به گزارش اصفهان زیبا؛ براده‌های داغ خورشید در روزهای گرم تابستان می‌پاشند به دل جنگل‌ها و مراتع تا آن‌ها را خیلی زود طعمه حریق کنند و آتش به جان ریشه‌شان بیندازند؛ داستانی تکراری!
ماجرای آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع به قصه‌ای تکراری تبدیل شده است که هرسال و با شروع فصل گرم خودش را بیشتر از هر زمان دیگر نشان می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که در این فصل و هم‌زمان با گرم‌شدن بیش‌ازاندازه دما، شعله‌های آتش زبانه می‌کشند تا جنگل‌ها و مراتع را به کام خود بکشند؛ مثل همین دوسه روز گذشته که آتش‌به‌جان جنگل‌های سمیرم افتاد و آن‌ها را با خاکستر یکی کرد.
به گفته منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، بیش از ۲۵ هکتار از مراتع استان در ۱۰ روز گذشته در آتش سوخت.
متهمان مرگ درختان!
آتش‌سوزی در جنگل‌ها دلایل مختلفی دارد که البته در خیلی از آن‌ها مثل باقی موضوع‌های دیگر پای انسان‌ها و سهل‌انگاری آن‌ها در میان است؛ مثلا گشت‌وگذار در طبیعت و برپایی آتش و البته فراموش کردن بقایای آن یا سوزاندن ته‌مانده‌های محصولات کشاورزی و رها کردن اشیای براق مثل شیشه و بطری آب.
از سوی دیگر، خشکی و گرمای هوا هم مزید بر علت شده است تا جان جنگل‌ها تنها درگرو یک جرقه کوچک باشد. آتش‌گرفتن جنگل‌ها به‌صورت خودبه‌خود، «خودسوزی جنگل‌ها» گفته می‌شود. این پدیده بر اثر وزش بادهای گرم اتفاق می‌افتد و براثر شدت گرما و خشکی شدید امکان گسترش آن بسیار وسیع و زیاد است.
درخت‌های توخالی و پوسیده و درخت‌هایی که دچار شکستگی شده‌اند و روی زمین افتاده‌اند، شرایط را برای گسترش آتش فراهم می‌کنند.
نتایج تحقیقی با عنوان «آتش‌سوزی جنگل‌های ایران، پیامدها، روش‌های مقابله و راهکارها» نوشته «سعیده اسکندری» نشان می‌دهد که پوشش گیاهی از مهم‌ترین عوامل طبیعی مؤثر در آتش‌سوزی جنگل‌ها محسوب می‌شود که ازنظر نوع گونه، تراکم، میزان رطوبت و سن بر وقوع و گسترش آتش‌سوزی تأثیر دارد.
در ایران، نقش پوشش گیاهی در وقوع آتش‌سوزی بیشتر ازنظر نوع و تراکم و میزان رطوبت گونه‌ها دارای اهمیت است. توپوگرافی (شیب، جهت شیب و ارتفاع) عامل مهم دیگر در وقوع و گسترش آتش‌سوزی جنگل‌های ایران است.
با توجه به توپوگرافی بسیار متغیر و کوهستانی بودن جنگل‌های ایران، به‌ویژه در شمال کشور، این عامل نقش مهمی در وقوع و گسترش آتش‌سوزی در جنگل‌های ایران دارد؛ به‌طوری‌که احتمال وقوع و گسترش آتش‌سوزی در مناطق پرشیب، جهت‌های جنوبی و غربی و ارتفاعات پایین این جنگل‌ها بسیار بیشتر است.
عامل خاک نیز می‌تواند ازنظر میزان رطوبت بر وقوع آتش‌سوزی جنگل‌ها تأثیر داشته باشد؛ البته وزن این عامل در وقوع آتش‌سوزی جنگل‌های شمال ایران بسیار ناچیز بوده است.
یکی دیگر از عوامل مؤثر در وقوع و گسترش آتش‌سوزی در جنگل‌های ایران، عوامل آب و هوایی است که ازنظر افزایش درجه‌حرارت، کاهش بارندگی و کاهش رطوبت نسبی در وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌های ایران مؤثر بوده است.
شدت باد اگرچه ازنظر کارشناسی عامل مهمی در وقوع آتش‌سوزی‌های جنگلی بوده است، تاکنون رابطه معنی‌داری از این عامل با وقوع آتش‌سوزی‌های جنگل‌های ایران گزارش نشده است؛ درحالی‌که جهت باد مهم‌ترین عامل در گسترش و تکامل آتش‌سوزی در جنگل‌های جهان و ایران است؛ به‌طوری‌که شدت آن به‌طور مستقیم، سرعت گسترش آتش و جهت آن، جهت گسترش آتش را تعیین می‌کند.
آتش درکمین نشسته است!
همه این عوامل دست‌به‌دست هم می‌دهند تا در گرمای تابستان آتش به جان جنگل‌ها و مراتع خشک بیفتد؛ آتشی که خیلی زود گسترش می‌یابد و نه‌تنها درختان که گونه‌های جانوری را که در آن زیستگاه زندگی می‌کنند، هم می‌بلعد.
ابوطالب امینی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان نیز به‌تازگی در گفت‌وگو با رسانه‌ها از کمین آتش برای سوزاندن جنگل‌ها و مراتع 15 شهرستان در اصفهان خبر داده است: «امسال به دلیل بارندگی‌های مناسب ماه‌های گذشته، وضعیت پوشش گیاهی بهتر و به دنبال آن، خطر وقوع آتش‌سوزی در مناطق جنگلی و مرتعی مُتعددی از استان بیشتر شده است. نه‌تنها خطر حریق، جنگل‌ها و مراتع این نواحی را تهدید می‌کند، بلکه تاغزارهای مناطق بیابانی به‌ویژه در شمال شرق استان نیز امسال با تهدید آتش‌سوزی روبه‌روست.»
به گفته او، ۸۰۰ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان، به‌ویژه در جنگل‌های زاگرسی و منطقه کرکس جزو مناطق بحرانی وقوع آتش‌سوزی قرار دارند. ۹۰۰ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان نیز از این لحاظ نیمه‌بحرانی محسوب می‌شوند که برنامه‌ریزی و انجام اقدامات لازم برای پیشگیری از حریق در آن‌ها باید با دقت دنبال شود.
او می‌گوید که در ۱۷ سال اخیر یک هزار و ۳۷۸ آتش‌سوزی در مساحت هفت هزار و ۹۱۸ هکتار از منابع طبیعی استان به شکل طبیعی و غیرطبیعی، عمدی و غیرعمدی رخ‌داده است و ازلحاظ تقسیم‌بندی جغرافیایی شهرستان‌های فریدون‌شهر، فریدن، سمیرم، بویین میاندشت و چادگان بیشترین آسیب را دیده‌اند.
در این میان، اما سرهنگ علیرضا طاهری، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی اصفهان نیز در گفت‌وگو با ایرنا راه جلوگیری از حریق جنگل‌ها و مراتع را مشارکت عموم مردم و احساس مسئولیت آن‌ها دانسته است: «کمبود حس مسئولیت‌پذیری در خصوص طبیعت و محیط‌زیست آثار جبران‌ناپذیری را برای همه ما به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین باید با آموزش صحیح و فرهنگ‌سازی در نگهداشت هرچه بیشتر منابع طبیعی بکوشیم.»
