به گزارش اصفهان زیبا؛ ضعف مطالعات و تحقیقات بازار در بین شرکت‌های دانش‌بنیان اصفهان مشهود است. تحقیقات بازار یکی از عوامل مهم برای ورود به بازار مقاصد صادراتی به شمار می‌رود.
درواقع با استخراج داده و اطلاعات و همچنین ارتباط آن‌ها با یکدیگر و درنهایت تحلیل آن اطلاعات، می‌توان شناخت مناسبی از نیاز بازار، اندازه بازار و رقابت در بازار کسب کرد.
هدف اصلی در چنین تحقیقاتی، دستیابی به درک صحیح از بازار هدف به‌منظور ورود، تعیین نیازها و خواسته‌های اصلی در بازار هدف و درمجموع تسلط بر روی بازار قلمداد می‌شود.
این تسلط یعنی کشف فرصت‌ها، بررسی مشکلات، پیدا کردن راه‌حل‌هایی برای فروش بیشتر، شناخت رقبای اصلی و خلاصه تحقیق درباره هر موضوعی راجع به بازار هدف که به اوج‌گیری بازاریابی کمک می‌کند.
براساس آماری که از سوی شهرک علمی‌تحقیقاتی اصفهان در اختیار «اصفهان‌زیبا» قرار گرفته، صادرات محصولات دانش‌بنیان اصفهان طی سال گذشته 54 میلیون دلار برآورد شده است.
اطلاعات واضح و به‌روز درباره مقاصد صادراتی محصولات دانش‌بنیان اصفهان وجود ندارد؛ اما این‌طور که متولیان شهرک علمی‌تحقیقاتی اصفهان طی سال‌های گذشته اعلام کرده‌اند، صادرات محصولات و تجهیزات فناورانه شرکت‌های دانش‌بنیان اصفهان در زمینه پزشکی، صنعتی و محیط‌زیستی به اروپا، آسیا و خاورمیانه انجام می‌شود.
فعالیت 700 شرکت فناور و دانش‌بنیان در سطوح مختلف منجر شده تا اصفهان در حوزه دانش‌بنیان رتبه نخست در کشور را داشته باشد؛ ولی برخی موانع باعث می‌شود تا صادرات دانش‌بنیان‌ها آن‌طور که بایدوشاید افزایش پیدا نکند.
برخی شرکت‌های دانش‌بنیان اصفهان از داشتن تیم تخصصی در حوزه صادرات و تجارت بی‌بهره‌اند؛ این در حالی است که مهارت در فروش و بازاریابی تضمین‌کننده بقای این شرکت‌های فناور به شمار می‌رود.
شرکت‌های دانش‌بنیان اگر به دنبال صادرات محصولاتشان هستند، باید در ابتدا بازار هدف خود را بشناسند. ممکن است صدها طرح دانشگاهی وجود داشته باشد، اما هیچ‌کدام بازار خوبی نداشته باشد. منظور از بازار این است که آیا مشتریانی هستند که محصول تولیدی‌شان را خریداری کنند؟
اگر وجود دارند، چرا باید محصولشان را بخرند؟ آیا محصولات این شرکت‌ها ارزش بیشتری نسبت به نمونه‌های داخلی یا خارجی دارد؟
کارشناسان و متولیان حوزه فناوری اما معتقدند که اگر این شرکت‌ها درگیر بازاریابی و مطالعات بازار شوند از وظیفه اصلی‌شان یعنی تولید فناورانه غافل می‌شوند؛ بنابراین باید مجموعه‌هایی کار تحقیقات بازار شرکت‌های دانش‌بنیان را انجام دهند تا صادرات این شرکت‌ها پا بگیرد.
فارغ از موانع داخلی برخی چالش‌ها نیز بیرونی هستند که صادرات محصولات دانش‌بنیان اصفهان را کاهشی کرده است؛ موانعی که دبیر کمیسیون اقتصاد دانش‌بنیان اتاق بازرگانی اصفهان در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» به آن اشاره می‌کند.
