به گزارش اصفهان زیبا؛ ازآنجاکه عوامل فرهنگی نقش بسیاری در تعامل‌های بین‌المللی دارند و بر رفتارهای بین‌المللی اثرگذارند، به‌نوعی مقدمه و بستری برای شروع و تقویت روابط اقتصادی و سیاسی در این عرصه به‌شمار می‌روند.
جایگاه و چهره قدرت فرهنگی آن‌چنان مهم است که استفاده از این ابزار به بازیگران سیاست خارجی و مسئولان و مدیران شهری نیز توصیه می‌شود؛ چراکه جایگاه قدرت نرم و اثر مستقیم آن بر تحقق اهداف سیاست خارجی و دیپلماسی شهری موفق ثابت شده است.
در همین حال تمرکز سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی بر استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی کارایی بسزایی در توسعه روابط بین دولت‌ها در سطح کلان و تعامل‌های بین‌شهری در عرصه بین‌الملل، به‌خصوص در قالب روابط خواهرخواندگی خواهد داشت؛ آنچه در مراوده‌های بین‌المللی یک الزام است تا مکانیسم به‌کارگیری ظرفیت‌ها در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی فعال شود.
نظارت و هدایت فعالیت‌های فرهنگی در سطح بین‌الملل
اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی ازجمله سازمان‌هایی است که حول محور تقویت بنیه فرهنگی کشور فعالیت کرده و در عرصه بین‌المللی نیز با چشم‌انداز ارتقا، تبلیغ، تبیین و معرفی فرهنگ عمومی کشور در بخش‌های مختلف، نقش چشمگیری ایفا می‌کند و می‌طلبد به‌منظور شناسایی و استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی برنامه‌ریزی‌های تخصصی‌تری داشته باشد؛ آن‌طور که سیاست‌گذاری و نظارت بر فعالیت‌های فرهنگی تبلیغاتی در خارج از کشور و پیگیری و هماهنگی انعقاد و اجرای موافقت‌نامه‌ها و برنامه مبادلات فرهنگی، هنری و تبلیغی با سایر کشورها ازجمله وظایف این سازمان در عرصه بین‌الملل بوده و تحقق و اجرایی‌شدن آن‌ها مستلزم برنامه‌های تخصصی در مشارکت و همکاری با دیگر سازمان‌های دولتی و خصوصی در کشورها و شهرهای دیگر جهان است.
در بررسی وظایف و عملکرد این نهاد فرهنگی در عرصه بین‌الملل با مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان گفت‌وگو کردیم و از نقش و جایگاه این سازمان در تعامل‌های بین‌المللی شهری از طریق روابط خواهرخواندگی پرسیدیم.
علی تمنایی در توضیح اینکه سازمان‌ها و اداراتی همچون اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی چگونه می‌توانند از ظرفیت‌های موجود بین‌المللی برگرفته از روابط خواهرخواندگی با هدف توسعه شهری استفاده کنند؟ به «اصفهان زیبا» می‌گوید: «مهم‌ترین رسالت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیاست‌گذاری، نظارت و هدایت فعالیت‌های فرهنگی و هنری در سطح استان است که این موضوع در سطح بین‌الملل نیز قابل‌تعریف است.»
او ادامه می‌دهد: «با درنظرگرفتن توانمندی و ظرفیت موجود در شهرهای خواهرخوانده اصفهان اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان نیز می‌تواند با برگزاری برنامه‌های مشترک فرهنگی و هنری به معرفی ظرفیت‌های اصفهان در این شهرها بپردازد؛ درعین‌حال با معرفی ویژگی‌های فرهنگی و هنری این شهرها در اصفهان نیز می‌توان ظرفیت‌های فرهنگی این شهرها را کشف کرد تا با یافتن بازارهای هدف جهت دادوستد محصولات و آثار هنری به اقتصاد خلاق و فرهنگ کمک کنیم. از طرفی ،اعزام هنرمندان به شهرهای خواهرخوانده و دعوت از هنرمندان آن‌ها به اصفهان می‌تواند دروازه‌ای به‌سوی توسعه فرهنگی و هنری شهر و کشور باشد.»
برنامه‌های بین‌المللی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان در خصوص برنامه‌های اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان در استفاده از ظرفیت‌های شهرهای خواهرخوانده با هدف انتقال فرهنگ خاطرنشان می‌کند: «وجود زیرساخت‌های فرهنگی و هنری مانند هنرستان هنرهای زیبا، نگارخانه‌ها و مراکز هنری تحت پوشش اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و ارتباط با هنرمندان حوزه‌های مختلف می‌تواند این امکان را در اختیار مدیران شهری قرار دهد تا با داشتن برنامه‌های مشترک و تعامل‌های بین‌المللی بتوانیم به اهداف موردنظر در زمینه‌های فرهنگی، هنری، اقتصادی و… در شهر و استان خود برسیم.»
