به گزارش اصفهان زیبا؛ در فلسفه سیاسی، غایت فعالیت و کار سیاسی از هر نوع که باشد، چه در قالب احزاب و تشکلهای مربوط و چه در قامت فعالیتهای انفرادی، کسب قدرت است.
کار سیاسی نه در جوامع پیچیده امروزی و نه در جوامع ابتداییتر، غیر از کسب قدرت، معنای دیگری نمیتوانست داشته باشد.
بااینحال، گاه مکاتبی در مافیهای سیاست ظهور کردهاند که غایت سیاست را صرف به دستگرفتن قدرت نمیداند که هیچ، تمام موجودیت حوزه سیاسی را معطوف به چگونگی استفاده از قدرت و چرایی نشستن بر مسند حاکمیت میداند.
جمهوری اسلامی از این زاویه نگاه، از همان آغاز با این اعتقاد شکلگرفته که هرچند بهدستگرفتن قدرت الزام کار سیاسی است؛ اما در سطحی بالاتر، مسئله این است که از قدرتی که به دست میآید، قرار است چگونه و در چه جهتی استفاده شود؟ در پاسخ به چرایی بر مسندنشستن و چگونگی اعمال قدرت، بارها و بارها در آغاز جمهوری اسلامی، بحث شده و مسئولان ارشد نظام هم، چه در آغاز و چه در طول استقرار درباره آن صحبت کردهاند.
بهطور ویژه، در بخش زیادی از مناظرات تلویزیونی ابتدای انقلاب (که حتی امثال نورالدین کیانوری یا فرخ نگهدار هم در آنها حضور داشتند)، نمایندگان تفکر انقلابی که شهیدبهشتی، مرحوم آیتالله مصباح و… بودند، در مواجهه با این پرسشها، پاسخهای مناسبی ارائه کردند؛ اما هیچکدام از آن پاسخها مانند این جمله حضرت امام (ره) که: «جمهوری اسلامی؛ نه یک کلمه کم، نه یک کلمه زیاد» غایت قدرت در قالب انقلاب اسلامی سال ۵۷ را جلوه نداده است. از این منظر جمهوریت در قدرت بهعنوان یک بال و اسلامیت بال دیگر آن است.
انتخابات و جمهوریت
انتخابات از این زاویه دید (که پیشتر گفته شد)، بهعنوان نماد و نمود جمهوریت، بر همین مبنا موردتوجه مسئولان ارشد بوده و هرچند هرازگاهی انتقاداتی به شیوه برگزاری آن میشده و هنوز هم میشود؛ اما اصل برگزاری انتخابات همیشه بهعنوان دال مرکزی جمهوریت در حاکمیت ایران، موردتوجه خاص و عام بوده است.
همین چند روز پیش وقتی رهبر انقلاب با مردم کرمان و خوزستان دیدار کردند و بحث از انتخابات و برگزاری بیاشکال آن به میان آمد، بار دیگر این موضوع در سخنان ایشان جای گرفت.
رهبر معظم انقلاب در بخشی از سخنانشان با این تأکید که «بایستی اصل منطق انتخابات در جمهوری اسلامی روشن بشود» و طرح این سؤال که «چرا انتخابات برگزار میکنیم؟» فرمودند: من عرض میکنم هر دو کلمه «جمهوری» و «اسلامی» وابسته به انتخابات است. «جمهوری» یعنی مردمسالاری، یعنی حاکمیت کشور به دست مردم.
خب مردم چه جوری در حاکمیت دخالت کنند؟ هیچ راهی بهجز انتخابات وجود ندارد. بعضیها درمورد لزوم انتخابات اشکالتراشی میکنند، مردم را دلسرد میکنند، توجه نمیکنند که اگر انتخابات در کشور نباشد، یا دیکتاتوری است یا هرجومرج و ناامنی است. آن چیزی که جلوی بروز دیکتاتوری را در کشور میگیرد، انتخابات است؛ آن چیزی که جلوی هرجومرج و اغتشاش و ناامنی را میگیرد، انتخابات است. انتخابات آن مسیر صحیحی است که مردم میتوانند بهوسیله آن و از آن مسیر، حاکمیت ملی را، مردمسالاری را، جمهوریت را در کشور تأمین کنند. این، مسئله جمهوریت. انتخابات میتواند ولیفقیه در کشور انتخاب کند و به وجود بیاورد؛ یعنی اسلامیت را تأمین کند.
انتخابات میتواند نمایندگانی را در مجلس شورای اسلامی مستقر کند که طبق مقررات اسلامی و معارف اسلامی، برای مدیریت کشور قوانین تدوین کنند. پس بنابراین، هم جمهوریت و هم اسلامیت، متکی به انتخابات است؛ بنابراین در نظام جمهوری اسلامی انتخابات ضروری است.