سید یاسر معین‌الدینی می‌گوید: آمار مشخصی از صادرات محصولات فناورانه اصفهان در دسترس نیست. همین موضوع باعث شده تا نتوانیم برنامه‌ریزی مشخصی برای توسعه این محصولات در بازار داخل و خارج داشته باشیم.
او تصریح می‌کند: ارزش‌افزوده محصولات فناورانه و خدمات مهندسی و فناوری بالاتر از محصولات عمومی و صنعتی است؛ ولی در کمال تأسف دسته‌بندی مشخصی درباره صادرات این محصولات ارائه نشده است. صرفا آمارهای جسته‌‌گریخته وجود دارد.
معین‌الدینی اذعان می‌کند: یکی از اصلی‌ترین چالش‌های صادرات محصولات دانش‌بنیان بحث انتقال پول است. چالش بعدی موانع اداری است که درباره عموم شرکت‌ها صدق می‌کند و طبیعتا در حوزه فناوری این موانع اداری پیچیده‌تر هم هست. یک‌سری موانع صادراتی هم زیرساختی است؛ مانند ضعف تحقیقات بازار برای کشورهای هدف. مسلم است اگر تحقیقات بازار صورت می‌گرفت صادرات محصولات دانش‌بنیان افزایش می‌یافت.
دبیر کمیسیون اقتصاد دانش‌بنیان اتاق بازرگانی اصفهان خاطرنشان می‌کند: کشورهایی که در حوزه صادرات فناوری و خدمات فنی‌مهندسی موفق هستند از مجموعه‌هایی برخوردارند که کار تحقیقات بازار را برایشان انجام می‌دهند. درواقع مجموعه‌هایی که کار تحقیقات بازار انجام می‌دهند، شرکت‌های دانش‌بنیان را به بازارهایی که مزیت دارند وصل می‌کنند.
او ادامه می‌دهد: بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان آمادگی این را ندارند که تحقیقات بازار انجام دهند و درباره بازارهای مختلف مطالعه کنند تا بتوانند به بازارهای دارای مزیت متصل شوند.
معین‌الدینی عنوان می‌کند: کشورهایی مثل چین، ترکیه و هند یک سیستم همکاری بین حاکمیت و بخش خصوصی دارند و توانسته‌اند این زنجیره را تکمیل کنند. این سیستم‌ها شرکت‌های مختلف دنیا را بررسی کرده و سپس هزینه می‌کنند تا در این کشورها نمایشگاه برگزار شود یا مذاکراتی صورت بگیرد و مدل‌های صادراتی ارائه شود که بر اساس این مدل‌ها تولید فناوری مطابق با نیاز هر کشور انجام شود. ضمن اینکه رایزن‌های اقتصادی که بر حوزه فناوری تسلط دارند می‌توانند در سفارتخانه‌های کشورها فعالیت کنند تا شرکت‌ها بتوانند انتقال فناوری و ارائه خدمات فنی مهندسی را داشته باشند.
دبیر کمیسیون اقتصاد دانش‌بنیان اتاق بازرگانی اصفهان بیان می‌کند: اگر این اتفاقات عملی شود، می‌توانیم شاهد جهش در صادرات فناوری و محصولات دانش‌بنیان شویم. ولی نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم تک‌تک شرکت‌های دانش‌بنیان وارد فضای تحقیقات بازار شوند؛ چون از وظیفه اصلی‌شان که تولید فناوری هست فاصله می‌گیرند. ضمن اینکه بسیاری از متخصصان حوزه توسعه بازار و فناوری و تجاری‌سازی این مدل را توصیه نمی‌کنند.
معین‌الدینی می‌گوید: شرکت‌های صادرات محور می‌توانند به تحقیقات بازار و صادرات دانش‌بنیان‌ها کمک کنند ولی بنده خروجی از فعالیت این شرکت‌ها در اصفهان در رسانه‌ها ندیده‌ام؛ چالش عمده‌ای که در کشور داریم این است که محصولات دانش‌بنیان زیر یک درصد در داخل به فروش می‌رسد. ابتدا باید این چالش را حل‌وفصل کنیم.
