تهران؛ عزاداری آنلاین به روش قاجارها
قدیمی‌ترین حسینیه ایران که از ۲۰۰ سال قبل، یعنی دوره فتحعلی‌شاه قاجار تا امروز ،همچنان در محرم و صفر در عزای امام‌حسین(ع) به برگزاری آیین قدیمی خود می‌پردازد، امسال برای نخستین‌بار آیین عزاداری را به‌صورت مجازی برگزار می‌کند. طبق آنچه در صفحه رسمی اینستاگرام حسینیه «سادات اخوی» منتشر شده است، «به دلیل شیوع کرونا عزاداری دهه اول محرم به‌صورت پخش زنده در صفحه اینستاگرام سادات اخوی از ساعت ۱۱ صبح تا ۱۲ پخش می‌شود.» به گزارش ایسنا، حسینیه سادات اخوی را قدیمی‌ترین حسینیه ایران می‌نامند که توسط حاج سیدابراهیم تقوی، معروف به اخوی در زمان فتحعلی‌شاه قاجار در محله عودلاجان تهران احداث شد.
امروز قدمت این حسینیه را چیزی حدود ۲۰۰ سال تخمین می‌زنند. در این مکان استفاده از پارچه‌های قلمکار با نقش‌های شیر و خورشید، طاووس، انسان‌های بالدار و ذکر ائمه؛ صحنه متفاوتی از آذین‌بندی تکایا در ماه محرم را نشان می‌دهد. سقف حسینیه را خیمه‌ای که به وسیله سه چوب علم شده، پوشانده است. چندتخته چادر دارد که جنس یک‌تخته آن از کرباس است و در فصل گرما از آن استفاده می‌شود. از دیگر چادرها نیز زمانی که هوا سرد می‌شود، استفاده می‌کنند. چادرهای تابستانی تکه‌دوزی‌هایی بامعنا و مفهوم خاص دارند. قدیمی‌ترین چادر حسینیه 80ساله است که آن را مرحوم خیام در اصفهان دوخته است. دومین چادر را نیز مرحوم خیام در ۱۳۴۵ دوخته و سومین چادر در ۱۳۷۵ توسط استاد علوی در اصفهان آماده شده و آخرین چادر نیز در ۱۳۹۴ از جنس برزنت برای حسینیه دوخته شده است. اما نکته مهم این حسینیه آن است که باوجود گذشت دو قرن هنوز هم مراسم مذهبی به شکل سنتی‌اش در حسینیه سادات اخوی برگزار می‌شود و روضه‌خوان‌هایی از سه نسل به‌نوبت پای منبر حسینیه می‌روند و روضه یا زیارت عاشورا می‌خوانند. یکی از مهم‌ترین نکات حائز اهمیت در این آیین، حضور چشمگیر بانوان درآن است؛ به حدی که گفته می‌شود بیشتر عزاداران این مراسم را زنان تشکیل می‌دهند. درواقع در گذشته این مراسم مختص زنان بوده است. نکته دیگر اینکه پذیرایی از عزاداران در کوچه حسینیه سادات اخوی و با نان قندی و سرو چای در استکان و نعلبکی انجام می‌شود.
در گذشته رسم بر این بود که در این مراسم از مهمانان با قهوه قجری پذیرایی کنند؛ ولی شیوع ویروس کرونا در طول چند ماه گذشته در دنیا، باعث شد تا متولیان این حسینیه تاریخی، تصمیم بگیرند امسال به‌صورت پخش زنده عزاداری امام‌حسین(ع) را به خانه مردم ببرند؛ یعنی همه کارها برای برپاداشتن پرچم سیاه عزاداری در حسینیه انجام شده است؛ فقط امکان دیدنِ و حضور در این آیین از طریق اینستاگرام و سایت این حسینیه قدیمی امکان‌پذیر است.
همدان؛ محدودیت تردد در تاسوعا و عاشورا
«با توجه به احتمال افزایش مسافرت‌ها در تعطیلات پیش‌رو، برای پیشگیری از شیوع کرونا، در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی محدودیت تردد به‌سمت اماکن گردشگری به‌صورت مقطعی اعمال شود.» این پیشنهاد استاندار همدان بود. سید سعید شاهرخی از کمیته اجتماعی و بازرسی،درخواست کرد تا سازوکاری برای پیشگیری از شیوع ویروس کرونا در تعطیلات پیش رو در نظر بگیرد و در صورت ضرورت به‌صورت مقطعی راه‌ها را مسدود کند.به روایت ایرنا، او اعمال محدودیت تردد را به‌واسطه حفظ سلامت مردم دانست و افزود: همدان یک شهر مسافرپذیر است؛ بنابراین پروتکل‌های بهداشتی باید از سوی کسانی که همدان را به‌عنوان مقصد سفر انتخاب می‌کنند، رعایت شود. او اضافه کرد: باوجود تغییر وضعیت اغلب شهرستان‌ها اما شهرستان تویسرکان در وضعیت قرمز کرونایی قرار دارد که باید چرایی تداوم این وضعیت در این شهرستان توسط اعضای کمیته اجتماعی و بهداشت و درمان آنالیز و کانون آلودگی رفع شود. اوج عزاداری‌های مردم در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی است؛ بنابراین همه دستگاه‌ها و کمیته‌ها باید سازمان تبلیغات اسلامی همدان را در برگزاری مناسب این آیین مذهبی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی یاری دهند. استاندار همدان تأکید کرد: طبق مصوبه ستاد ملی مقابله با ویروس کرونا،برگزاری آیین عزاداری در فضای بسته ممنوع است؛ بنابراین فرقی نمی‌کند ارتفاع این مکان مسقف چه میزان بوده یا این مکان، مصلا یا حسینیه باشد.
