به گزارش اصفهان زیبا؛ خوشنویسی مادر هنرهای پرشماری است که فرهنگ و تمدن ما را به مجموعه‌ای بی‌نظیر تبدیل کرده است. خداوند در قرآن کریم به قلم سوگند می‌خورد و همین باعث شده است تا بسیاری از بزرگان آن را مقدس شمرده و دارای منزلت بدانند.
خطاطی در ایران شاخه‌های گوناگونی دارد که هنوز هم در حال افزایش است. در این میان، اصفهان را می‌توان اوج تبلور این هنر اصیل دانست. خطاطان اصفهانی در انواع خطوط ثلث، نسخ، نستعلیق، شکسته‌نستعلیق و… تبحر ویژه‌ای داشته و صاحب سبک بوده‌اند.
بزرگانی همچون نشاط اصفهانی و میرزاغلامرضا اصفهانی، تنها بخشی از تالار مشاهیر خوشنویسی اصفهان هستند. همچنین ميرعماد حسنی و درويش طالقانی، دو قطب مهم خط نستعليق و شكسته، دوره موفقیت خود را در اصفهان گذرانده‌اند.
در حال حاضر نیز استان اصفهان صاحب اساتید گران‌قدر و ماهری در زمینه خطاطی است که هرکدام آثار زیبایی را با قلم اصیل خود خلق می‌کنند؛ با این تفاوت که عصر امروز به‌هیچ‌عنوان قابل‌قیاس با قدیم نیست. امروزه شاهد ورود نرم‌افزارها، هوش مصنوعی و فونت‌های آماده و در دسترسی هستیم که در کمترین زمان ممکن، متنی را خوشنویسی کرده و در اختیار مخاطب قرار می‌دهند.
استاد مهدی مؤذنی، مدرس و عضو هیئت‌مدیره انجمن خوشنویسان اصفهان است. از طرفی سال‌ها به خلق آثار هنری پرداخته و با اساتید زیادی در ارتباط بوده است.
او درباره تأثیر پیشرفت علم و تکنولوژی بر هنر خوشنویسی این‌گونه می‌گوید: «خوشنویسی نیز همانند سایر هنرها، تحت‌تأثیر تکنولوژی قرار گرفته و با ورود صنعت چاپ، تحولات مهمی در شیوه نگارش خط به وجود آمده است. بدین ترتیب جایگاه تکثیر آثار خوشنویسی و کاربرد آن در آثار چاپی گرافیک مانند پوستر، نشانه، صفحه‌آرایی، بسته‌بندی، بیل‌بورد، تیتراژ، تیزرهای تبلیغاتی، صفحات وب و… به تصویب می‌رسد. تحولات تکنولوژی، در نیم‌قرن گذشته شتاب بیشتری یافته و در بخش فن‌شناسی، صنایع الکترونیک با ارائه کامپیوتر عصر حاضر را تبدیل به دهکده جهانی کرده است. پدیده‌های جدیدی که به‌واسطه ظهور تکنولوژی به وجود آمده، نه‌تنها موجب دگرگونی روش‌ها شده، بلکه تجدیدنظر در تمامی سطوح اجرایی این هنر را نیز فراهم کرده است. امروزه حضور خوشنویسی سنتی در نرم‌افزارهای رایانه‌ای نشانگر ارتباط میان هنر سنتی با تکنولوژی روز است؛ حرکتی که شاید تا دودهه پیش غیرممکن به نظر می‌رسید. خوشنویسی نیز همانند سایر هنرها تحت‌تأثیر تکنولوژی قرار گرفته و با ورود صنعت چاپ، تحولات مهمی در شیوه نگارش خط به وجود می‌آید. بدین ترتیب جایگاه تکثیر آثار خوشنویسی و کاربرد آن در آثار چاپی گرافیک، همانند پوسترها، آرم‌ها و نشانه‌ها، صفحه‌آرایی‌ها، بیلبوردها، تیزرها و تابلوهای تبلیغاتی و… است. تحولات تکنولوژی در نیم‌قرن گذشته شتاب بیشتری یافته است. علاوه بر این، امروزه نرم‌افزارهای مختلف ازجمله نرم‌افزار میرعماد و چلیپا، در زمینه‌های مختلف، کاربرد فراوان دارد.»
