اند و به طور کلی ربات یا سامانه‌ای که بتواند بدون دخالت انسان و در نتیجه با حذف عامل ذی‌شعور و خلاق به شکل مکانیکی ثبت تصویر کند، وجود نداشته است، پرسشی ایجاد می‌شود از این قرار که قانون‌گذار در حال اشاره به کدام نوع عکاسی است؟ مگر می‌شود عکس غیر خلاقانه هم گرفت؟
پاسخ به این سؤال نیازمند بررسی برخی دیگر از مواد قانونی یادشده است. باید با هم‌پوشانی و کنارهم قراردادن برخی از مواد قانونی در نهایت به این نتیجه برسیم که آثار عکاسی با چه فرض‌هایی در حمایت قانون قرار دارند. از جمله مواد قانونی ذیل:
1-در همان ماده قانونی دوم، در ردیف پنجم به اثر تصویری اشاره شده است؛ بدین شرح: نقاشی و تصویر و طرح و نقش و نقشه جغرافیایی ابتکاری و نوشته‌ها و خط‌های تزیینی و هرگونه اثر تزیینی و تجسمی که به هر طریق و روش به صورت ساده یا ترکیبی به وجود آمده باشد. از آنجایی که یک عکس به هر حال اثری تصویری است، پس می‌تواند در این ردیف قرار داشته باشد.
2-برای نمونه دیگر، ماده پنجم از قانون فوق، آنجایی که به حقوق پدیدآورنده در واگذاری منافع مادی آثار به غیر اشاره می‌کند در ردیف سوم می‌گوید: ضبط تصویری یا صوتی اثر بر روی صفحه یا نوار یا هر وسیله دیگر. همین «ضبط تصویری» می‌تواند از قرائن ثبت عکس روی فیلم یا سنسور دیجیتال باشد. اینجا دیگر به خلاقانه بودن یا نبودن اثر اشاره‌ای نشده است. پس عکس‌های غیر خلاق نیز به شرطی که متعلق به انسان باشند و پدیدآورنده داشته باشند و نتیجه عملکرد دستگاه و ربات نباشند در این ماده قانونی محل پیدا می‌کنند. البته در مورد حقوق مربوط به عکس‌های اتوماتیک نیز در آینده مطالبی عنوان خواهیم کرد. از جمله اینکه آنان نیز به هر حال حقوقی در محرمانگی به نفع مؤسسات و اشخاص حقیقی و حقوقی که مالک سامانه‌های تصویربرداری باشند، خواهند داشت.
3-علاوه بر ماده پنجم بالا، مواد قانونی دیگری نیز به حقوق عکاسی بدون اشاره به نوع و میزان خلاقیت به کار رفته در آن اشاره کرده‌اند. مثلا در ماده شانزدهم همان قانون؛ آنجا که به مدت بهره‌برداری از حقوق مادی آثار اشاره می‌شود، باز هم آثار عکسی را بدون اشاره به خلاقیت به کار رفته در آن‌ها می‌بینیم. بدین شرح:
در موارد زیر حقوق مادی پدیدآورنده از تاریخ نشر یا عرضه به مدت سی سال (50 سال در اصلاحیه‌های بعدی) مورد حمایت این قانون خواهد بود:
1- اثرهای سینمایی یا عکاسی
نتیجه
با بررسی جمیع این مواد قانونی و توضیحات آنان به این نتیجه می‌رسیم که عبارت خلاقانه و ابتکاری بودن و جنبه ابداع داشتن که توسط قانون‌گذار به کار رفته است، نفی‌کننده و از بین برنده حقوق مادی و معنوی اثر عکاسی نیست. چرا که اولا سایر تصریحات قانون در مورد عکس، بدون ذکر مجدد این شروط بوده و ثانیا منطق تصویب این قانون کاملا در تعارض با مشروط‌کردن اثر عکاسی به خلاقانه بودن آن است. بلکه عکس‌های آماتوری و ساده و غیر خلاق نیز به هر حال دارای حقوق مادی و معنوی به نفع پدیدآورنده هستند.