لزوم برنامه‌ریزی برای ارتباط با خواهرخوانده‌های اصفهان
تمنایی با بیان اینکه خواهرخوانده‌ها هرکدام دارای ظرفیت‌های چشمگیری در راستای تحقق اهداف شهری هستند، به خواهرخواندگی اصفهان و کوالالامپور اشاره می‌کند و می‌گوید: «کوالالامپور از نخستین شهرهای خواهرخوانده اصفهان است که سابقه این قرارداد به بیش از ۲۶ سال قبل بازمی‌گردد. اصفهان با داشتن ظرفیت‌های متعدد در عرصه‌های مختلف تجاری، علمی، دانشگاهی، هنری و اقتصادی می‌تواند با کوالالامپور و مالزی ارتباط برقرار کند.»
او ادامه می‌دهد: «از ظرفیت‌های موجود اصفهان که می‌تواند در تعامل با مالزی بیش‌ازپیش تقویت شود، فضای نمایشگاه بین‌المللی شهر است. می‌توان برنامه‌ریزی‌هایی انجام داد تا نمایشگاهی در اصفهان برای معرفی ظرفیت‌های مالزی برگزار شود. این برنامه در مالزی نیز قابل پیاده‌شدن است تا ظرفیت‌های اصفهان در این شهر معرفی شود.»
به اعتقاد تمنایی، در سایه برگزاری نمایشگاه‌ها، ظرفیت‌های جدید شناخته می‌شود. او می‌گوید: «آشنایی با رویدادهای فرهنگی نوین و تورهای گردشگری در فضای نمایشگاه می‌تواند به مراوده‌ها و ارتباط‌های بیشتری میان خواهرخوانده‌ها بینجامد.»
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان عنوان می‌کند: «اصفهان با درنظرگرفتن اشتراک‌های دینی، فرهنگی و هم‌قاره بودن با شهرهای خواهرخوانده چون کوالالامپور می‌تواند برنامه‌های مشارکتی بیشتری را تجربه کند؛ از سوی دیگر، استفاده از تجارب یکدیگر در حوزه‌های مختلف، زمینه رشد و اعتلای بیشتر را برای شهر و شهروندان ایجاد می‌کند. شهرهای اسلامی دیگری مانند کویت، بعلبک، لاهور و سمرقند نیز از خواهرخوانده‌های اصفهان هستند که باید برنامه‌ریزی مناسبی در راستای ارتباط فرهنگی بیشتر با آن‌ها صورت پذیرد.»
بهره‌برداری صحیح از خواهرخوانده‌ها در دستور کار مدیران شهری قرار گیرد
در ادامه، تمنایی با بیان این مطلب که خواهرخواندگی، اقدام و حرکتی نمادین برای نشان‌دادن توافق میان دو شهر به‌منظور توسعه روابط در ابعاد مختلف شهری است، می‌گوید: «پیمان خواهرخواندگی رابطه‌ای دوستانه و هدفمند است که به‌منظور تبادل اطلاعات و تجربه‌ها، توسعه مناسبات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، شهری، فنی و سیاسی میان یک جامعه شهری با جامعه شهری مشابه خارجی برقرار می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «اصفهان به دلایل گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، برخورداری از جاذبه‌های گردشگری و با توجه به پیشینه تاریخی و فرهنگی و تمدنی، به‌عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2006 و پایتخت فرهنگ و تمدن ایران اسلامی در سال 2010، یکی از شهرهای مهم ایران به‌شمار می‌رود؛ از سوی دیگر، شهرهایی که اصفهان با عنوان خواهرخوانده با آن‌ها قرارداد بسته است نیز ازنظر موقعیت تاریخی، جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و… دارای قابلیت‌های ویژه‌ای هستند که با بهره‌برداری صحیح در این عرصه می‌توانیم در توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشورمان استفاده کنیم.»
