به گزارش اصفهان زیبا؛ پس از وقفه‌ای یک‌ساله، جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان به خانه فرهنگ و هنر ایران بازگشته است، جنب‌وجوشی در شهر برپا شده و اصفهانی‌ها خود را برای میزبانی آماده می‌کنند؛ اما گویی مهمان سرزده آمده است؛ مهمانی که پس از یک هفته بودنش، رهایش می‌کنند و تا سال آینده سراغی از او نخواهند گرفت.
سروصدای برگزاری جشنواره بین‌المللی کودکان و نوجوانان برای هر شهروند اصفهانی آشناست؛ اما این صداها تا چه اندازه ماندگارند؟ اقدامات لازم برای یک میزبانی خوب چیست؟ میزبان چه چیزی را در پذیرایی از جشنواره‌های اخیر فراموش کرده است؟
در ادامه به گفتوگو با یکی از فعالان حوزه سینمای کودک و نوجوان پرداخته‌ایم. وحید نیکخواه آزاد، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه‌کننده و کارگردان سینمای کودکان و نوجوانان است و فعالیت فیلم‌سازی خود را از سال ۱۳۶۴ با ایجاد خانه هنر و ادبیات کودکان و نوجوانان آغاز کرده است.
او از اولین دوره‌های جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان تا کنون حضور داشته و سال‌های زیادی از دست‌اندرکاران برگزاری جشنواره بوده است.
جشنواره فیلم کودک دقیقا در چه نقطه‌ای قرار دارد و اگر از شما بپرسند حالش چطور است چه جوابی می‌دهید؟
قطعا جشنواره فیلم کودک از اهمیت زیادی برخوردار است. من از همان اولین دوره‌های جشنواره در آن حضور داشته‌ام و می‌دانم که از ابتدا با چه نیت و اهداف درستی برگزار می‌شد. سال‌های اولیه، جشنواره در مسیر خوب و درستی پیش می‌رفت؛ اما بعد در مسیر سیلاب حوادث افتاد و از اهداف اولیه‌اش فاصله گرفت.
جشنواره کودک آنقدر نخ‌نما و پوسیده شده است که این سؤال برایمان پیش می‌آید که اصلا بودن جشنواره اهمیتی دارد یا خیر؟! اما تاروپودهای آن هم اهمیت دارد.
من بسیار خوشحال هستم که بعد از یک سال غیبت، دوباره جشنواره فیلم کودک برگزار می‌شود؛ اما خوشحال‌تر می‌شوم اگر مطمئن شوم مدیران فعلی می‌دانند جشنواره یعنی چه و چرا باید برگزار شود و چه مقدماتی لازم دارد.
در دو دهه اخیر، جشنواره مثل نماز بی‌وضو برگزار شده است. مقدمه نمازخواندن، وضوگرفتن است، جشنواره نیز مقدماتی دارد که باید رعایت شود. جشنواره در سینمای کودک و نوجوان، حلقه آخر یک زنجیره است؛ وقتی حلقه‌های قبلی نباشند و یا به درستی کار نکنند، جشنواره صرفا به یک مهمانی، دورهمی و تشریفات تبدیل می‌شود.
مقدمات و حلقه‌های ماقبل از برگزاری جشنواره چه اقداماتی هستند؟
هر جشنواره‌ای، به‌خصوص جشنواره‌های ایرانی، همچون یک ویترین است که فعالیت‌های یک سال گذشته در آن به نمایش گذاشته می‌شود و در عین حال یک انگشت اشاره‌ای است به سمت راهی که باید در آینده طی کنیم. ما برای اینکه هرسال ویترینمان پر باشد باید اقداماتی انجام بدهیم.
یکی از حلقه‌های قبل از برگزاری جشنواره، مدیریت فرهنگی آگاه، دارای عزم و اراده و امکانات است تا بتواند به فعالیت‌های سینمایی کودک و نوجوان سامان بدهد. این حلقه واسط باید کمک کند فکر، طرح و فیلم‌نامه به وجود بیاید، سپس بهترین آن‌ها وارد عرصه تولید شوند و درنهایت آن‌ها را در ویترین جشنواره به نمایش بگذارد.
مدیریت فرهنگی باید طرح و برنامه داشته باشد که در یک سال گذشته چه فعالیت‌هایی انجام داده است و در سال آینده به چه سمتی خواهد رفت؛ همچنین باید بعد از جشنواره، حمایت‌های لازم برای اکران و نمایش عمومی فیلم‌ها به بهترین شکل ممکن انجام شود.
