سال جدایی‌ها
روند جدایی‌ها در سال‌های 96 تا 98 نزولی و تمایل زوجین به طلاق کمتر شده بود؛ اما در دو سال گذشته به ویژه پارسال که رکورد ثبت طلاق را به نام خود زده، آمارها حاکی از رشد این واقعه و زندگی‌های ناپایدار و لرزان است. واکاوی گزارش‌های ثبت احوال حاکی از این است که بیشترین طلاق‌ها در سال‌های اولیه پس از ازدواج رخ داده و زوجین خیلی زود تصمیم گرفته‌اند شیشه عمر زندگی مشترکشان را بشکنند: «در سال گذشته ۵۱ هزار و ۶۵۳ طلاق برای زندگی‌های مشترک با طول مدت ازدواج یک تا پنج سال، ۴۴ هزار و ۴۹۶ طلاق برای زندگی‌های مشترکی با مدت ازدواج پنج تا ۱۰ سال و ۳۱ هزار و ۵۹۴ طلاق برای زندگی‌هایی با طول مدت ازدواج ۱۰ تا ۱۵ سال به ثبت رسیده است.» بنابراین اغلب طلاق‌ها در پنج سال نخست زندگی مشترک رخ می‌دهند که می‌توان بخشی از علت آن را به عدم شناخت کافی دختر و پسر از یکدیگر به هنگام ازدواج معطوف دانست. همین هم سبب شده تا به تازگی انیسه خزعلی که مشاور امور زنان و خانواده ریاست جمهوری است، در گفت‌وگو با «مهر» از طرحی خبر دهد که قرار است به کمک مشاوران مجرب برای کاهش آمار طلاق اجرایی شود تا زنان در چهار سال اول ازدواج به کمک مشاوران زندگی خود را تقویت کنند. اگرچه خزعلی هنوز جزئیات بیشتری از این طرح را رسانه‌ای نکرده، اما بررسی‌ها از تأثیر بسزای مشاوره در منصرف‌کردن زوجین از طلاق و کاهش آمار جدایی‌ها دارد. به گفته بهزاد وحیدنیا که مدیرکل مشاوره و امور روان‌شناختی سازمان بهزیستی کشور است: «۱۶,۶۵ درصد زوجین پس از اخذ خدمات روان‌شناسی و مشاوره از سامانه «تصمیم» در سال جاری از طلاق منصرف شدند و به زندگی بازگشتند.» تصمیم، نام سامانه‌ای است که در سال‌های 1395تا1399 سازمان بهزیستی در مراکز استان‌ها و سپس در شهرستان‌هایی که جمعیت آن‌ها بیش از 50 هزار نفر است، اقدام به راه‌اندازی آن کرد تا با ارائه مشاوره زوجین را از طلاق منصرف و برای ادامه زندگی ترغیب کند. به گفته محمد نفریه، معاون امور اجتماعی بهزیستی نیز «مراکز مشاوره در کاهش میزان طلاق نقش مؤثری ایفا کرده‌اند. براساس نتایج به‌دست‌آمده، طرح فعالیت مراکز مشاوره در سراسر کشور در کاهش روند طلاق بیش از 30 درصد موفقیت کسب کرده که این رقم در برخی مناطق به 50 درصد رسیده است.»
تأثیر مشاوره‌های قبل و بعد از ازدواج در افزایش عمر زندگی مشترک و جلوگیری از وقوع طلاق موضوعی اثبات‌شده است که بسیاری از روان‌شناسان و مشاوران خانواده بر آن صحه می‌گذارند. همچنین نتایج تحقیقی تحت عنوان «بررسی اثربخشی الگوی مشاوره‌های پیشگیری از طلاق بر رضایت زناشویی در ازدواج‌های زودهنگام» که در مجله دانشکده پزشکی دانشگاه مشهد منتشر شده، نشان می‌دهد که «در تعارضات زناشویی و در‌خواست‌های طلاق، مداخله‌های درمانی که جنبه‌های مختلف تعارضات را در بر بگیرد، می‌تواند مثمرثمر باشد و زوجین را نه تنها از طلاق منصرف کند، بلکه رضایتمندی زندگی رادر آنان افزایش دهد. به همین خاطر مشاوران و درمانگران خانواده باید سعی کنند در تعارضات زناشویی با استفاده از رویکردهای مشاورهای تخصصی و بومی تصمیم به طلاق زوجین را خنثی و بعد ازاینکه مراجعان از طلاق منصرف شدند، در جلسات درمانی بعدی روی زمینه‌های تعارض آن‌ها کار کنند و با اصلاح جنبه‌های معیوب آن‌ها به سازگاری زناشویی و افزایش رضایت زناشویی زوجین کمک کنند.»
مهارت‌های ارتباطی را آموزش دهید
کارشناسان می‌گویند یکی از راه‌های مؤثر کاهــش طلاق و دوام‌بــخشی به زنــدگی مــشتــرک افراد، اجــباری‌شدن مشـــاوره‌های قبــل از ازدواج اســت؛ کارشناسان روان‌شناسی مثل احمد پدرام که سال‌هاست در این حوزه فعالیت کرده است. او در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» معتقد است مشاوره قبل از طلاق زمانی انجام می‌شود که زندگی زوجین دچار بحران شده است؛ درحالی که «اگر مشاوره‌ها و مداخلات روان‌شناختی قبل از ازدواج صورت بگیرد و طرفین با مهارت‌های ارتباطی و تفاوت‌های فرهنگی و جنسی و اقتصادی یکدیگر آشنا شوند و یاد بگیرند که باید آن‌ها را بپذیرند و به همدیگر احترام بگذارند، آمار طلاق به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد.»
به گفته پدرام، مشاوره‌های روان‌شناختی حتی در کاهش طلاق‌های توافقی نیز مؤثر است: «توافق دو آدم بر سر یک موضوع می‌تواند ناشی از ناآگاهی و جهل باشد؛ بنابراین با مداخله خانواده‌ها و مشاوران ممکن است زوجینی که به دلایل مختلف با یکدیگر بر سر طلاق توافق کرده‌اند منصرف شوند.» پدرام بیشترین دلیل طلاق‌ها را نداشتن مهارت ارتباطی و عدم آموزش به جوانان می‌داند؛ آنجا که می‌گوید: «حتی در آمریکا نیز تحقیقات نشان می‌دهد که 80 درصد طلاق‌ها به دلیل ضعف در مهارت‌های ارتباطی و آموزش‌ندیدن در این باره است؛ بنابراین مهارت‌های ارتباطی و زندگی از همان کودکی و در مدارس و از زمان بلوغ باید به افراد آموزش داده شود تا آن‌ها با تفاوت‌های همدیگر آشنا شوند و بتوانند پس از ازدواج رابطه سالمی با هم برقرار کنند.»