می‌توان گفت هم استاد مؤذنی و هم بسیاری از هنرمندان دیگر می‌دانند که نرم‌افزارها سرعت خوبی برای ارائه یک نتیجه دارند؛ اما نکته‌ای که مرا بیشتر در عمق سخنان استاد فرو می‌برد، موضوع «روح یک اثر» است. به‌طورکلی خطاطی هنری است که چشم با دیدن آن، گرما و صمیمیت خطاط را لمس می‌کند. در فرهنگ ما خوشنویسی هنر باصفایی است که مردم، هنرمندان آن را به‌واسطه شخصیت و متانت ویژه‌شان دوست دارند.
استاد مؤذنی درباره این پدیده معتقد است: «هنر خوشنويسی از دو منظر در حوزه فرهنگ قرار می‌گیرد و ازاین‌رو می‌بایست در سياست‌های فرهنگی كشور جايگاه ویژه‌ای داشته باشد. نخست با آموزش و پرورش و به عبارتی بهتر، تزكيه هنرجويانی كه با ممارست و به‌نوعی رياضت و تمرين مدام، عاشقانه با حضوری فيزيكی و معنوی، ابتدا خود را به صفای باطن و تعالی می‌برند.
داند آن‌کس كه آشنای دل است
كه صفای خط از صفای دل است
و آنگاه در مرحله بعد با خلق آثار هنری، پيام خود را به بينندگان بدون محدوديت زمانی می‌رسانند. به‌بیان‌دیگر، سخن از دل برآمده انديشمندان و شاعران، با ذوق هنرمندان وارسته سرشته شده و آثاری به وجود می‌آید كه روحی صميمی در خود نهفته دارد و هنرمند با القا و انتقال آن به بيننده، او را به ميهمانی مراحل حسی كه خود از آن گذشته، می‌برد كه اين راز جاودانگی هنر است؛بنابراين برای تحقق هر اثر هنری حضور دو ركن قالب و روح، لازم و ضروری است. بدين سبب ابداع و آفرينش با داشتن نوعی فرديت تربیت‌شده درونی و با تركيب و هماهنگی با تمدن و فرهنگ موجب انبساط روحی و انفعال عاطفی می‌شود.»
من به‌عنوان یک نویسنده، که در کنار کار نوشتن به شغل‌های دیگری هم مشغول هستم و از طرفی فقط مخاطب تابلوها و تصاویر خطاطان بوده‌ام، گاهی برایم سؤال شده که آیا خلق این آثار برای گذراندن زندگی هنرمندان کافی است یا نه؟
مدرس انجمن خوشنویسان اصفهان درباره شرایط اقتصادی این هنر می‌گوید:
«از نیمه دوم دهه ۷۰ نرم‌افزارهای خوشنویسی وارد بازار شدند و جنبه‌های کاربردی خط که ۹۰درصد آن را شامل می‌شد، تحت‌الشعاع قرار گرفت. طبیعتا این اتفاق باعث شد تا چاپ و مراحل قبل از چاپ از حیطه خوش‌نویس خارج شود و تکنولوژی‌های جدید چاپ و کسانی که با این تکنولوژی‌ها کار می‌کنند، جایگزین شوند؛ لذا کسانی که امروز در عرصه خوشنویسی باقی مانده‌اند و به‌عنوان هنرمند آثار هنری خلق می‌کنند، بهره اقتصادی چندانی از یک عمر زحمات فراوان خود نمی‌برند؛ این در حالی است که یک خوش‌نویس برای خلق یک اثر ناب باید سال‌های سال تلاش و کوشش شبانه‌روزی و عاشقانه همراه با هزینه‌های فراوان داشته باشد.
