به گزارش اصفهان زیبا؛ مدیریت شهری از دیرباز برای تقویت اقتصادی، هنری و گردشگری اصفهان سفر به دیگر کشورها را مدنظر قرار داده است. تا جایی که به گفته مصطفی نباتی‌نژاد، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان، در اسناد و مدارک شهرداری در فاصله سال‌های 1330 تا 1340 این موضوع مشاهده می‌شود.
این سفرها به لحاظ بازدید از وضعیت کشورها در زمینه‌های مختلف بوده است که پس از موضوع خواهرخواندگی رنگ‌ولعاب می‌گیرد و هم اکنون اصفهان با تعدادی از شهرها در کشورهای مختلف خواهرخواندگی دارد. اما به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر توجه به خواهرخوانده‌ها کم‌رنگ شده است. در این خصوص گفت‌وگویی با مصطفی نباتی‌نژاد، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان، انجام شده است که در ادامه می‌خوانید.
خواهرخوانده‌های اصفهان چه ویژگی‌هایی دارند و با چه معیارهایی انتخاب می‌شوند؟
خواهرخواندگی عهدوپیمانی است که معمولا بین دوشهر برقرار می‌شود که در برخی خصایص اشتراک‌هایی با هم دارند و به دنبال آن، ارتباط‌های خاصی بین این‌گونه شهرها برقرار می‌شود. این ارتباط‌ها در مسیر شناسایی ویژگی‌های هرکدام از شهرها امری بسیار ضروری است.
در پی شکل‌گیری چنین روابطی مراحلی توسط وزارت امور خارجه به‌صورت اجرای تشریفات قانونی انجام می‌شود و عالی‌ترین مقامات دو شهر طی عهدنامه‌ای پیمان خواهرخواندگی را به امضا می‌رسانند. خواهرخوانده‌ها به رسم دوستی اقداماتی را انجام می‌دهند؛ از آن جمله انتخاب نام خیابان یا پارکی به نام خواهرخوانده‌اش.
علت انتخاب چنین عنوانی برای این‌گونه عهدنامه‌ها (خواهرخواندگی) این است که واژه شهر یک اسم مؤنث مجازی است. درنتیجه به آن پیمان خواهرخواندگی می‌گویند. در جو اتمسفر کشورها، شهرهایی مانند اصفهان هستند که به لحاظ فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و هویتی قدمت خوبی دارند و ممکن است به‌جز این خصلت‌ها ازلحاظ شهرسازی و معماری مطابق با شهر اصفهان باشند. این‌گونه شهرها می‌توانند خواهرخوانده اصفهان شوند.
به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر توجه به خواهر خوانده‌ها کم‌رنگ شده است؛ همین‌طور است؟
خیر، این‌گونه نیست. در سال‌های اخیر توجه به خواهرخوانده‌ها کم‌رنگ نشده است. اگر توجه را به نوعی حضور و برگزاری هفته‌های فرهنگی مختلف و متعامل بدانیم، شاید این گفته صحیح باشد. درواقع با افزایش هزینه‌های سفر و کاهش ارزش پول ملی این اتفاق رخ داده است.
در گذشته مجموع سفرها برای خواهرخوانده‌ها اعداد چشمگیری را در بودجه به خودش اختصاص می‌داد و مدیریت‌شهری تمایل بیشتری به این کار داشت. اما در حال حاضر با توجه به هزینه‌های زیاد سفرها که بارش روی دوش شهروندان قرار می‌گیرد، مدیریت‌شهری تلاش می‌کند در این موضوع هدفمندتر حرکت کند.
باید ابتکارهایی همچون «شهروند دیپلمات» تقویت شود تا رویدادها با همکاری و همراهی شهروندان ایرانی ساکن در شهرهای خواهرخوانده‌برگزار شود. این مدل ابتکارها و خلاقیت‌ها می‌تواند در توجه به خواهرخوانده‌ها مؤثر باشد.
آیا شهرهای مطابق با اصفهان تنها به صرف خواهرخواندگی اصفهان انتخاب می‌شوند یا قرار است تعامل و تبادل فرهنگی و اقتصادی بین آن‌ها صورت گیرد؟ اگر این‌گونه است، چرا اتفاق چشمگیری در این زمینه رخ نداده است؟
ما از ظرفیت‌های خواهرخوانده‌ها استفاده نکرده‌ایم و مستندسازی خوبی نیز در ادوار مختلف نداشته‌ایم. نه سفرها درست مستندسازی می‌شد، نه اخبار اطلاع‌رسانی. من بارها به همکارانم در مرکز روابط بین‌الملل شهرداری پیشنهاد دادم که برای هر خواهرخواندگی یک آلبوم تهیه کنید و در این آلبوم از لحظه شروع قرارداد خواهرخواندگی، رویدادهای قبلی و حین انجام کار و بعد از آن و مکاتبات، تفاهم‌نامه و تبادل اطلاعات را ثبت کنید تا بتوانید در آینده از آن‌ها استفاده کنید.
