این آیین با حضور برخی چهره‌های شاخص هنری عرصه تئاتر کشور و مدیران و مسئولان شهری در سالن اصلی تالار هنر اصفهان برپا شد و هیئت داوران بخش‌های مختلف این رویداد با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان دادند.
مراسم با پخش یک تیزر کوتاه از برگزاری جلسات داوری، شورای سیاست‌گذاری و عوامل اجرایی جشنواره خندستان آغاز شد و ویژگی خاص آن اجرای برنامه‌ها لابه‌لای قطعات نمایشی کوتاه از نمایشنامه‌های برگزیده جشنواره بود. همچنین در بخشی از این برنامه گروه موسیقی «ولشدگان» که سابقه اجراهای طنز و نوپرداز را دارند، به اجرای چهار قطعه موسیقی طنز پرداختند.
ابزار طنز از حیث نقد و ایجاد شادی در جامعه ارزشمند است
علی قاسم‌زاده، شهردار اصفهان، در این برنامه با بیان اینکه در نگاه بزرگان حوزه فلسفه و روان‌شناسی رنج و سختی جزء زندگی انسان است و گریزی از آن نیست، گفت: «آنچه می‌تواند زندگی را برای انسان راحت کند، این است که به خودی‌خود منشأ رنج دیگران نشود و دیگر اینکه کمک کند تا دیگران شاد و خوشحال باشند.»
او فعالیت هنرمندان عرصه کمدی و طنز را از حیث دوم ارزشمند تلقی کرد و افزود: «استفاده از طنز و شوخ‌طبعی کمک می‌کند تا جامعه بهتر زندگی کند و کار شما از این حیث ارزشمند است که خالق زیبایی، آرامش و نشاط هستید و به مردم کمک می‌کنید تا راحت‌تر مشکلات را تحمل کنند. همچنین طنز ابزاری مناسب برای نقد کاستی‌ها و مشکلات جامعه است.»
او خاطرنشان کرد: «البته راه‌حل اساسی در حوزه‌های فلسفه، روان‌شناسی و فرهنگ دینی انتخاب یک معنا و جهان‌بینی درست برای زندگی است که انسان را از درون به سوی شادی سوق دهد.»
جشنواره خندستان می‌تواند در تقویم کمدی کشور ثبت شود
معاون اجتماعی سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان و دبیر جشنواره سراسری خندستان نیز با اشاره به اینکه اصفهان از گذشته تا امروز در هنر و فرهنگ این سرزمین نامی گوش‌نواز بوده و در این میان شیرین‌گفتاری مردم اصفهان اولین گزاره‌ای است که در ذهن مردم دیگر شهرها تداعی می‌شود، اظهار کرد: «این مسئله دلایل زیادی دارد که یکی از آن‌ها کارکرد نقادانه و تسلی‌بخش طنز و کمدی برای کاستن از تلخی‌های روزگار در طول تاریخ بوده است.»
سعید امامی یکی از مهم‌ترین مظاهر بروز این ویژگی را در نمایش‌های سنتی اصفهان و سنت نمایشی اصفهان دانست و افزود: «در کنار تلاش‌های فراوان در حوزه‌های مختلف هنر نمایش، خواهیم دید که کمدی از منظر کیفیت و کمیت فصلی متمایز دارد. چنانکه توجه به این امر معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان را بر آن داشت تا در پی فراهم‌کردن زمینه‌ای برای استفاده بیشتر شهروندان از آثار هنری و ارتقا و پاسداشت آن به قصد احیا و استفاده هنرمندان حوزه نمایش باشد.»
او با اشاره به اینکه جشنواره خندستان در دوره‌های پیشین در قالب جشنواره نمایش‌های کمدی به شکل استانی برگزار شده بود، تصریح کرد: «پس از مواجهه با بحران کرونا دریافتیم که اجرای تئاتر به هیچ وجه ممکن نیست و به همین دلیل برگزاری سومین دوره ملی مسابقه نمایشنامه‌نویسی کمدی را در دستور کار قرار دادیم. همچنین افزودن بخش پژوهش‌های کمدی بر این جشنواره منجر شد تا زیرساخت‌های مناسب برای اجرای نمایش فراهم شود.»
دبیر سومین جشنواره نمایشنامه‌نویسی کمدی خندستان با اشاره به استقبال چشمگیر نمایشنامه‌نویسان و پژوهشگران از این جشنواره و ارسال 475 نمایشنامه و 58 اثر پژوهشی به دبیرخانه، گفت: «این مسئله نشان از ظرفیت‌های پیدا و پنهان در گونه نمایش‌های کمدی در کل کشور دارد که ماحصل آن‌ها در قالب دو جلد کتاب با نام «پژوهش‌هایی در باب نمایش‌های کمدی» و «نمایشنامه‌های برگزیده جشنواره کمدی خندستان» منتشر می‌شود.»
