آن‌طور که حسین حجتی، مدیر دفتر منطقه‌ای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اصفهان، به «ایسنا» گفته: «هم‌اینک بیشترین میزان فرونشست در شمال اصفهان قرار دارد. این پدیده از شمال به‌صورت نعل اسبی به سمت مرکز شهر درهرحال حرکت است. برخی مناطق شهری اصفهان در سال، 15 تا 16 سانتی‌متر فرونشست دارند؛ درحالی‌که این میزان فرونشست در حاشیه رودخانه زاینده‌رود پنج یا شش سانتی‌متر در سال بیشتر نیستند؛ اما آثار آن آرام آشکار می‌شود.»
برخی پل‌های تاریخی اصفهان دچار نشست متقارن شده است
به گفته مدیر دفتر منطقه‌ای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اصفهان، بررسی‌های اولیه نشان‌دهنده آن است که پل چوبی، یکی از پنج پل تاریخی شهر اصفهان، نشست متقارن دارد؛ یعنی فرونشست یک سمت رودخانه با فرونشست سمت دیگر یکسان نیست و این خطرش زیادتر است؛ همچنین ترکی که در پل خواجو ایجادشده و گفته می‌شود مرتبط با خود سازه است، مربوط به فرونشست‌های دو طرف پل است و پل خواجو نیز در دو طرف، نشست‌های نامتقارن کرده است. در میدان فیض، جوار پل خواجو آثار فرونشست در دیواره‌ها و ساختمان‌ها مشخص‌شده‌اند و در پل‌های تاریخی سی‌وسه‌پل، چوبی و خواجو این آثار را می‌بینیم.»
فرونشست درمان ندارد
در ســال‌هـــای اخــیــر و بـــه‌دلـــیـــل بهره‌برداری‌های بی‌رویه و غیراصولی پدیده فرونشست در اصفهان به یکی از مشکلات مهم زیست‌محیطی تبدیل شده است که خسارات ناشی از آن در بلندمدت، غیرقابل‌جبران است؛ پدیده‌ای که قابل‌درمان نیست؛ اما شاید بتوان جلوی پیشرفت آن را گرفت. تخریب سفره‌های آب زیرزمینی و عدم امکان ذخیره طبیعی آب در آبخوان، تغییر شکل شبکه آبراهه‌ها به دلیل تغییر شیب (رودخانه‌ها، کانال‌ها و آبراهه‌ها)، آسیب به شریان‌های حیاتی (پل‌ها، راه‌ها، خطوط راه‌آهن، مجاری فاضلاب‌ها)، خسارت به سازه‌های شهری و مسکونی، خرابی پوشش چاه‌ها، خسارت جدی و جبران‌ناشدنی به نواحی صنعتی و کشاورزی و ایجاد شکاف زمین در ارتباط با فرونشست ازجمله خساراتی است که پدیده فرونشست می‌تواند به‌دنبال خود داشته باشد.
فرونشست در اصفهان ترمز بریده است
پدیده فرونشست در سال‌های اخیر در اصفهان به‌سرعت پیشروی کرده و مناطق بسیاری را درگیر کرده است؛ به‌طوری‌که اکنون این پدیده به مرکز شهر نیز رسیده است. به گزارش ایسنا، در سال ۹۵ در اطلس ملی مدون فرونشست کل کشور، ۲۹۵۰ کیلومتر استان اصفهان درگیر فرونشست زمین شده بود و اصفهان در رتبه دهم فرونشست کشور قرار داشت؛ اما در سال ۹۷ در جلسه بحران راه و شهرسازی شرایط وخیم اصفهان تشریح شد؛ این در حالی است که با مدون‌شدن سه اطلس فرونشست از اصفهان در اسفند سال ۹۸، عمق فاجعه فرونشست زمین در استان اصفهان مشخص شد؛ تا جایی که اکنون تمام استان اصفهان دچار بحران فرونشست زمین شده‌اند. در همین باره، رضا اسلامی، مدیرکل زمین‌شناسی اصفهان، با اشاره به اینکه تصاویر ماهواره‌ای مربوط به سال‌های 2010 و 2012 را با تصاویر ماهواره‌ای جدید در سال 2021 مقایسه کرده‌ایم، تصریح می‌کند: مقایسه تصاویر نشان می‌دهد که حدود هشت سال پیش، اصلا چنین فرونشستی در شمال اصفهان (کمشچه و حبیب‌آباد و فرودگاه) وجود نداشته است و پدیده فرونشست در حال حاضر به‌سرعت در شمال اصفهان خودش را نشان می‌دهد.
