در جریان پخش این لایو، ضمن توضیحاتی که درباره اقدامات مرمتی این گروه ایراد شد، نماهای بدیعی از بخشهایی از این کاخ که به واسطه ارتفاع زیاد معمولا دور از دید است، هم مشاهده شد. در ابتدای گفتوگو، هادی الهیاری، به ذکر توضیحاتی درباره ماهیت، وظایف و سابقه اداره امانی میراث پرداخت. بر پـایـه تـوضیـحـات او، کارفرمای اصلی گروه امانی، خود میراث فرهنگی است و همه نیازهای این گروه هم از سوی ادارهکل تأمین میشود.
پایه چنین ساختاری به حدود صد سال قبل بازمیگردد که ضرورت حفظ و نگهداری میراث احساس شد. میان سالهای ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۵ اداره کل باستانشناسی تشکیل شد. تا سال ۱۳۸۴ همه قراردادهای مربوط به مرمت آثار به صورت امانی بسته میشد و هنوز بحث پیمانکاری در میان نبوده و تمام پروژهها زیر نظر اداره امانی اجرا میشده است. در گذشته بیش از چهار صد نفر استادکار و کارگر متخصص به صورت حقوقبگیران ثابت در گروه امانی خدمت میکردهاند. از سال۱۳۸۴ قراردادهای پیمانی افزایش یافته و اعتبارات هم به صورت پیمانی تخصیص داده شدهاند. «با این همه اداره کل امانی پابرجا ماند، هرچند که بسیاری از اساتید ما بازنشسته شدند یا از کشور خارج شده و فعالیت خود را در جایی دیگر ادامه دادهاند.» الهیاری میافزاید که در حال حاضر پانزده تن از اساتید اداره امانی در اصفهان به خدمت مشغولاند.
تزیینات چهلستون، نزدیکترین شکل را به دوره صفوی دارد
کارگاه جبهه شرقی کاخ چهلستون دو هفتهای هست که کار خود را آغاز کرده است. الهیاری با توجه به اهمیت کاخ چهلستون بهعنوان یک میراث ثبتشده جهانی، به نحوه داربستبندی در این کارگاه و تفاوت آن با داربستبندی در محوطههای عادی اشاره میکند و میگوید: «اجرای داربستبندی ظریفی که در اینجا مشاهده میکنید چهار تا پنج روز زمان برد، بستن همین داربست در بیرون روی یک ساختمان جدید چند ساعت بیشتر زمان نخواهد برد.» از فروردین۹۸ طبق بررسیهای مهندس زیرک، مسئول اسبق گروه امانی، مرمت و پاکسازی، شش عدد از دیوارنگارههای موضوعی تالار اجرایی شد. آخـریـن تـابـلـو، تابلوی مهمانی شاهعباس دوم از ندرمحمدخان پادشاه ترکستان، به تازگی و در حدود دو هفته پیش به پایان رسیده است. همچنین تزیینات بالای این تابلو هم مرمت شدهاند.
استاد باباربیع درباره آسیبهای واردشده گفت: «به دلیل مرمت دورهای، در تابلوها آسیب جدیای نداشتیم؛ ولی به طور اجمال آسیبهایی مانند وجود گردوغبار و آلایندهها روی تابلوها وتأثیراتش بر تزیینات، از بین رفتن و سست شدن، پوستهپوسته شدن، ریزش و از بین رفتن لایههای رنگ بر اثر عوامل مختلف متوجه آثار کاخ بوده است. البته تابلوهای اصلی به طور جدی با این آسیبها مواجه نبودهاند و بیشتر تزیینات بالایی تحتتأثیر این عوامل قرار گرفتهاند.» او افزود: «به جز تابلوی جنگ شاه اسماعیل با ازبکها که در آن رنگی روی رنگ اصلی قرار گرفته بود، دخالت دیگری در تزیینات نداشتهایم.» در ادامه توضیحات، فروتن با اشاره به سبک بازگشت به نزدیکترین شکل اصلی که در دوره مرمت ایتالیاییها مورد اجرا قرار گرفته و طی آن رنگها و نقشهای ادوار بعد از صفوی پاک شدهاند گفت: «تزیینات کاخ چهلستون امروزه نزدیکترین شکل را به دوره صفوی دارد.» مطابق توضیحات او شناسایی و مرمت اصولی این بنا از ۱۳۳۰ آغاز شده است. مرمت مجدد هم از سال ۱۳۸۵ پس از بیست سال از آخرین مرمت آن آغاز و به بخش استحکامبخشی و تثبیت رنگ توجه شده است. فروتن افزود: «خوشبختانه وضعیت فعلی چهلستون با وجود فضای نمناک اطراف، حجم بازدیدکننده و مسئله تهویه اینجا، مطلوب است.» و البته این وضعیت مطلوب، ناشی از بازدیدهای دورهای گروه امانی است. اتفاقهایی که برای تزیینات میافتد عمدتا در لایههای رویی رخ میدهد و آستر معمولا دچار مشکل نمیشود.
مهمانی شاهعباس دوم و زوایای پنهانی از تزیینات
بیشترین آسیب مربوط به جدایی لایه رویی از آستر در تابلوی مهمانی شاه عباس دوم و پذیراییاش از ندرمحمدخان پادشاه ترکستان است. پشت چهره شاه عباس آسیب دیده بود که با همت تیم امانی استحکامبندی خوبی روی آن اجرا شده است. نکته جالب درباره این تابلو این بوده که حین مرمت آثاری از نقاشیای که قبلا در جای نقاشی فعلی بوده، مشخص شد. استادان مرمتکار چنین به نظرشان رسیده که با توجه به رنگهای سبز و فیروزهای و ابرسازیها، نقاشی اولیه احتمالا دورنمایی از طبیعت بوده است. چنانچه روزی با تجهیزات و دوربینهای مادونقرمز مناسب بتوان از این تزیینات عکسبرداری کرد، احتمالا جزئیات بیشتری از تاریخچه این تزیینات دستگیرمان شود. البته احتمال دارد که تغییرات توسط خود نقاش اصلی اعمال شده باشد.