امامی خاطرنشان کرد: «بی‌شک ما نیاز به متولیان فرهنگی داریم تا هدف مهم این جشنواره را که همانا تثبیت جایگاه نمایش کمدی در کشور است به ثمر برسانیم. چنانکه می‌توان آثاری فاقد خلاقیت‌های لازم را نیز به صحنه برد؛ ولی جشنواره می‌تواند ضمن ایجاد رقابت میان گونه‌های نمایشی و ارج‌نهادن به انواع سلیقه‌ها سبب حفظ حد مطلوب آثار از نظر هنری شده و در چرخه تئاتر مسبب پیدایش نگاهی جدید باشد.»
به گفته او، این نگاه می‌تواند آورده اقتصادی برای نمایشگران اصفهان داشته باشد.
او تأکید کرد: «در این راستا معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان این امکان را دارد تا به‌عنوان دبیرخانه دائمی جشنواره کمدی پیگیر ثبت جشنواره خندستان در تقویم نمایش کمدی کشور شود. چنانکه این ظرفیت می‌تواند در جهت تقویت بنیان نمایش در کشور عمل کند و سبب پاسداری از میراث این گونه هنر از گذشته و امروز شود.»
لطیفه‌پردازی اصفهانی‌ها سرچشمه‌ای برای انواع کمدی است
دبیر بخش پژوهش سومین جشنواره سراسری نمایشنامه‌نویسی کمدی خندستان نیز در بخشی از برنامه بیانیه هیئت داوران این جشنواره را قرائت کرد.
«لیلا پرویزی» گفت: «اصفهان که دارای سابقه دیرینه و درخشان مستند و مکتوب در جشن‌های آیینی و نمایش‌های شادی‌آور از دوران صفویه تا قاجار بوده و سپس با ورود تئاتر به شکل غربی با داشتن هنرمندان اثر گذار و ماندگار نقش مهمی را در هنرهای نمایشی ایران بر عهده داشته است.»
او با اشاره به اینکه لطیفه‌پردازی و گزیده‌گویی با لهجه‌ای دلنشین در میان مردم اصفهان سرچشمه‌ای جوشان برای رسیدن به انواع کمدی است، تأکید کرد: «از همین رو اصفهان میزبانی مناسب برای این رویداد در سطح ملی و چه بسا بین‌المللی است.»
او افزود: «شورای سیاست‌گذاری جشنواره خندستان جهت تقویت زیرساخت‌های علمی بر آن شد تا با تأکید بر جایگاه ارزشمند و بنیادین پژوهش‌های کاربردی و با هدف آشنایی نسل نوی تئاتر با تجربیات هنرمندان پیش‌کسوت و فعال این گونه نمایشی از همه هنرمندان و پژوهشگران علاقه‌مند این رشته نمایشی برای رسیدن به تئاتری اندیشه‌محور و پژوهش‌بنیان بر پایه تجربه دعوت به عمل آورد تا در اولین جایزه پژوهش جشنواره کمدی خندستان در بخش‌های مقاله، جستار و تجربه نگاری شرکت کنند.همچنین با هدف شناخت چهره شاخص اثرگذار و ماندگار نمایشنامه‌نویسی کمدی اصفهان جایزه استاد مهدی ممیزان را برای این دوره در نظر گرفت.»
پرویزی با بیان اینکه در ابتدا در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن دریافت بیست تا سی اثر را پیش‌بینی می‌کردیم، گفت: «خوشبختانه در نهایت با استقبال گرم هنرمندان صاحب‌اندیشه و قلم ۵۱ اثر را در این بخش پذیرا شدیم. آثار از کیفیت‌های مختلفی برخوردار بود. تعداد آثار رسیده به دبیرخانه جشنواره خندستان در بخش مقاله، جستار و تجربه‌نگاری ۴۱ اثر بود که در انتخاب اولیه ۱۵ اثر به داوری نهایی راه یافت و در نهایت ۵ اثر بدون اولویت شایسته دریافت جایزه و یک اثر شایسته تقدیر شناخته شد.
در بخش جایزه زنده‌یاد استاد مهدی ممیزان نیز ۱۷ اثر در شکل‌های مختلف دیداری، شنیداری و نوشتاری به دبیر خانه رسید که 11 اثر انتخاب و بعد از بازبینی و بازخوانی نهایی 4 اثر برگزیده و 3 اثر شایسته تقدیر شد.»