رقابت در انتخابات
انتخابات بیهیچ شبههای در تمام دنیا بر بستر رقابت شکل میگیرد.اگر قرار بر این شود که رقابتی برای انتخابشدن در بین نباشد، عملا چیزی از انتخابات باقی نخواهد ماند و هر آنچه بر بستری به نام انتخابات جای گیرد، جامه انتصاب خواهد پوشید؛ چنانکه محسن هاشمی، رئیس شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی که یکشنبهشب در مناظرهای با حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان (در شبکه خبر) بر برگزاری انتخابات پرشکوه تأکید کرد و موضوعات مطرحشده در سخنان رهبر معظم انقلاب را در جمعی از مردم کرمان و خوزستان، دارای مخاطبان خاص درون حاکمیت دانست.
او در این برنامه گفت: «به نظرم مخاطب سخنان رهبر انقلاب، آنهایی هستند که نگاهشان نسبت به مقبولیت، انتخابات زینتی است. رهبر انقلاب میفرمایند، اهمیت انتخابات برای کشور بهقدری زیاد است که همه باید تلاش کنیم مشارکت در انتخابات را افزایش دهیم.»
گفتههای محسن هاشمی به آن بخش از فرمایشات رهبر انقلاب اشاره داشت که ایشان در سخنان اخیر خود و در ادامه طرح مباحث انتخاباتی، به آن توجه داشتند. ایشان «مشارکت قوی، رقابت واقعی، سلامت به معنای حقیقی کلمه و امنیت انتخابات» را چهار خصوصیتی برشمردند که باید انتخابات آنها را داشته باشد و درباره مفهوم رقابت در انتخابات فرمودند: «… رقابت یعنی چه؟ رقابت یعنی جناحهای سیاسی برای شرکت در انتخابات با هم مسابقه بگذارند؛ گرایشهای گوناگون سیاسی و اقتصادی در انتخابات با هم مسابقه بگذارند؛ میدان باز باشد برای مسابقه جناحهای سیاسی و نگاههای سیاسی و نظرات سیاسی، همچنین اقتصادی، همچنین فرهنگی؛ این معنای رقابت است.
رقابت یعنی جوانهایی که میخواهند وارد میدان انتخابات بشوند، با افراد سابقهدار و باتجربه مسابقه بگذارند؛ اینها تلاش کنند، آنها هم تلاش کنند. یک مجلس خوب و قوی آن مجلسی است که هم از این جوانها داخلش باشند، هم از آن مجربها و باسابقهها داخلش باشند. رقابت یعنی این. یکی از مهمترین مسائل در باب انتخابات، این مسابقهگذاشتن است. رقابت یعنی همه بتوانند تبلیغات کنند، منتها تبلیغات درست.»
با تمام این احوال و آنچه در فرمایشات رهبر معظم انقلاب آمده، هنوز ابهام در نوع برگزاری انتخابات وجود دارد و این سؤال بیپاسخ هنوز بین فعالان سیاسی مطرح است که آیا فضای انتخابات اسفندماه آینده که با توجه به حوادث سال گذشته جزو مهمترین انتخابات پس از انقلاب خواهد بود، رقابتی میشود؟ آیا مشارکت آنچنانکه مورد تأکید رهبر معظم انقلاب بوده، شکل خواهد گرفت تا انتخابات پیشرو، صفت حماسه را با خود همراه سازد؟
شورای نگهبان و یک آزمون
رسول حامدیان، دبیر جامعه اسلامی مهندسین استان اصفهان، وجود چنین پرسشی و چنان ابهامی را تأیید میکند و معتقد است، باید بپذیریم رقبای اصولگرایان انگیزه چندانی برای مشارکت ندارند؛ چون با توجه به روندی که در هیئتهای اجرایی طی شد، آنها احساس میکنند فضای انتخاباتی باز نیست.
او در گفتوگو با «اصفهان زیبا» در پاسخ به این سؤال که زمان رسیدگی به صلاحیت نامزدها توسط هیئتهای اجرایی به پایان رسیده و لیست بلندبالایی از عدم احراز صلاحیت روی میز شورای نگهبان قرارگرفته است. چه باید کرد تا فضای انتخاباتی با مشارکت بالا تضمین شود، گفت: «درست است که زمان رسیدگی به صلاحیتها توسط هیئتهای اجرایی به پایان رسیده است؛ اما به گمانم هیئتهای نظارت استانی تا 14 دیماه وقت دارند نظر خود را درباره صلاحیتها اعلام کنند. علاوه بر آن، شورای نگهبان هم تا انتخابات فرصت دارد در این روند، نظر خود را درباره صلاحیتها اعلام کند؛ بنابراین هرچند زمان رسیدگی هیئت اجرایی گذشته است؛ اما شورای نگهبان میتواند با جهتگیری صحیح، منویات حضرت آقا در سخنان اخیرشان را اجرا کند.» دبیر جامعه اسلامی مهندسین استان اصفهان به این پرسش که برخی از اصلاحطلبان معتدل رد صلاحیت شدند که همان زمان بعد از اعلام ردصلاحیت توسط هیئتهای اجرایی خبر دادهاند که اعتراض نخواهند کرد و از دور انتخابات کنار خواهند رفت. این فضا به نفع مشارکت حداکثری نیست؛ حالا چه باید کرد نیز پاسخ داد و با اعلام اینکه اطلاع دقیقی از تصمیم این گروه ندارد، افزود: «من معتقدم این اقدام آنها بیشتر اعتراض به هیئت اجرایی بوده است.
