به گزارش اصفهان زیبا؛ شرط تداوم یک هنر، انتقال و آموزش اصولی آن به نسل های جدید است. خیلی‌ها اصفهان را مهد خوشنویسی ایران می‌دانند؛ اما چیزی که اهمیت دارد، حفظ حیات این هنر ارزشمند است.
مهم‌ترین نهادی که با استعداد کودکان و نوجوانان ما سر و کار دارد، آموزش‌و‌پرورش است.
بنابراین، وقتی درباره استعداد و کشف آن صحبت می‌کنیم، انتظار داریم تجلی آن را در مدارس و کلاس‌های دانش‌آموزی مشاهده کنیم. خوشنویسی از آن دسته هنر‌هایی است که درک و کشف آن در مقطع ابتدایی اهمیت زیادی دارد.
به طور کلی دانش‌آموزان وقتی نوشتن را می‌آموزند و قلم به دست می‌شوند، شروع به بروز این استعداد کرده‌اند! از طرفی همه والدین دوست دارند فرزندشان خطی زیبا داشته باشد.
همچنین هر معلمی می‌خواهد شاگردانش دستخطی خوانا و چشم‌نواز را به نمایش بگذارند. با این حال، آنچنان که باید برای یادگیری و تقویت این هنر سرمایه‌گذاری نمی‌شود.
برای مثال زیاد دیده ایم که والدین، فرزندان خود را برای یادگیری زبان انگلیسی به آموزشگاه‌های گوناگون می‌فرستند. اما کمتر پیش می‌آید که پدر و مادر‌ها فرزند خود را که خوب و روان می‌نویسد، به کلاس‌های خطاطی بفرستند؛ این درحالی است که بسیاری از این بچه‌ها دارای ذوق و استعداد زیبا‌نویسی هستند. نباید فراموش کرد خطاطی جزو روح‌بخش‌ترین هنر‌های ایرانی است.
اصفهان در طول تاریخ، خطاطان بزرگی را درون خود پرورش داده که سبک و آثار آن‌ها هنوز هم الگوی بسیاری از خوشنویسان است؛ اما چیزی که برای تداوم این هنر واجب است، پرورش هنرجویان و زنده نگهداشتن مکتب‌های غنی خوشنویسی است. مدارس استان اصفهان نقش مهمی در کشف و هدایت این استعدادها دارند.
اینکه مدارس و دبیران هنر حاضر در آن، بتوانند استعدادهای موجود در کلاس‌ها را پیدا کرده و آن‌ها را به سوی مسیر پیشرفت هدایت کنند، موضوعی بسیار با‌اهمیت است.
انجمن خوشنویسان یکی از مراکز مؤثر در زمینه کشف و پرورش استعدادهای ناب خوشنویسی در استان اصفهان است. سالانه دوره‌ها و کلاس‌های آموزشی گوناگونی برای هنرجویان رشته خطاطی توسط این مرکز برگزار می‌شود.
همچنین این انجمن با برپایی نمایشگاه‌های متنوع به معرفی آثار اساتید این مرکز و شاگردان آن‌ها می‌پردازد.
انجمن خوشنویسان استان اصفهان شامل اساتید برجسته‌ای همچون علی فرزانه، محمدرضا رحیمی، قاسم معمار زاده، مسلم بیگی، سعید بیضاوی، صادق گلی، عباس همتی، مجتبی شریفی، غلامرضا وکیلی و … است که تجربه سال‌ها تدریس در این حوزه را دارند.
محمدرضا رحیمی یکی از این اساتید برجسته بوده که سال‌ها به تدریس فنون خوشنویسی برای هنرجویان با سنین گوناگون پرداخته است.
برای بررسی بیشتر اهمیت استعدادیابی در حوزه خوشنویسی و همچنین واکاوی نقش مدارس در تحقق این امر، «اصفهان‌زیبا» مصاحبه‌ای را با استاد محمدرضا رحیمی، مدرس انجمن خوشنویسان اصفهان ترتیب داده است.
بهترین سن برای شروع یادگیری هنر خوشنویسی چه سنی است؟
دانش‌آموزان از زمانی که با هندسه اولیه، یعنی زاویه و خط آشنا می‌شوند و می‌توانند قلم را به شکل صحیح در دست بگیرند، (که حدودا مربوط به کلاس پنجم به بالاست) می‌توانند شروع به یادگیری کنند.
البته بیشتر از اینکه این‌گونه توانایی‌ها بررسی شود، باید به علاقه آن‌ها توجه شود. درواقع خود دانش‌آموزان باید بخواهند که وارد این هنر شوند؛ چرا که در این هنر جذابیت‌های کاذبی مانند صدا و رنگ و نور وجود ندارد و این ممکن است برای همه بچه‌ها جذاب نباشد.
شاید در نگاه اول خطاطی را هنری ساده یا خشک بیابند. درنتیجه علاقه بسیار مهم است. در سن و سال‌های بالاتر نیز، تا زمانی که افراد توانایی فیزیکی دارند، یعنی دستشان لرزش ندارد و چشمشان بینایی خوبی دارد، می‌توانند آغاز به یادگیری کنند.
درواقع این هنر، مانند ورزش، دوره محدود زمانی برای افراد ندارد. ما هنرجویان بالای هفتاد سال هم داشته ایم که بسیار موفق بوده اند و این نشان می‌دهد که این هنر محدود به سن و سال نیست.
آموزش هنر خوشنویسی تا چه اندازه برای کودکان واجب است؟
ما یک خط خوب داریم و یک خوشنویسی حرفه‌ای. این دو متفاوت هستند. درباره خط خوب که دانش‌آموزان در تحریر خود باید آموزش ببینند، به نظر من برای همه واجب است.