او ادامه داد: «آنچه در این بخش به چشم آمد، کیفیت متفاوت آثار رسیده به دبیرخانه بود؛ مقاله‌های خوب و علمی با تعداد کم، در کنار مقاله‌هایی با موضوعات قابل تأمل با ارائه ضعیف و تعداد زیاد که نشان از ضعف آشنایی با ساختارهای پژوهشی و مقاله‌نویسی داشت. امیدواریم با استمرار این بخش در جشنواره‌های آتی سببِ تقویت بنیه علمی علاقه‌مندان پژوهش و زمینه‌ساز رغبت پژوهشگران حرفه‌ای در این ژانر نمایشی شویم.»
پرویزی در پایان تشکر ویژه بخش پژوهش جشنواره خندستان را تقدیم کرد به «حمایت‌های بی‌دریغ دبیر جشنواره سعید امامی، شورای سیاست‌گذاری، دست‌اندرکاران و تمام مسئولانی که در سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان یاریگرمان بودند، همچنین عزیزان همراه در مرکز هنرهای نمایشی که حامی ما در برپایی جشنواره بودند.»سپاس بی‌حد از داوران محترم بخش‌های انتخاب و داوری نهایی این جایزه که در نهایت دقت و عدالت تمامی آثار را مطالعه کرده و به داوری نشستند.
با آرزوی روزهای بهتر برای تئاتر کشور و به امید استمرار این جشنواره مهم که جای خالی‌اش همواره در میان جشنواره‌های تئاتری مشهود بود.»
تعامل دستگاه‌های فرهنگی منجر به برگزاری این جشنواره فاخر شد
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان سخنران بعدی این مراسم بود. حجت‌الاسلام معتمدی با اشاره به نزدیکی هفته پژوهش، میان جشنواره خندستان و این مناسبت علمی، نزدیکی قابل توجهی دانست و گفت: «برخی از این آثار در حوزه پژوهش است و امیدوارم همه تلاش‌ها در این راستا بتواند دل مردم را خوش‌تر کند.»
او با بیان اینکه کرونا مشکلات زیادی را برای مردم دنیا و ایران به وجود آورد، تأکید کرد: «اما همین برنامه‌ها می‌تواند شادی و نشاط را به جامعه برگرداند و امیدواریم هنرمندان اصیل و پرافتخار ایران به‌خصوص اصفهان بتوانند این روحیه را در شهر و استان ما احیا کنند.»
او در پایان از شهردار اصفهان، سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری و معاون فرهنگی شهرداری به منظور فراهم‌کردن زمینه برای برگزاری این برنامه تشکر کرد و گفت: «تعاملی که میان دستگاه‌های مختلف فرهنگی وجود دارد منجر به برگزاری چنین برنامه‌های فاخری شده
است.»
خندستان،توجه به متن نمایشی و مکتوب نمایش کمدی را عیان کرد
دبیر علمی بخش نمایشنامه‌نویسی سومین جشنواره سراسری کمدی خندستان نیز بیانیه هیئت داوران این بخش را قرائت کرد: «استقبال پرشور و غافل‌گیرانه نمایشنامه‌نویسان از دو بخش تألیف و اقتباس به‌رغم دشوارکردن خوانش آثار در محدوده زمانی تعیین‌شده ما را بیش از پیش متوجه ضرورت پرداختن جدی‌تر به متن مکتوب نمایشی از یک سو و متن مکتوب نمایش کمدی از سوی دیگر نموده است.»
جمشید خانیان افزود: «نمی‌توانیم بگوییم آثار رسیده حاصل یک سال فعالیت نگارشی نمایشنامه‌نویسان حوزه تئاتر کمدی است؛ شاید یک دهه را دربرگیرد. اما اذعان داریم و مطمئنیم که این، بخش مهمی از همه بضاعت کمدی‌نویسی آشکارشده جامعه ماست. ارزیابی و بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از این آثار طی یک دهه جزء متن‌های مکتوب چاپ شده، ولی به اجرا نرفته‌اند یا جزء متن‌های مکتوب چاپ‌نشده و به‌اجرارفته و یا صرفا برای «خندستان» نوشته شده‌اند. در هر صورت می‌شود این ارزیابی و بررسی آماری را انگیزه و بهانه یک گفتمان تئاتری قرار داد و به طور مفصل و جزءبه‌جزء به آن پرداخت؛ چندان که تحلیل ساختاری این آثار هم به عنوان یک درام در کلیت خود و هم در جایگاه یک متن کمدی ضرورت است.»