آن‌طور که مدیرکل زمین‌شناسی اصفهان به «اصفهان زیبا» می‌گوید: در اصفهان هر چه از سمت زاینده‌رود به شمال حرکت کنیم، آبرفت‌ها ریزدانه‌تر خواهند شد؛ درحالی‌که حوالی زاینده‌رود، آبرفت‌ها درشت‌دانه هستند. در حبیب‌آباد و دولت‌آباد و شاهین‌شهر ضخامت آبرفت‌ها به 220 متر می‌رسد که از میزان آبرفت‌های ریزدانه بسیار بیشتر هستند.
او با اشاره به اینکه در شمال اصفهان از ضخامت آبرفت که حدود 220 متر بوده، عبور کرده‌ایم، می‌افزاید: بنابراین فضای خالی که بین ریزدانه‌ها وجود داشته، از بین رفته است و داریم از سنگ کف بستر آب برداشت می‌کنیم. این مسئله آثارش را به‌صورت ترک‌های مختلف در سطوح نشان می‌دهد. در زمان بارندگی این فضای بین ریزدانه‌ها متراکم می‌شود و به همین دلیل نیز آب بین آن نمی‌تواند جاری شود.
فرونشست به سمت مرکز اصفهان در حال حرکت است
این‌گونه که مدیرکل زمین‌شناسی اصفهان در ادامه سخنانش تصریح می‌کند: پدیده فرونشست در شمال اصفهان بسیار است و دارد به سمت اصفهان حرکت می‌کند و متراکم می‌شود تا می‌رسد به سمت مرکز. او خاطرنشان می‌کند: در 1392 نیز می‌دانستیم که اصفهان درگیر مشکل فرونشست است؛ اما همه توجه‌ها در آن موقع فقط به سمت دشت «مهیار» بود.
اسلامی در بخش دیگری از اظهاراتش بیان می‌کند: مهیار از 1384 جزء اولین دشت‌هایی در ایران بوده است که درگیر فرونشست شده، اما نوع رسوب‌ها در این دشت با نوع رسوب‌ها در شمال اصفهان بسیار متفاوت است؛ چراکه نوع آبرفت‌های دشت مهیار درشت‌دانه است و هرچند در آنجا مرگ آبخوان اتفاق افتاده، ولی در صورتی که بارندگی اتفاق بیفتد، امید است آب وارد آبخوان شود؛ اما روند فرونشست در شمال اصفهان بسیار پرسرعت است.
یک اصفهان درگیر فرونشست
مدیرکل زمین‌شناسی اصفهان با اشاره به اینکه زمانی که زاینده‌رود جاری بوده، تنها منبع تغذیه آبخوان اصفهان به شمار می‌رفته است، تصریح می‌کند: اما زاینده‌رود از 1379 خشک‌شده و آبی به آن نیامده است. جریان موقت آب نیز تنش‌هایی را ایجاد می‌کند؛ کافی است نگاهی به پل‌های چوبی و خواجو و سی‌وسه‌پل بیندازید تا آثار این تنش‌ها را در قالب ترک‌هایی در بدنه این پل‌ها ببینید؛ البته این به آن معنا نیست که دیگر آب در زاینده‌رود جاری نشود تا دیواره پل‌ها ترک برندارد. البته شاید این ترک‌ها عامل فرونشست نباشد؛ چون هنوز بررسی دقیقی انجام نشده و ممکن است این اتفاق به‌خاطر تنش‌های حاصل از قطع و وصل‌شدن آب باشد.
اصفهان در سال گذشته به نماد فرونشست تبدیل شد
اسلامی با بیان اینکه در 1392 تنها 2درصد اصفهان درگیر فرونشست بود؛ درحالی‌که در 1399 اصفهان به نماد فرونشست تبدیل شد، می‌افزاید: اصفهان در منطقه خشک قرارگرفته است. متوسط نرخ بارندگی استان نزدیک 100 میلی‌متر (10 سانت در سال) است؛ بنابراین نباید امیدوار به ترسالی‌های موقت باشیم.