در نهایت باید جمع‌بندی این روند یک‌ساله را بعد از اکران که حلقه آخر این زنجیره است، دستمایه فعالیت سال‌های آینده کنند. زمانی که جشنواره اصفهان تأسیس شد و آقای سید محمد بهشتی مدیرعامل بنیاد فارابی بود، این مجموعه دارای گروه کودک و نوجوان، گروه آماده‌سازی فیلم‌های خارجی برای کودکان و نوجوانان، شورای فیلم‌نامه و نظارت بر تولید بود.
فیلم‌های کودک در این روند تولید می‌شدند و در جشنواره شرکت می‌کردند و سپس به اکران عمومی گذاشته می‌شدند. در حال حاضر از این گروه نمایش‌دهنده فیلم‌های کودک و نوجوان فقط جشنواره باقی مانده است.
برگزاری جشنواره کودک در شهر اصفهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اصفهان، پایتخت هنر و فرهنگ ایران است و شایسته آن است که این اتفاق در نصف‌جهان رقم بخورد. من از اینکه یک جشنواره بین‌المللی در اصفهان برگزار می‌شود بسیار خوشحال هستم؛ اما از آنجایی که مقدمات جشنواره در تهران انجام می‌شود، دیگر برگزاری جشنواره در اصفهان امتیاز چندانی برای اصفهانی‌ها به ارمغان نمی‌آورد.
نقطه شروع جشنواره کودک باید از خود اصفهان باشد و در طول یک سال تا برگزاری جشنواره باید فعالیت‌هایی در این شهر رخ بدهد. توقع من از اصفهانی‌ها آن است که از تمام ظرفیت‌های جشنواره کودک استفاده کنند و صرفا به برگزاری آن اکتفا نکنند.
به نظر شما جشنواره فیلم کودک اصفهان برای کودکان است یا درباره کودکان؟
جشنواره برای ارتقای سینمای کودک است و بخشی از فیلم‌های سینمای کودک برای کودکان است و بخشی دیگر نیز درباره کودکان. نحوه برگزاری جشنواره می‌تواند برای کودکان باشد؛ به شرط آنکه هدف اصلی جشنواره در میان تشریفات گم نشود.
هدف اصلی، تولید محصولاتی است که کودکان از تماشا‌ی آن‌ها لذت ببرند و پدر و مادرها و مربیان نیز بتوانند از فیلم‌های درباره کودک استفاده کنند. برگزاری جشنواره کودک صرفا مبتنی بر فراهم‌کردن فضا و بستری برای شادبودن کودکان، هدف جشنواره نیست؛ جشنواره باید در خدمت سینمای کودک و سینماگران کودک باشد.
چگونه کودکان ایرانی را با فیلم‌های جشنواره کودک و نوجوان آشتی بدهیم؟
کودکان ایرانی نه با شخصیت‌های ایرانی دشمنی دارند و نه با شخصیت‌های خارجی عقد اخوت بسته‌اند. کودکان در سینما به‌دنبال دیدن یک قصه جذاب هستند. باوجود اینکه قصه‌گویی از شرق آغاز شده است و ما به قصه‌های کهن ایرانی مفتخر هستیم؛ اما متأسفانه قصه پردازی‌های ما در فیلم‌های کودک ضعیف است.
سینما مرتبط با مقوله اوقات فراغت و از جنس مهمانی است. ما در مهمانی انتظار یک غذای خوشمزه را داریم و ارزش غذایی آن برایمان اولویت نیست.
در آشپزخانه سینما نیز نقطه شروع کار باید خوشمزگی باشد؛ قطعا غذای خوشمزه نیز مواد لازم را به بدن کودکان می‌رساند. ما در آشپزخانه سینما، نیاز به فیلم‌سازی داریم که براساس ذائقه کودکان ایرانی فیلم‌های خوشمزه و لذت‌بخش برای کودکان بسازد. اشاره مستقیم به محتوا، پیام‌ها و مضامین اخلاقی لذت فیلم‌دیدن را از کودکان می‌گیرد.
در پایان، نبود چه برنامه و بستری در برگزاری جشنواره‌های کودک احساس می‌شود؟
در دوره‌های پیشین، مهمانان جشنواره و اهالی سینمای کودک دور هم جمع می‌شدند و درباره معضلات و مشکلات سینمای کودک و مسائلی که به آن‌ها بی‌توجهی شده است، به بحث و گفتوگو می‌پرداختند.
در دوره‌های بعد، مسئولان جشنواره تصمیم گرفتند این بخش از جشنواره حذف بشود و دیگر بستری برای بحث‌های جدی درباره سینمای کودک فراهم نشد. امیدواریم مسئولان امسال برای چنین بستری، تدبیری اندیشیده باشند.