او با اظهار تأسف از اینکه بسیاری از آثار رسیده به دو بخش تألیف و اقتباس نه در انسجام عناصر درون متنی یک درام به قوام‌یافتگی رسیده‌اند و نه به عنوان یک اثر کمدی قاعده نوشتن این نوع از ادبیات نمایشی را رعایت کرده‌اند، گفت: «هرچند در این میان آثاری بوده‌اند که هم در ساختار، درست نگاشته شده‌اند و هم در فهم موضوعی خود از کمدی، خنده را نه صرفا به عنوان لطیفه که به عنوان عملکرد بزرگ اجتماعی و روشی برای تصحیح جامعه، مبنای نگاه خود قرار داده‌اند. با این همه، همان طور که اشاره شد، نمی‌توان گفت بخش مهمی از آثار رسیده را در برمی‌گیرند. این نوع از ادبیات نمایشی، چه در شکل‌گیری موقعیت، چه در پردازش اشخاص و چه در حمله انتقادی از ویژگی‌های خاصی نظیر مبالغه، کنایه، ایهام و ابهام بهره می‌برند.»
او بر اساس بخش پایانی این بیانیه گفت: «کمدی در نهاد خود بیشتر از هر چیزی سویه تفکر و اندیشه و آرمان اصلاح‌گرایانه دارد تا لودگی و مسخرگی. مولوی در دفتر چهارم مثنوی معنوی یادآور می‌شود که: هزل تعلیم است، آن را جد شنو/ تو مشو بر ظاهر هزلش گرو /هر جدی هزل است پیش هازلان / هزل‌ها جد است پیش عاقلان. در پایان، لازم می‌بینم از حضور
همه نمایشنامه‌نویسان و همچنین حمــایــتــگری ســـازمــان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری و حوزه هنری استان اصفهان نهایت سپاس و تقدیر را داشته باشم.»
برگزیدگان خندستان
برگزیدگان بخش نمایشنامه‌نویسی
الف) آثار تألیفی
برگزیدگان
نام اثر: اتول سورون، نام نویسنده: محمدباقر سروش _ از تهران
نام اثر: بعدی لطفا… ،نام نویسنده: سینا شفیعی _ از کرج
نام اثر: مأموریت جدی آقای چرچیل به همراه مقادیری ناخونک از اینجا و اونجا، نام نویسنده: رضا گشتاسب _ از یاسوج
تقدیرشدگان
نام اثر: آقا ذبیح، نام نویسنده: مهدی ملکی _ از تهران
نام اثر: احتمالات، نام نویسندگان: محسن رحمانی، ناهید ریحانی _ از تهران
نام اثر: روزی روزگاری جنوب شرق، نام نویسنده: جلیل امیری _ از کرمان
نام اثر: پا، نام نویسنده: آرمین حمدی پور _ از تهران
ب) آثار اقتباسی
برگزیدگان
نام اثر: اسکندر نه چندان کبیر، نام نویسنده: الهه دهقان پیشه _ از شیراز
نام اثر: اویلت، نام نویسنده: خسرو امیری _ از اصفهان
نام اثر: پشت دیوارها، نام نویسنده: رحیم رشیدی‌تبار _ از تهران
تقدیرشدگان
نام اثر: پیراره ماهی و دریا، نام نویسنده: رضا گشتاسب _ از یاسوج
نام اثر: آنتیگونه، نام نویسنده: محمدرضا بزرگزاد _ از اصفهان
برگزیدگان بخش پژوهش
برگزیدگان
نام اثر: شیوه‌های ایجاد طنز کلامی در نمایشنامه فارسی، نام نویسنده: رضا احسان پور
نام اثر: طنز فلسفی در نمایش‌های شادی‌آور زنانه، نام نویسنده: علی شمسی، میترا خواجه ئیان
نام اثر: کارکرد عناصر گروتسک در دو نمایشنامه کمدی، نام نویسنده: سیدعلیرضا بهاء
نام اثر: تحلیل مؤلفه‌های کمیک در نمایشنامه دروغ‌های هنری عاشق، نام نویسنده: محمد جواد فراهانی
نام اثر: بهره‌گیری از ویژگی‌های اجرایی کمدی سنتی ایرانی در کمدی‌های مردمی در تئاتر اصفهان ، نام نویسنده: معین الدین عشاقی
تقدیر
نمایش و نمایشنامه‌نویسی طنز در استان بوشهر، نام نویسنده: جهانشیر یاراحمدی
برگزیدگان بخش ممیزان
برگزیدگان
نام اثر: کاریکاتور ممیزان، حمیدرضا حیدری
نام اثر: ویدئو راه‌ها ادامه خود را در تیرگی گم کردند، منصوره خانی و غزاله کریمی
نام اثر: مقاله نقش و تأثیر مهدی ممیزان در تئاتر اصفهان، جهانبخش یاراحمدی
نام اثر: جستاری در بازشناسی ادبیات نمایشی عامه‌پسند، میلاد آذرم
تقدیرشدگان
نام اثر: تایپوگرافی ممیزان، آصف خانیان
نام اثر: مقاله شناخت‌نامه مهدی ممیزان، ناصر کوشان
نام اثر: ویدئوی ممیزان، فهیمه امینی