چهل سال عمرم به خط شد تلف
سر زلف خط ناید آسان به کف
البته مسئولان امر هم آن‌چنان کمک شایانی به هنرمندان در این عرصه نمی‌کنند و حمایت‌های مادی و اقتصادی از خوشنویسان از هیچ ناحیه‌ای انجام نمی‌شود.»
مؤذنی درباره وجه تمایز آثار هنری و نرم‌افزاری معتقد است:
«هنر خوشنویسی اصفهان همواره با نام استادان بزرگی عجین شده است که یا زاده این دیار بوده‌اند و یا در این دیار اقامت گزیده و تعلیم دیده و خلق آثار نموده‌اند و در دهه‌ها و سده‌های قبل از آن، همواره نام‌های بزرگی همچون میرعماد حسنی، میرزا غلامرضا اصفهانی، زین‌العابدین اصفهانی، محمدصالح اصفهانی، عبدالرحیم افسر اصفهانی، عبدالمجید درویش، سید علی‌اکبر گلستانه و استادان برجسته دیگر که یا زاده این دیار بوده‌اند و یا در این دیار اقامت گزیده‌اند، می‌درخشد؛ همچنین استادان معاصر اصفهان طی سالیان زیادی همواره با خلق آثار کتابی و نمایشگاهی، برپایی نمایشگاه‌ها، جشنواره‌ها، همایش‌ها، بزرگداشت‌ها، یادواره‌ها، ورکشاپ‌ها و کلاس‌های تعلیم هنرجویان شایسته، نقش بسیار مهمی در ماندگاری و پیشرفت و بسط این هنر داشته و خدمت شایانی انجام داده‌اند که از جمله آن می‌توان از جشنواره امام حسین( ع) و پیامبر اعظم (ص)، نمایشگاه‌های قرآنی، پنجمین کنگره شعر و ادب اصفهان، نمایشگاه خوشنویسی و نقاشی‌خط شمیم عاشقی و بسیاری از نمایشگاه‌های خوشنویسی فردی و جمعی دیگر و همچنین چاپ شرح‌حال و آثار خوشنویسان معاصر ازجمله چاپ و نشر کتاب قلمرو خط نام برد. آثار تولیدی از یک هنرمند همیشه زنده، پویا و دارای ارزش مادی و معنوی فراوانی است و روح دمیده‌شده هنرمند در خلق هنر و اثرش ملموس بوده و هرگز قابل‌قیاس با یک اثر کامپیوتری و دیجیتال و نرم‌افزارها نیست. درواقع نرم‌افزارها امروزه می‌توانند به کمک یک هنرمند برای پیشبرد اهدافش بیایند؛ ولی هرگز نمی‌توانند جایگزین یک اثر هنری زیبا شوند.»
نمی‌توان با استاد مؤذنی درباره جمله آخر ایشان موافق نبود! این یک حقیقت است که هیچ نرم‌افزاری نمی‌تواند خالق یک اثر هنری دارای روح باشد. وقتی یک خطاط با مشقت و سختی موفق به خلق تصویری زیبا از یک محتوای متنی می‌شود، نمی‌توان قیمتی برای اثر او عنوان کرد!
خوشبختانه خط فارسی خطی است که درون‌مایه‌ای غنی برای جلوه‌گری و بروز مفاهیم دارد. از طرفی ما صاحب گنجینه‌ای سترگ از متون و مفاهیم والا هستیم که نمایش آن‌ها، به‌وسیله هنرمندان خوش‌نویس محقق شده است.
خطاطان کهن و معاصر ما آثار ارزشمند زیادی را خلق کرده‌اند که هرکدام شاه‌راهی برای معرفی فرهنگ ما بوده است. آیات مبارک قرآن کریم، اشعار بزرگانی همچون فردوسی، مولانا، سعدی، حافظ و همچنین متون ادبی و تاریخی گوناگون، همگی بارها به قلم هنرمندان خوش‌نویس ایرانی بازآفرینی شده‌اند.