اما برای خوشنویسی حتما باید یک کشش درونی و علاقه وجود داشته باشد. چرا که اگر این کشش درونی نباشد هیچ نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد.
کسانی که بد خط هستند، مخصوصا در سال‌های اول تحصیل، یعنی پایه‌های اول و دوم دبستان، اگر به آموزشگاه بروند و آموزش ببینند می‌توانند در مدت‌زمان کوتاهی، مثلا بین ده تا بیست جلسه، زیبایی و خوانا بودن خط خودشان را بالاتر ببرند.
کشف خوشنویسان مستعد به عهده چه کسانی است؟
معلمان هنر در ساعاتی که بچه‌ها کلاس هنر دارند، می‌توانند این استعدادها را پیدا کرده و به کلاس‌های آزاد و کلاس های انجمن خوشنویسان معرفی کنند.
در کلاس‌های خوشنویسی، اساتید حاضر در کلاس‌ها می‌بایست استعداد های برتر و نمونه را انتخاب کرده و آن‌ها را به سمت مسیر درست و درجات عالی هدایت کنند.
به‌نظر شما مدارس محل خوبی برای کشف این استعداد هستند؟
بیشترین نقش بر عهده معلمان هنر است. اگر معلم هنر بچه‌ها، اهالی خط و نقاشی باشد، بهتر می‌تواند این استعدادها را شناسایی و هدایت کند.
ولی در کل خانواده‌هایی که فضای آن‌ها مهیای کار هنری است و علاقه و خمیر‌مایه اولیه هنر در آن‌ها نهادینه شده است، می‌توانند به کشف ذوق و استعداد فرزندان خود بپردازند و آن‌ها را پشتیبانی کنند.
عملکرد آموزش و پرورش را چگونه ارزیابی کرده‌اید؟
فعلا که به‌نظر می‌رسد آموزش و پرورش کار خاصی در این زمینه نکرده است. اگر هم حرکت‌هایی انجام شده باشد، بیشتر تلاش‌های فردی است که خود معلمان انجام داده اند و این ارتباطی به اداره ندارد؛ چرا که این اقدامات به صورت یکسان در مدارس کشور اتفاق نیفتاده است.
کمیت و کیفیت آموزشگاه های خوشنویسی اصفهان چگونه است؟
انجمن خوشنویسان به‌عنوان مرجع اصلی و محل برگزاری کلاس‌ها و اعطای مدارک معتبر، بیشترین کلاس‌ها را برگزار می‌کند. همچنین آموزشگاه‌های آزادی هستند که در نقاط مختلف با فاصله های مکانی گوناگون واقع شده اند و خانواده‌ها بر اساس محل سکونت خود، آن‌ها را انتخاب می‌کنند.
با وجود اینکه مجوز این کلاس‌ها باید توسط ارشاد داده شود و تنها کسانی که صلاحیت تدریس دارند باید اقدام به فعالیت کنند، متأسفانه برخی کلاس‌ها در سطح شهر فاقد این وضعیت هستند.
بنابراین کسانی که می‌خواهند در این کلاس‌ها ثبت نام کنند، باید به این موضوع توجه داشته باشند که آن آموزشگاه دارای اعتبار لازم برای تدریس خطاطی باشد تا بچه‌ها از اول دچار بد‌آموزی نشوند.
آینده این هنر مقدس را چگونه می‌بینید؟
در حال حاضر هنر خوشنویسی در مقایسه با سال های گذشته، وضعیت خیلی خوبی به لحاظ کمی دارد. از نظر کیفی هم به هر حال وقتی تعداد خوشنویسان و اساتید این رشته زیاد شده، رقابت خوبی بین آن‌ها شکل گرفته است.
همچنین تعداد جشنواره‌هایی که برگزار می‌شود نسبت به سه دهه گذشته بیشتر شده است.
هرچند جامعه ما خیلی نیاز به برنامه های مختلف فرهنگی دارد و متأسفانه امکانات برای همه این جمعیت هشتاد و چند میلیونی کفایت نمی‌کند، آینده خوشنویسی از نظر کمی و کیفی به‌نظر خوب خواهد بود.
ما باید منتظر وضعیت هوش مصنوعی و تأثیرات تکنولوژی روی این هنر هم باشیم.
ما دو دهه قبل با نرم‌افزار سرو کار داشتیم و ممکن بود عده‌ای نگران شوند که کارشان به علت حضور این نرم افزار‌ها دچار مشکل شود، اما حالا موضوع هوش مصنوعی مطرح است که خیلی‌ها معتقدند ممکن است مشاغل زیادی را از دور خارج کند.
درباره این مسیر چه توصیه‌ای به شاگردان خود می‌کنید؟
کسانی که برای حال خوش خودشان و برای لذت بصری کار می‌کنند و می‌نویسند، با روح خود سر و کار دارند. درست مانند کسانی که در ورزش روی جسم خود سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ با این تفاوت که هنرمندان خوشنویس روی روح خود این سرمایه‌گذاری را انجام می‌دهند.
از نظر من هر هنرمندی که روی یک اثر هنری کار می‌کند، در قدم اول نباید منتظر نتیجه های مادی آن باشد؛ بلکه همان لذتی که در مسیر خلق آن اثر می‌برد، بزرگ‌ترین دستاورد او خواهد بود.
کسانی که بعدا می‌خواهند به صورت حرفه‌ای وارد این کار شوند، و به خوشنویسی به دید شغل نگاه کنند، باید حواسشان را جمع کنند که این هنر ممکن است جوابگوی آن‌ها نباشد. به هر حال مردم ابتدا به نیاز‌های اولیه خود اولویت می‌دهند و بعد سراغ چیز‌های دیگر مانند هنر می‌روند.
