به گزارش اصفهان زیبا؛ تئاتر یعنی زندگی، اما کدامین تئاتر با زندگی برابری میکند؟ هنرمند تئاتر روی صحنه میرود تا مفاهیم واقعی زندگی را نمایش دهد. با هم قراردادی اخلاقی داریم که یکدیگر را درک کنیم تا مفاهیم زندگی را تجربه کرده و از یکدیگر بیاموزیم.
مخاطب این تجربهاندوزی میل دارد از کسی بیاموزد که کارش را بهدرستی آموخته، با فرهنگ و هنر جامعه اطرافش آشنا بوده و به آیینهای مورد باور مخاطب مسلط باشد.
تئاتر یکی از هنرهای هفتگانه است. کسانی که درباره به وجود آمدن تئاتر جستوجو کردهاند میگویند سرچشمه آن از آیینهاست. انسان همیشه دوست داشته به اتفاقاتی که خارج از اراده و میل اوست، تسلط داشته باشد و این ویژگی اصلی تئاتر است.
تئاتر در مقایسه با هنرهای دیگر امکانات زیادی دارد؛ چراکه از هنرهای دیگر مثل نقاشی، ادبیات، معماری، موسیقی و… در آن استفاده میشود.
در زمانهای قدیم تماشاگران در سرازیری تپهها مینشستند و مراسم مذهبی را که با آداب و تشریفات مخصوص در پایین همان تپه یا کناره معبد که محل عبادت بوده، تماشا میکردند. اما امروزه به مدد تمدن چیره بر سرنوشت انسان، اغلب مردم در سالنهای تشریفاتی و مجلل گردهم آمده و مشغول تماشای هنرنمایی بازیگران میشوند.
بازیگران آیینی باید بسیار ماهر و باانضباط باشند. در گذشته، برای هدایت بازیگران تئاتر آیینی یکی از پیشکسوتان یا سالمندان آشنا به آیین، تمرین سختی را برای اداره اجرای خوب آن آیین به کار میگرفت که کاملا با کارگردانی تئاتر قابل مقایسه است.
با اینکه سرچشمه آیینی امروز پذیرفتهترین نظریه درباره به وجود آمدن تئاتر است، جستوجوگرانی هم اعتقاد دارند سرچشمه تئاتر داستانسرایی است.
آنها میگویند که گوشکردن و رابطه برقرار کردن با قصهها جزو بزرگترین خصوصیات انسان است. خاستگاههای تئاتر، عناصر تئاتری و دراماتیک را در هر جامعه انسانی میتوان سراغ گرفت؛ صرفنظر از آنکه این جوامع پیشرفته و پیچیده باشند یا نباشند.
هنر تئاتر در ایران پیشینهای دراز دارد و سبکی از آن در نمایشهای تعزیه نمود یافته است. در کتاب تاریخ بخارا آمده که نمایش ایران از آیین، اسطوره و شعایر برخاسته است.
در اصفهان هم تئاتر به شکل امروزی بیش از یک قرن سابقه دارد؛ هرچند محققان این پیشینه را در گونههای سنتی و مردمی کهنتر دانستهاند. ولی آنچه اهمیت دارد، تلاش همه این گروههاست که برای حفظ فرهنگ و باورهای اجتماعی و اعتقادی کوشیدهاند.
این تلاش مستمر انتظار مخاطب را دوچندان کرده است؛ بهویژه اینکه شوخطبعی اصفهانیها و خاطراتشان از نمایشهای شادیآفرین پیشینیان و استقبال در سطح ملی از این آثار باور اشتباهی را ایجاد کرده که تئاتر اصفهان فقط نمایشهای طنز و شادیآفرین است.
حال آنکه در گذشته و حال گونههای نمایشی متفاوتی در این شهر روی صحنههای نمایش رفتهاند که هم افتخارات ملی را به همراه داشته و هم هنرمندان قابلی را پرورش داده که امروز آوازه شهرتشان در عرصه ملی مطرح است.
از طرفی دانشآموختگان بسیاری در سالیان اخیر به جمع هنرمندان تئاتر پیوستهاند که حرفی برای گفتن دارند و در حال تجربهاندوزی هستند. البته باید زیرساختهای سختافزاری و مساعدسازی محیط کار هنری برای آنان بیشتر فراهم شود تا این تجربهاندوزی به پختگی بینجامد.
کارآمدی هنر نمایش تلاشی چندسویه است. مخاطب هم بایستی حمایت کند و برای همافزایی و همراهی بکوشد، متولیان اجرایی مساعدت جهادی کنند، هنرمندان پیشکسوت حمایت و تجربهنگاری نمایند، هنرآموزان مطالعه و دانشاندوزی کنند و با متدهای نمایشی روز جهان آشنا شوند.
از طرفی هنرآموختگان باتجربه و کاردان، آموختههای خود را با جوانترها به اشتراک بگذارند تا سطح علمی همه علاقهمندان گسترش یافته و بتوان انتظار بالندگی در هنر تئاتر را در شهرمان داشته باشیم.
جشنوارههای تئاتر استانی نیز در گسترش هنر نمایش و تجربهاندوزی مخاطب و هنرمند بسیار موثرند. جشنوارهها تا حدودی کارنامه عملی هنر تئاتر در یک استان هستند؛ همچنین فرصتی محدود برای تجربهاندوزی گروههای نمایشی و امکانی برای ورود به عرصههای ملی ویژه هنرمندان شهرستانی که به خودباوری اندیشیدهاند.
جشنواره تئاتر سیوپنجم استان اصفهان نیز از چندین منظر قابلملاحظه است. ابتدا اینکه پس از سالها رکود طی بیماری کرونا، تلاش دوباره گروههای نمایشی ستودنی است و این همان جریان زندگی با مفهوم تلاش مستمر است که در ابتدا از آن یاد کردم.
برونسپاری مسئولیتهای فرهنگی و هنری به جوانان با نظارت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان طی هویتبخشی به انجمن هنرهای نمایشی که منتخب گروههای نمایشی استان هستند و اعتمادسازی در بین جوانان هنرمند استان، اضافهشدن بخش نمایشهای خیابانی به آیین جشنواره تئاتر اصفهان، حضور چشمگیر بانوان هنرمند استان در این جشنواره، پرداختن به موضوعات و مسائل روز جامعه و باورها و ارزشهای فرهنگی و اعتقادی و آیینی که خاستگاه هنر نمایش است و نهایتا همراهی مسئولان اجرایی استان و نهادهای فرهنگی و هنری در جهت حمایت از جوانان هنرمند و پیشکسوتان این رشته، همه از نکات ارزشمند این جشنوارهاند.
امید اینکه این تجربههای گرانسنگ، الگوی امیدبخشی در جامعه هنری استان شود و هر روز شاهد برتری جایگاه ارزشی هنر و هنرمندان تئاتر شهرمان باشیم و مفهوم تئاتر یعنی زندگی، در عمل محقق شود.