در این آلبوم علاوه بر خواهرخوانده‌ها، سازمان‌های بین‌المللی که شهر و شهرداری اصفهان عضو آن‌هاست، می‌تواند قرار گیرد. شواهد نشان می‌دهد نزدیک به 15 سازمان بین‌المللی نسبتا معتبر مانند متروپلیس، اتحادیه شهرهای تاریخی جهان مانند ویگو، شهرهای هوشمند، بقیه سازمان‌ها، اتحادیه شهرهای آسیایی و بقیه سازمان‌ها وجود دارد.
مقرر شده است طرح‌های پژوهشی خوبی درزمینه بهسازی خواهرخوانده‌ها تدوین شود. درمجموع، طرح پژوهشی خوبی در موضوع سند توسعه‌یافتگی خواهرخواندگی یا به‌گزینی درباره خواهر خواندگی‌ها وجود دارد که در حال تدوین است.
آنچه از خواهرخوانده‌ها شنیده‌ایم تنها یک نام است؛ اما کمتر از تعامل رؤسای شهرها و مدیران شهری این شهرها با اصفهان سخن به میان آمده است؛ چرا چنین است؟
در این موضوع برخی اطلاعات و پیگیری‌هایی وجود داشته است؛ به‌طور‌مثال، شهردار اصفهان طی پیامی عید فطر را به مدیران شهرهای مسلمان در قالب خواهرخواندگی تبریک گفت. ممکن است رویدادهایی درباره خواهرخوانده‌ها داشته باشیم. اگر مجموعه نمایشگاه‌ها و رویدادهای تخصصی هم در شهرها وجود داشته باشد، باید پیگیری کنیم.
تداوم بخشی از این تعامل‌ها منوط به این است که مردم بدانند ما با شهرها خواهرخواندگی داریم تا بتوانیم تعامل‌هایمان را افزایش دهیم. مسئولان دانشگاه‌ها، مدیران صنعت، ورزش و اهالی فرهنگ همه باید با هم تعامل داشته باشند. چراکه این تعامل‌ها تسهیلگر خواهرخواندگی خواهد بود و اگر از سوی «ان‌جی‌او»ها مطالبه جدی داشته باشیم، توسعه خواهرخواندگی بر اساس تعامل‌های اجتماعی شکل می‌گیرد.
به اعتقاد شما علت به‌حاشیه‌رفتن خواهرخواندگی در اصفهان چیست؟
کمیته مشورتی بین‌المللی از ابتدای دوره ششم شورا تشکیل شد. اما متأسفانه سیاست شورا در خصوص خواهرخوانده‌ها مشخص نبود. بخشی از اعضای شورا تصور می‌کردند سفرها صرفا هزینه‌زاست و نمی‌تواند برای اصفهان دستاوردی داشته باشد.
این در حالی بود که من و تعدادی از اعضا چنین ادعایی را قبول نداشتیم و با یکدیگر گفت‌وگو و مباحثه کردیم. شهردار اصفهان نیز دو نوبت در جلسه‌ها شرکت و سیاست‌هایش را بازگو کرد. در نهایت بنده به‌جد پیگیری کردم تا شهرداری لایحه‌ای با عنوان «تشکیل شورای توسعه امور بین‌الملل» را به شورا ارائه دهد و در آن شرح وظایف مشخص شود تا به‌صورت نهاد درآید.
در گذشته چنین نهادی وجود نداشت؟
در گذشته یک نهاد غیر رسمی با عنوان «کمیته امور بین‌الملل» در شهرداری بودکه مصوبه نداشت. اما هم اکنون مقرر شد رئیس شورا و دو نفر از اعضا به‌عنوان ناظر در شورای امور بین الملل حاضر شوند و با حضور شهردار به‌صورت ماهانه جلسه‌های شورای توسعه امور بین‌الملل برگزار شود و اگر لازم باشد مدعوین دیگر از سایر دستگاه‌ها در جلسه‌ها شرکت کنند و نقشه‌راه پیش رود و مسائل عقب‌مانده پیگیری شود.
چه سیاست‌هایی در موضوع تعامل‌های بین‌المللی با خواهرخوانده‌ها دنبال می‌شود؟
موضوع تعامل‌های بین‌المللی با خواهرخوانده‌ها و رویدادهایی این‌چنینی مواجهه فرافعال است. اما در مواجهه منفعلانه هر کسی از هر مکانی و با هر هدفی آمد، منافع خودش را در نظر گرفت و پیگیری‌ها و مطالبه‌هایی داشت. سوابق این موضوع در شهرداری موجود است.
رویدادهایی که به نام امور بین‌الملل شهرداری با هزینه‌های هنگفت برگزار می‌شد و هیچ عوایدی برای شهر و شهرداری نداشت. سیاست فعالانه، سیاست دیگری است؛ به این صورت که برای توسعه امور بین‌الملل، تفاهم‌نامه‌ای بسته و رویدادها برگزار می‌شود. در این حال ارزیابی می‌کنیم که آیا این رویداد اقناع‌کننده و مؤثر است یا خیر.