مجازی به حسینیه ایران سفر کنید
از یزد به‌عنوان حسینیه ایران نیز یاد می‌شود که هرسال در ایام محرم میزبان هزاران گردشگر ایرانی و خارجی است. درواقع می‌توان گفت، طی سال‌های گذشته، یزد تبدیل به یکی از مقاصد پررنگ گردشگری مذهبی در کشور شده است؛ اما امسال باوجود شیوع ویروس کرونا و تأکیداتی که بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در ماه محرم وجود دارد، یزد چگونه قرار است از گردشگران و افراد علاقه‌مند به آشنایی با مراسم محرم و تاسوعا و عاشورای حسینی پذیرایی کند؟
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان یزد در گفت‌وگویی با ایلنا گفت: بیش از پنج سال است که در یزد شاهد شکل‌گیری و فعالیت کمیته گردشگری معنوی و مذهبی هستیم. بخش معنوی این کمیته فعالیت‌هایی را در حوزه گردشگران خارجی که ادیان دیگر دارند، پوشش می‌دهد و بخش مذهبی آن در حوزه گردشگری داخلی و گردشگرانی که با دین ما آشنا هستند، فعال است.فاطمی در ادامه با اشاره به شرایط پیش‌آمده به‌واسطه شیوع ویروس کرونا در سال جاری افزود: تعدادی از افرادی که متولی برگزاری هیئت‌های مذهبی در یزد بودند، به‌خصوص هیئت‌های سنتی، اعلام کردند برنامه‌ای برای برگزاری مراسم ماه محرم ندارند. آن‌ها فعالیت‌های جایگزین مانند کمک به ایتام و نیازمندان، زندانیان و غیره را معرفی کردند.او تصریح کرد: در این راستا با توجه به کلیات شرایط موجود و با تشکیل جلسه کمیته معنوی و مذهبی یزد تصمیم بر آن شد تا امسال به‌صورت حضوری گردشگری مذهبی و معنوی در یزد نداشته باشیم و برنامه‌های کمیته در این حوزه تعطیل شود؛ اما بر اساس رسالتی که کمیته دارد و هرسال برنامه‌های متعددی را برگزار می‌کند، بر آن شدیم تا بر اساس تولید محتوایی که طی پنج سال گذشته با فعال‌ترشدن کمیته شاهد آن بودیم، درصدد ایجاد فضایی در شبکه‌های مجازی برای معرفی گردشگری مذهبی یزد برآییم. درواقع امسال درصدد آن هستیم تا گردشگران را به این‌سو سوق دهیم که گردشگری مذهبی یزد را مجازی ببینند. مدیرکل میراث و گردشگری با اشاره به آنکه بیش از ۷۰ نفر در کمیته مذهبی و معنوی این استان فعال هستند، اظهار کرد: راهنمایان حوزه گردشگری، فعالان گردشگری، آژانس‌داران هتلداران و… در کنار متولیان برخی از حسینیه‌ها و افرادی که به این حوزه علاقه‌مند هستند، در این کمیته فعال‌شده‌اند. ازآنجاکه برگزاری مراسم محرم در یزد عموما از اول تا ۱۳ محرم انجام می‌شود، پویش «محرم را مجازی ببینید» نیز در این تاریخ فعال می‌شود و در روزهای تاسوعا و عاشورا به اوج خودمی‌رسد. تصمیم بر آن است که امکان برقراری ارتباط با مسافرانی که در سال‌های گذشته در این ایام به یزد سفر کرده بودند، فراهم شود تا بتوانیم از تجربیات و خاطرات آن‌ها بگوییم. آیین‌های سنتی یزد در قالب‌های مختلف معرفی خواهد شد؛ همچنین به معرفی مراسم و دسته‌های عزاداری یزد خواهیم پرداخت. در این میان برنامه‌هایی مانند نخل‌برداری، سینه‌زنی، زنجیرزنی و علم‌برداری و حتی شام غریبان که طی سال‌های گذشته در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده‌اند نیز معرفی خواهند شد.
به گفته فاطمی، در سال‌های گذشته تورهای گردشگری برای دیدن این مراسم برپا می‌شد، اما امسال با توجه به شرایط موجود، تصمیم بر آن شده است که این مراسم در فضای مجازی و صفحات مختلف شبکه‌های اجتماعی بارگذاری شود. در این میان کمیته گردشگری الکترونیک و کمیته تولید محتوا همکاری‌های تنگاتنگی در این حوزه خواهند داشت.او ادامه داد: توصیه ما آن است که اگر گردشگران برای دیدن مراسم خاص محرم تصمیم دارند به یزد سفر کنند این کار را انجام ندهند و از این تصمیم منصرف شوند؛ چراکه امسال این مراسم به‌صورت بسیار محدود برگزار می‌شود؛ اما اگر شاهد حضور گردشگران هم در یزد باشیم سعی می‌کنیم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، مکان‌های خاصی را برای آن‌ها اختصاص دهیم. ساماندهی این تعداد از گردشگران با توجه به اقامت در مراکز اقامتی آن‌ها انجام خواهد شد. در این میان مانعی برای فعالیت واحدهای اقامتی استان وجود ندارد و پروتکل‌های بهداشتی رعایت می‌شود؛ ضمن آنکه آژانس‌ها امکان برگزاری تور را نیز دارند؛ اما ازآنجاکه مراسم مذهبی یزد امسال محدود بوده و امکان حضور تعداد زیادی از گردشگران فراهم نخواهد بود، ازاین‌رو درخواست داریم تعداد کمتری از گردشگران به یزد سفر کنند تا بتوانیم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی سفری ایمن برای آن‌ها تدارک ببینیم.