چرا روابط خواهرخواندگی با غفلت مواجه شده است؟
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان همچنین به موانع و چالش‌های سر راه روابط خواهرخواندگی اشاره می‌کند و می‌گوید: «برخی از روابط خواهرخواندگی طی این سال‌ها چندان موردتوجه واقع نشده و به قولی در حد قرارداد باقی‌مانده است؛ درحالی‌که ازجمله راهکارهای توسعه شهری، استفاده از ظرفیت‌های خواهرخواندگی است؛ درعین‌حال عقد قرارداد خواهرخواندگی میان دو شهر ابعاد مختلفی دارد که یکی از آن‌ها، بعد اقتصادی است. این در حالی است که دستگاه‌های مدیریت شهری ما در حال حاضر تنها به جنبه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی روابط خواهرخواندگی توجه می‌کنند؛ اما بسیاری از شهرهای توسعه‌یافته جهان از طریق الگوبرداری اقتصادی از خواهرخوانده‌های خود به توسعه شهری رسیده‌اند.»
تمنایی به نقش دولت در ایجاد ارتباط‌های سازنده و اقتصادی میان شهرهای خواهرخوانده نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «این نقش غیرقابل‌انکار است و دولت‌ها باید در این حوزه فعالیت جدی‌تری از خود نشان دهند و به توسعه روابط میان شهرهای خواهرخوانده با هدف ایجاد درآمد پایدار کمک کنند.»
استمرار برنامه‌های مشترک فرهنگی و اقتصادی خواهرخوانده‌ها
به اعتقاد مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، انتخاب شهرهای خواهرخوانده اصفهان با توجه به نقاط مشترک فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و… انتخاب‌های مناسبی بوده، اما آنچه اهمیت دارد این است که نباید تنها به یک نام‌گذاری ساده روی خیابان اکتفا کرد.
او می‌افزاید: «ما می‌توانیم با مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی دقیق سالانه با خواهرخوانده‌ها به برگزاری برنامه‌های مشترک فرهنگی و اقتصادی در زمینه‌های مختلف بپردازیم و این امر امکان‌پذیر نیست، مگر با استمرار این برنامه‌ها که درنهایت به توسعه فرهنگی و اقتصادی ختم می‌شود.»
شهرهای مشابه اصفهان شناسایی شوند
تمنایی به نکته‌های اولویت‌دار و قابل‌توجه در روابط خواهرخواندگی اصفهان اشاره می‌کند و می‌گوید: «در حال حاضر اصفهان به‌عنوان یکی از شهرهای مهم دنیا (یکی از 10 شهر تاریخی جهان) به‌حساب می‌آید. آثار تاریخی اصفهان ازجمله میدان امام (میدان نقش‌جهان) از میراث‌های بزرگ بشری است که این ویژگی از نقاط قوت شهر محسوب می‌شود. اصفهان می‌تواند با درنظرگرفتن چنین ظرفیت‌هایی با شهرهای مشابه خود که دارای ویژگی‌های فرهنگی و تاریخی غنی هستند، مراوده و همکاری مشترک داشته باشد. تأسیس بازارچه‌های ملل یا باغ ملل ازجمله پیشنهاد‌هایی است که می‌تواند سنت‌ها و صنایع‌دستی هر یک از خواهرخوانده‌ها را به نمایش بگذارد.»
اصفهان با کدام خواهرخوانده‌ها پیوند مؤثر دارد؟
او با بیان اینکه عمده خواهرخوانده‌های اصفهان دارای آثار تاریخی یا هنری و… منحصربه‌فرد و بعضا معروف جهانی هستند که هرکدام در نوع خود هنری قابل‌وصف است و استفاده درست از این ظرفیت‌ها توسعه روابط را به‌دنبال دارد، می‌افزاید: «اساسا پیوند شهرهای خواهرخوانده طبق مشابهت‌ها و زمینه‌های مشترک فرهنگی و تاریخی صورت می‌گیرد؛ آنچه موجب شکل‌گیری و پایداری این پیوند و درنتیجه همیاری و همکاری در حفظ و نگهداری داشته‌ها و ظرفیت‌های خواهرشهرها می‌شود.»
او می‌افزاید: «اصفهان نیز بیشتر از هر چیز به میراث فرهنگی و بناهای تاریخی‌اش شهره است؛ شهری که ظرفیت‌های گردشگری بسیار دارد و اساسا برای ایران بیشتر به شهرموزه می‌ماند؛ اما اینکه اصفهان با چند شهر از خواهرخوانده‌هایش از این منظر سنخیت و پیوند واقعی دارد؟ پرسشی است که پاسخ آن در صورت وقوع پیوند واقعی و تناسب اصفهان با خواهرشهرهایش داده می‌شود؛ درعین‌حال نمی‌توان از اهمیت روابط اقتصادی و دادوستدها و برنامه‌های مشترک در این زمینه غافل شد؛ چراکه امروزه پرداختن به اقتصاد خلاق و فرهنگ بنیان از مهم‌ترین برنامه‌های دولت فعلی به شمار می‌رود.»