گاهی هم کشورها را گزینش می‌کنیم و در حوزه ظرفیت‌های بین‌المللی به‌دنبال ظرفیت‌های تأثیرگذار می‌گردیم. در این دوره چند اقدام در این خصوص انجام شد. به‌طور‌مثال، با هدف میزبانی اجلاس جهانی شهرهای تاریخی که اصفهان هم عضو آن بود، پیگیری و تلاش کردیم تا دو تا سه نفر از تیم مدیریت‌شهری در هجدهمین اجلاس جهانی شهرهای تاریخی جهان حضور یابند و درخواست خود را مطرح کنند.
اما متأسفانه با یک رأی نتوانستیم این اجلاس را به اصفهان بیاوریم. ولی مجریان طرح قول دادند برای سال آینده پس از یکی از شهرهای اسلوانی این اجلاس در شهر اصفهان برگزار شود.
اگر این اجلاس در شهر اصفهان برگزار شود، رویداد معتبر بین‌المللی مبتنی بر مزیت‌های فرهنگی و تاریخی خواهد بود و ما می‌توانیم بی‌نهایت از آن بهره‌مند شویم. چنانکه شهروندان با برگزاری این رویداد به داشته‌هایشان بیشتر توجه می‌کنند که اصفهان در پازل شهرهای تاریخی دنیا علاوه بر اینکه حرفی برای گفتن دارد، می‌تواند آورده‌های اقتصادی هم داشته باشد. همچنین پیگیری کردیم تا اصفهان پایتخت جوانان کشورهای اسلامی شود.
مقرر شد سال آینده این موضوع در دستورکار قرار گیرد. امسال در این زمینه پیگیری‌های بسیار خوبی هم از سوی اداره ورزش و جوانان انجام شد. در این بخش هم با یک رأی برگزاری اجلاس به یکی از شهرهای نیجریه واگذار شد و ما نتوانستیم پایتخت جوانان کشورهای اسلامی شویم.
در ادامه، پیگیری برگزاری «اجلاس صنایع‌دستی شهر خلاق» در اصفهان هم در دستورکار قرار گرفت. همچنین میزبانی در سازمان‌های بین‌المللی که اصفهان هم عضو آن‌هاست برای این شهر مزیت دارد. درنهایت پیگیری حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و گردشگری معتبر که رقابت در آن‌ها وجود دارد، روی میز مدیریت شهری است و برای آن برنامه‌ریزی می‌شود و این می‌تواند مواجهه فعال ما باشد. اما مواجهه فرافعال رؤیای ماست.
علاقه‌مندیم اصفهان بنیان‌گذار «ان‌جی‌او»ها، رویدادها و سازمان‌های بین‌المللی شود. ما این موضوع را بیان و رسانه‌ای می‌کنیم تا این اتفاق رخ دهد. این موضوع باید با هدف‌گذاری و اراده مردم اصفهان انجام شود.
به نظر می‌رسد اصفهان در پلتفرم و نهاده باشگاه شهراندیشان استعداد و ظرفیت بین‌المللی‌شدن را دارد. چراکه در پلتفرم و رویدادهای ذیل باشگاه پیرامون مسائل شهر گفت‌وگو می‌کنیم و طبیعتا مسائل شهر اصفهان به نوعی با شهرهای دیگر مشابه است که شهراندیشان مختلف می‌توانند مشکلاتشان را بیان کنند و به تبادل تجربه‌ها در مجموعه رویدادها و پلتفرم بپردازند.
من به این مدل می گویم مواجهه فرافعال. بنابراین باید یک گزار جدی به سمت مواجهه‌های منفعلانه و فرافعال داشته باشیم و در توسعه روابط خواهرخواندگی یا حفظ آن‌ها مبتنی بر این سیاست پیش برویم. یکی از اهداف دیگر این است که شهرهای خواهرخوانده مزیت‌دار یا سازمان‌های بین‌المللی با نگاه کسب مهارت و تکنولوژی و کسب تجربه را بیابیم.
اتفاق خوبی که درزمینه توسعه شهر اصفهان در فاصله سال‌های 1330 و 1340 افتاده و من در اسناد شهرداری مشاهده کردم این است که مدیران شهری به اقصانقاط دنیا سفر کرده‌اند و تکنولوژی‌های کشورهای مختلف را دیده‌اند؛ همچنین پیشنهادهایی به آن‌ها شده است که آن را پیاده‌سازی کرده‌اند. هم‌اکنون ارتقای کیفی زیرساخت‌ها و امکانات شهری حاصل آن‌هاست.
آیا در شورای اسلامی شهر اصفهان، بودجه‌ای با عنوان تعامل با خواهرخوانده‌ها مصوب شده است؟
مصوبه‌ای با این عنوان نداریم. اما اداره‌کل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری اصفهان اعتبارهای مشخصی در این زمینه اختصاص داده است.
