نسیم خلیلی از مورخان پردقت و زبردست ایرانمان است که هرگاه در حوزه پژوهش تاریخی و ادبی قدم برداشته، توان تحلیلی و علمی خود را به شایستگی نشان داده است.
تذهیب از هنرهای چشمنواز سرزمینمان است؛ هنری لطیف و پرظرافت که از دوران باستان در بین مردم ما ریشه داشته و دستان بردبار و چشمهای موشکاف و ذهن خلاق هنرمند ایرانی آن را تعالی بخشیده و از نسلی به نسل دیگر رسانده است؛ هنری که بهتازگی از طرف یونسکو و با عنوان عنصری از میراث فرهنگی ناملموس نیز به ثبت جهانی رسیده تا شاید مدیران حوزه فرهنگ و هر هنردوستی به این صناعت وزین و طلایی بیشتر توجه کند.
در بین این سه کلیسا که سالیان دراز مأوای شیفتگان حضرت مسیح(ع) بودهاند، سورپ هاکوپ بهلحاظ قدمت اهمیت ویژهای دارد؛ زیرا قدیمیترین کلیسای بهجامانده از روزگار صفوی است. اما اثری از اسپتانوس نیست. بنای هاکوپ به ۱۶۰۷میلادی یا ۱۰۱۶ هجری قمری برمیگردد. درحالیکه کلیسای مریم مقدس که نام مجموعه از او گرفته شده، به چند سال بعد از آن، یعنی ۱۶۱۳ میلادی یا ۱۰۲۲ هجری قمری میرسد و بانی آن نیز «خواجه آوتیک» نام دارد.
یلدا همان شب سیاهی است که پایانش سپیدی روز و حکایت گشایش پس از سختی است. در لغت به معنی «تولد» به کار میرفته و واژهای سریانی است.
آیین سده بهطور رسمی از غروب آفتاب آغاز میشد. در این زمان، مردم در نقاط مختلف روی بام خانهها یا بلندی کوهستانها آتش میافروختند. در هر منطقه، زن و مرد و کودک دور این آتشها گرد هم میآمدند و با خواندن اشعار و ترانههای محلیِ قوم و دیار خودشان این جشن را برپا میکردند.
درک رفتار مردم در قالیشویان و ریشهیابی آیین آن جز با شناخت تاریخ و فرهنگ کهن ایران و شیعه ممکن نیست. خاستگاههای این آیین پیوندی نزدیک با فرهنگ سوگواری میان ایرانیان دارد، از گریستن برای سیاوش گرفته تا موییدن برای شهدای کربلا بر این سنت دیرپای اثر گذاشته است.
«هشت کتاب» را خود سپهری در سال ۱۳۵۵ گرد آورد و سال بعد از سوی نشر طهوری منتشر شد. اگر بخواهیم با قلم سهراب سپهری در دنیایی جدا از سرودههایش آشنا شویم، آثاری چند موجود است. کتابهایی که در پی خواهد آمد، نمونههای مهمی از آن مراجع است که همگی پس از مرگ این شاعر و نویسنده و نقاش نامدار ایرانی چاپ شده.