از دیدگاه من هم بهعنوان یک فعال سیاسی بسیاری از عدم احرازها قابلقبول نبودند؛ چون برخی از آنهایی را که در استان اصفهان عدم احراز صلاحیت کردهاند، از نزدیک میشناسیم و نمیدانم هیئتهای اجرایی بر چه اساس اینطور اقدام کردهاند و لابد دلیلی داشتهاند. بااینحال احتمالا آنهایی که گفتهاند اعتراض نخواهند کرد، به این دلیل بوده که امیدی به بازگشت به رقابتهای انتخاباتی نداشتهاند.»
او در ادامه با بیان اینکه من معتقدم این فضا را شورای نگهبان باید بر اساس فرمایشات حضرت آقا، مدیریت کند، تصریح کرد:
«اگر قرار است کسی چه در هیئتهای نظارت استانی و چه در خود شورای نگهبان رد صلاحیت شود، تمام موارد باید بر اساس مستندات قوی و غیرقابلانکار باشد تا شبههای پیش نیاید.
نباید رد صلاحیتها بر اساس شنیدهها و آرای شخصی باشد؛ چون دستکم تعدادی از رد صلاحیتشدگان را که از نزدیک میشناسم، به نظرم کار با دقت کافی انجام نشده است.»
با اطمینانبخشی، توجه مردم را به فضای باز انتخاباتی جلب کنند حامدیان در ادامه گفت: «به نظر من برای بالابردن مشارکت مردم باید همانطور که خود حضرت آقا گفتند، عمل و فضای رقابت را باز کرد؛ اما این بازکردن فضا باید اعتقادی باشد؛ یعنی اینطور نباشد که به زبان بگوییم همه بیایند؛ اما در عمل اقداماتمان خلاف این حرفمان باشد.»
او افزود: «در حال حاضر و با توجه به فضای موجود مهمترین اقدامی که میتوان انجام داد، این است که خود شورای محترم نگهبان مدیریت و دستگاه اجرایی انتخابات را ملزم به رفتار دقیق مطابق نص قانون کند. به نظرم خود وزیر کشور باید ورود و فضا را تشریح کند تا اگر کسانی خواستند خلاف نظرات حضرت آقا فضا را تنگ کنند، با آنها برخورد لازم انجام شود تا فضای انتخاباتی باز شود؛ ازاینرو هم شورای نگهبان، هم وزارت کشور، خاصه استانداران و فرمانداران باید اطمینانبخشی کنند تا مردم توجهشان به فضای باز انتخاباتی جلب شود؛ چون در این دوره همانطور که نظر حضرت آقاست، مهمتر از اینکه چه کسی رأی بیاورد و چه کسی پیروز شود، برای ایشان و همه ما مشارکت بالا دارای اهمیت است که مطابق تصریح ایشان با مشروعیت نظام مرتبط است.»
سرمایهگذاری بر مشارکت بالای مردم
دبیر جامعه اسلامی مهندسین استان اصفهان تأکید کرد: «کسانی که مقلد آقا یا تابع ایشان هستند، باید این نظر را دنبال کنند و بر مشارکت بالای مردم سرمایهگذاری کنند؛ ولو اینکه دیدگاه ما هم در این انتخابات رأی نیاورد. همه ما باید کار فرهنگی کنیم. همه مسئولان و فعالان سیاسیاجرایی باید در این مسیر گام برداریم تا مردم خداینکرده آنطور که از بیرون دارند القا میکنند، این تصور غلط را نکنند که انتخابات، انتصابات است. این واژه را سالها براندازان نظام دارند تبلیغ میکنند و اگر خداینکرده ما گام اشتباهی برداریم، عملا در مسیر آنها قدم گذاشتهایم.»
حامدیان ادامه داد: «چیزی که حضرت آقا گفتند این بود که فضا باز شود. اگر بهطور واقعی این اتفاق بیفتد، مردم هرچند ممکن است در ریز مسائل سیاسی نباشند؛ اما چنان هوشمند هستند که آن را متوجه میشوند و بهمحض اینکه فضا باز شود و زمینه حضور تفکرات مختلف و پیر و جوان فراهم باشد، مردم آن را احساس میکنند و اطمینانسازی در این بستر انجام خواهد شد.»
