آرمان‌شهر کودکان کجاست؟

آنچه در این شماره «بلدیه» می‌خوانید، دو مطلب درباره یکی از ساختمان‌های قدیمی و مهم شهر اصفهان، یعنی ساختمان مجتمع فرهنگی‌هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان اصفهان واقع در خیابان مطهری، جنب پل فلزی است که به بهانه هفته ملی کودک سراغ آن رفته و از منظر معماری و جزئی از المان‌های شهری به آن پرداخته‌ایم.
در مطلبی که در ستون این صفحه می‌خوانید نیز به معرفی فصلنامه تخصصی معماری و شهرسازی «آرمان‌شهر کودکان» می‌پردازیم که در راستای بهسازی زندگی کودکان درزمینه معماری و شهرسازی منتشر می‌شود؛ چنانکه مسئله آماده‌سازی شهرها برای بهبود کیفی زیست کودکان یکی از موضوع‌های مهم در دنیای امروز قلمداد می‌شود.
فصلنامه آرمان‌شهر کودکان در سومین شماره‌اش که امسال منتشرشده، «فضاهای آموزشی» برای کودکان و به دنبال آن، نیازمندی‌های آن‌ها در این زمینه را محور بررسی خود قرار داده است. در این نشریه می‌خوانیم که مدرسه دوستدار کودک، چه مدرسه‌ای است و اصولا مدرسه از حیث کالبد و معنا باید از چه ویژگی‌هایی برای رشد و پیشرفت باکیفیت کودکان برخوردار باشد.
یکی از مطالب این نشریه با عنوان «چارچوب کلی مدرسه دوستدار کـودک برای آمـوزش باکیفیت» به بررسی تحقیق‌های انجام‌شده توسط کشور نپال، وزارت آموزش‌وپرورش و دپارتمان آموزش‌وپرورش در سال 2010 پرداخته و با بیان اینکه آموزش از ارکان اصلی و اساسی برای کودکان به‌شمار می‌رود، بر ضرورت تجهیز مدارس به سیستم‌های نوین و کارآمد آموزشی تأکید کرده است.
در این مطلب، درباره مدرسه دوستدار کودک و چارچوب‌های آن و همچنین نقش و کارکردهای اثرگذار آن مطالبی مفصل بیان شده است. در بخش‌های دیگر موضوع بهداشت، امنیت و حفاظت، ویژگی‌های فیزیکی مدارس، نقش والدین و معلمان و… نیز در حوزه مدارس دوستدار کودک بررسی شده است.

نگاهی به «تاریخچه ساخت مدارس» در تاریخ ایران

در بخش دیگری از این مجله موضوع «تاریخچه ساخت مدارس» در تاریخ ایران و جهان دستمایه نگارش مطلبی مفصل قرارگرفته که منبعی چشمگیر برای کادر آموزشی مدارس به‌شمار می‌رود؛ از این حیث که فضای مدارس در دوران قدیم چه تفاوت‌هایی با امروز داشته است و گرچه می‌توان نقدهایی را به نظام تربیتی و نحوه تعامل شاگرد و معلم در مدارس قدیم نسبت به امروز وارد کرد، اما درزمینه معماری و فضای کالبدی مدارس، بی‌شک مدارس قدیم یک سروگردن از مدارس امروزی بالاتر بوده‌اند! چنانکه مدارس قدیمی که هنوز شماری از آن‌ها در شهر به یادگار مانده‌اند، دارای فضای کالبدی بسیار وسیع، معماری متناسب با فضای آموزشی و… بوده‌اند و برخی از مدارس امروزی درست در نقطه مقابل آن‌ها قرار دارند.
دوره باستان، خاورمیانه، شبه‌قاره هند، چین و تایوان، یونان و روم، اروپای مرکزی شرقی و جهان اسلام از فواصل مختلف این بخش هستند که تاریخچه شکل‌گیری مدارس در هرکدام از آن‌ها به‌صورت مجزا ارائه‌شده است.
مدیریت کلاس و مدرسه موضوع دیگری است که در بخش بعدی این مجله موردبررسی قرارگرفته است. رعایت حقوق کودک در سیستم آموزشی از موضوع‌های مورد تأکید در این مطلب است.
حقوق کودکان در کلاس درس مسئله دیگری است که در ذیل این بخش موردبررسی قرارگرفته است. در این نوشتار بیان‌شده است که تغییر شکل سنتی روابط معلم و شاگردی یکی از ضرورت‌های نظام آموزشی است؛چنانکه اگر معلمان و دانش آموزان از اهمیت حقوق بشر به‌طورکلی و از حقـوق بشـر کـودکان به‌طور خـاص آگاه شــوند، هــر دو طرف درک درستی از حقوق و مسئولیت‌های خــود خواهنــد داشــت کــه به‌نوبه خــود موجب ارتقای تعامل‌های صحیح و بهبود کیفی روند آموزش در کلاس درس می‌شود.

 آموزش ارزش میراث فرهنگی و تاریخی به کودکان

آموزش ارزش مــیــراث فــرهــنــگــی و تــاریــخـی به دانش‌آموزان، آموزش راه‌های صیانت از محیط‌زیست، آموزش ارزش فرهنگ و هنر در زمینه‌های یادگیری، اجتماعی، شناختی و عاطفی و بررسی دلایلی که کودکان به موسیقی و هنر نیاز دارند از دیگر موضوع‌هایی است که در بخش‌های بعدی این مجله مورد تحلیل قرار گرفته است.